به گزارش گروه علمی ایرنا، سازمان ملل متحد در سال 2013 ، روز سوم مارس (13 اسفند) مصادف با تاریخ پذیرش كنوانسیون منع تجارت جهانی گونه های درمعرض خطر انقراض ( سایتیس ) در سال 1973 را به عنوان روز جهانی حیات وحش معرفی كرده است.
با توجه به روند سریع نابودی گونه های جانوری، دنیا به این نتیجه رسیده است كه باید راهی برای كنترل این روند اتخاذ كند كه بر این اساس روزسوم مارس را روز جهانی حیات وحش معرفی كرده است.
در این روز از كشورها خواسته می شود تا براساس اهمیت گونه های مختلف گیاهی و جانوری اقداماتی را برای افزایش آگاهی عمومی و معرفی این روز انجام دهند.
** تنوع زیستی
تنوع یا غنای گونه ای، شبكه ای از همه موجودات زنده، اعم از گیاهی و جانوری است و انواع جانوران، گیاهان و موجودات تك سلولی را در بر می گیرد. گونه ها علاوه بر آنكه نیازهای ضروری و اولیه انسانها نظیر خوراك، پوشاك، مسكن و دارو را فراهم می آورد، می توانند بر سلامت و شادابی روح و جسم، رونق اقتصادی و پیشرفت روزافزون جامعه بشری و پایداری محیط زیست جهان نقش داشته باشد.
به اعتقاد كارشناسان، امروزه دیگر مفاهیمی چون سلاح و تجهیزات نظامی، حرف آخر را در تامین امنیت ملی نمی زنند و در دنیایی كه كشورها برای دسترسی به منابعی چون آب در تقابل با یكدیگر هستند، ابعاد و ارزش های مهم تنوع زیستی را نمی توان نادیده گرفت.
از طرفی دیگر تنوع زیستی، میراث ارزشمندی است كه بشر آن را از نسل‌های گذشته به امانت گرفته است و باید به نسل‌های بعد بسپارد و حفاظت از آن، ریشه در اخلاق، فرهنگ و اعتقادات ملت‌ها دارد. نحوه برخورد انسان با محیط زیست، رابطه نزدیكی با فرهنگ و ارزش های اخلاقی در ادیان و جوامع گوناگون دارد.
در بیشتر مذاهب، از جمله دین اسلام احترام به طبیعت و حفاظت از گونه های زیستی موجود در آن، مورد توجه و جزو تعالیم دینی محسوب می شود، این امر در فرهنگ های بومی و جوامع پایبند به اعتقادات سنتی نیز مورد توجه قرار دارد.
متاسفانه امروزه به دلیل بد رفتاری انسان با طبیعت پیرامون خود، روند انقراض گونه های زیستی با سرعت نگران كننده‌ای افزایش یافته است و با حذف هر گونه جانوری از چرخه طبیعت و از دست رفتن نقش او در پایداری محیط زیست، كره خاكی یك قدم به سوی نابودی پیش می رود.
*** وضعیت گونه های جانوری وحشی در ایران
ایران به دلیل مكان جغرافیایی، برخورداری از تنوع اقلیم به علاوه وجود منابع آبی عظیم دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب، از غنای گونه ای بالا برخوردار است. براساس آخرین بررسی ها یك میلیون و 140 گونه جانوری اعم از پستاندار، پرنده، خزنده، دوزیست و ماهیان آب های داخلی در اكوسیستم های خشكی و آبهای داخلی ایران شناسایی شده است، به علاوه حدود 650 گونه ماهی نیز در آبهای دریایی ایران شناسایی شده است.
** پستانداران
رده پستانداران در كشور ما با 197 گونه شناسایی شده طیف وسیعی از جانوران را از نظر جثه در بر می گیرند، به طوری كه از پستاندار بسیار كوچكی كه حشره خوار كوتوله نامیده می شود و فقط در حدود 2 گرم وزن دارد تا نهنگ های بزرگ آب های دریای جنوب با طول بیش از سی متر و وزن 130 تن را می توان در این رده مشاهده كرد.
** پرندگان
در میان مهره داران تاكنون 535 گونه پرنده در ایران شناسایی و گزارش شده كه این تعداد گونه معادل كل گونه‌های پرنده گزارش شده در قاره اروپا و دوسوم پرندگان خاورمیانه است.
** خزندگان
از رده خزندگان نیز تاكنون 227 گونه در ایران شناسایی شده است، اما اطلاعات مفید و قابل دسترس در مورد این جانوران بسیار اندك است.
** دوزیستان
از رده دوزیستان نیز تاكنون در كشور 21 گونه گزارش شده است.
** ماهیان
ماهیان آبهای داخلی ایران شامل 160 گونه است كه در 25 خانواده جای گرفته‌اند.
** 74 گونه جانوری در فهرست سرخ
تنوع گونه های جانوری و تنوع زیستی نباید موجب غرور شود چرا كه حدود 74 گونه از رده‌های جانوری كشور، در فهرست سرخ IUCN قراردارد و از گونه هایی همچون شیر ایرانی و ببر مازندران امروز جز نامی باقی نمانده و در كمتر یك قرن گذشته منقرض شده اند. اگر برای حفاظت گونه های ارزشمند و در خطر انقراض مثل گور ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه، گوزن زرد و… اقدام لازم صورت نگیرد در آینده‌ای نه چندان دور شاهد انقراض این گونه های نادر در كشور خواهیم بود.
** فهرست گونه های جانوری مهره دار در معرض خطر انقراض كشور ایران در 2013
** رده پستانداران
منقرض شده؛ شیر ایرانی (در ایران) و ببر مازندرن
بحرانی ؛ یوزپلنگ آسیایی
در معرض خطر انقراض؛ نهنگ آبی، گوزن زرد ایرانی، گورخر آسیایی، فك خزر، نهنگ باله ای
آسیب پذیر؛ كل و بز، آهو، خفاش انگشت دراز، قوچ و میش ارمنی، نهنگ اسپرم، خفاش نعل اسبی، خرس سیاه آسیایی ، زرده پر، پورپویز بی باله، گاو دریایی، آهوی كوهی
** رده پرندگان
بحرانی؛ دال پشت سفید، درنای سیبری، گیلانشاه خالدار، خروس كولی دشتی
در معرض خطر انقراض؛ سسك خوزی، عروس غاز، بالابان، اسكوتر بال سفید، كركس مصری، اردك سرسفید
آسیب پذیر؛ غاز پیشانی سفید كوچك، عقاب خالدار بزرگ (عقاب تالابی)، عقاب شاهی، تلیله بزرگ، هوبره، اردك دم دراز، فاخته خاوری، عقاب دریایی پالاس، اردك مرمری، میش مرغ، پلیكان پا خاكستری، باكلان گلو سیاه، زردپره سینه زرد، گیلانشاه شرقی، آب شكاف
** خزندگان
بحرانی؛ ارمیاس پلسكه، لاك پشت پوزه عقابی، افعی خالدار
در معرض خطر انقراض؛ لاك پشت سبز، افعی لطیفی، لاك پشت فراتی، لاك پشت سرخ
آسیب پذیر؛ تمساح مردابی (گاندو)، لاك‌پشت زیتونی رایدلی، لاك‌پشت پشت چرمی، افعی زنجانی، آگامای وزغی ایرانی، سوسمار خاردم مصری، لاك‌پشت مهمیزدار، لاك پشت آسیایی، افعی البرزی
** دوزیستان
بحرانی؛ سمندر لرستانی، سمندر كردستانی، سمندر كوهستانی گرگان
آسیب پذیر؛ سمندر كوهستانی آذربایجان
** ماهیان آب های داخلی
بحرانی؛ تاس ماهی روس، ماهی شیپ، تاس ماهی ایران، ازون برون، فیل ماهی
آسیب پذیر؛ماهی كپور وحشی (خزر)، كپور ماهی كورغار، سس ماهی خزری، سس ماهی بزرگ، سگ ماهی كورغار
علمی 9014**1440
تهران- ایرنا- 74 گونه از رده های جانوری كشور در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت قرار دارد كه اگر این روند همچنان ادامه یابد در آینده ای نه چندان دور دیگر جز نامی از برخی گونه ها مانند گورخر ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه و گوزن زرد باقی نخواهد ماند.
