واشنگتن پست: شكل گیری توفان نارضایتی مردم در عربستان

به گزارش گروه اقتصادی ایرنا، تارنمای روزنامه یاد شده نوشت، اقتصاد این كشور از درآمدهای سرشار نفتی به كسری بودجه رسیده است و مسئولان آن باید هر روز بیش از پیش تلاش كنند تا بتوانند اعتبار مورد نیاز برای پرداخت حقوق كاركنان شاغل در بخش دولتی، كمك های نقدی دولت به اقشار ضعیف و معافیت های مالیاتی كه تضمین كننده اطاعت و تمكین مردم از حكومت است را تامین كنند.
پاشنه آشیل برنامه های ریاضتی كه كابوس كاهش قیمت نفت و به پایان رسیدن دوران فرمانروایی نفتی این كشور عامل آن است، خطر ناآرامی و اغتشاش علیه آل سعود است. خاندانی كه محافظه كاری و مقاومت در برابر تغییر، از ویژگی های اصلی آن است.
«محمد بن سلمان» پسر شاه سلمان، وزیر دفاع و رئیس برنامه ریزی اقتصادی دولت، كاهش مخارج را به عنوان یك ضرورت معرفی كرده است.
این شاهزاده 30 ساله به خاطر كنترل ناآرامی های داخلی و دو جنگ خارجی مشهور شده است.
مشاوران می گویند، وی قصد دارد عربستان سعودی را از وابستگی به درآمدهای نفتی برهاند و مخارج سنگین و غیرشفاف بخش دولتی را اصلاح كند.
«فهد بن جمعه» اقتصاددان سعودی و عضو مجلس شورای این كشور كه از مخالفان شاهزاده محمد است، گفت: وی می داند كه اكنون باید با كاهش یارانه ها و اصلاحات، اقتصاد را قوی تر و آن را در برابر خطر كاهش قیمت نفت، مقاوم كرد.
قیمت های نفت در طول یك سال و نیم گذشته در حدود 70 درصد كاهش پیدا كرده است ودر ماه فوریه (بهمن-اسفند) حتی به كمتر از 30 دلار در هر بشكه رسید.
كاهش قیمت نفت به عربستان سعودی كه دومین تولیدكننده نفت در جهان است، صدمه زده و پیكر جامعه آن كه به پول بادآورده نفت و ولخرجی عادت كرده را به لرزه در آورده است.
كاهش درآمدهای نفتی كه 90 درصد درآمدهای عربستان سعودی را تشكیل می دهد، موجب كسری بودجه 98 میلیارد دلاری آن شده كه این كسری بودجه معادل 15 درصد درآمد ناخالص ملی عربستان سعودی است.
عربستان سعودی، متحد آمریكا كه چند دهه است كه سوار بر نوسانات قیمت نفت است، درآمد حیرت آوری داشته كه یك پشتوانه ارزی به ارزش صدها میلیارد دلار برای آن ایجاد كرده است.
اما در اكتبر (مهر-آبان) گذشته، صندوق بین المللی پول (IMF) هشدار داد كه دولت عربستان سعودی كه یك كسری بودجه 87 میلیارد دلاری را برای سال 2016 پیش بینی كرده است، چنانچه مخارج را كاهش ندهد، می تواند در مدت پنج سال دچار بی پولی شود.
شاهزاده محمد برای جلوگیری از این سرنوشت، برخی برنامه های كاهش هزینه را سال گذشته معرفی كرد كه شامل لغو بخشی از یارانه بنزین، برق و آب است.
حاكمان عربستان سعودی مخارج بخش دولتی و اعتبار احداث ساختمان های دولتی را كاهش داده اند و مسئولان نیز از خصوصی سازی صنایع از جمله شركت ملی نفت این كشور صحبت می كنند. كاهش قیمت نفت حتی وضع مالیات كه موضوع حساسی برای سعودی هاست را نیز مطرح كرده است.
محمد بن سلمان، ماه گذشته به مجله اكونومیست گفت: ما هم اكنون در مورد وضع مالیات، منبع درآمدی كه شهروندان تامین مالی ان را برعهده دارند، صحبت می كنیم.
به هر حال برای بسیاری در عربستان سعودی، تحمل برنامه های ریاضتی آسان نیست. مراكز خرید در این كشور دیگر مثل سابق شلوغ نیستند و كسب و كارها از فروش كم شكایت می كنند. بسیاری از سعودی ها حتی آنها كه به اتومبیل های لوكس خود می نازند و در خانه های گران قیمت زندگی می كنند، به نظر می رسد رفته رفته نگران تامین مخارج زندگی خود می شوند.
صاحبان كسب و كار می گویند كه ناچار به افزایش قیمت كالاها و خدمات خود هستند تا بتوانند پاسخگوی افزایش هزینه ناشی از كاهش یارانه ها باشند.
محمد، مدیر شركتی در جده كه از اروپا محصولات غذایی وارد می كند، گفت: ما به طور كلی استخدام نیروی كار را متوقف كرده ایم. وی به دلیل پیامدهای احتمالی كه ممكن است متوجه كسب و كارش شود، درخواست كرد نام خانوادگیش ذكر نشود.
امارات متحده عربی، قطر، عمان و بحرین نیز در اجرای برنامه های ریاضتی به عربستان سعودی ملحق شده اند و به نظر می رسد این كشورها در حال نزدیك شدن به تصویب برنامه مالیات بر ارزش افزوده شورای همكاری خلیج فارس (GCC) هستند كه قرار است در سال 2018 اجرا شود.
تحلیلگران می گویند، افزایش رقابت بین المللی در تولید انرژی به این معنی است كه دوران نفت 100 دلاری به سر آمده است.
«خلیل الدخیل» تحلیلگر عربستان سعودی در ریاض گفت: اینجا هر روز بیش از پیش به این درك می رسیم كه انجام اصلاحات ضروری است.
اما اصلاحات می تواند ثباتی را كه چند دهه است با توسل به برنامه های رفاهی، یارانه و معافیت های مالیاتی دوام آورده است را به خطر بیاندازد و در عربستان سعودی و كشورهای كوچك همسایه آن ناآرامی ایجاد كند.
در این كشورها، حقوق بالای كاركنان دولت، مزایایی از قبیل درمان و تحصیل رایگان و كمك های نقدی دولت به مردم، شهروندان را به فرهنگ زیاد خرج كردن عادت داده است.
«لبیب كمهاوی» تحلیلگر اردنی می گوید، به نظر می رسد كشورهای عربی خلیج فارس آسیب پذیر هستند و و نمی دانم آیا می توانند در برابر توفان نارضایتی مردم مقاومت كنند؟
اقتصام**1063 ** 2023