تارِ اقتصاد مقاومتي در پودِ اقدام و عمل تنيده شد- محمود افشاري *

سرير سخن اين روزهاي مسئولان و بهتر بگوييم همگان، حرف و نقل، مستقيم و غير مستقيم از اقتصاد است. اقتصادي كه اگر با تدبير و برنامه و دور از فساد باشد موفق است و اگر بر عكس با يكي دو تكان و تكانه داخلي و خارجي بلرزد و دچار دولتي بودن و فربه شدن و دوري از خصوصي سازي شود، ناموفق خواهد بود.
بانك، پول، نفت و انرژي، تحريم، خودرو، برجام،آب، مذاكرات، ركود، تورم، بورس، نقدينگي و اين روزها هم باز و بسته شدن سوئيفت كليدواژه هاي مالي و اقتصادي هستند كه بيشترين تكرار واژگاني در اين حوزه و در ميان رسانه ها، مسئولان و حتي مردم را داشته اند.
اما كليدواژه طلايي استراتژيك و درون زا در اين ميان 'اقتصاد مقاومتي' است. واژه اي برآمده از دل توانمندي و 'ما مي توانيم' داخلي و به پشتوانه دستور و توصيه عالي ترين مقام كشور و انقلاب، كه در يكي دو سال گذشته بيشتر و بيشتر مكرر شده و امسال پررنگتر از هميشه با تنيده شدن تار اقتصاد مقاومتي با پود اقدام و عمل اهميت و ارزشي صدچندان پيدا كرده است.
اقتصاد مقاومتي اما نگاه و راهبردي فراتر از ديگر تئوري هاي موجود اقتصادي داشت بطوريكه دبير شوراي عالي امنيت ملي در كنگره اي به همين نام چندي قبل گفته بود:' تنها راه برون رفت از شرايط كنوني اجراي اقتصاد مقاومتي است، سال ها در اين باره دعوا داشتيم كه هنوز اين دعواها وجود دارد كه آيا اقتصاد آدام اسميت، كينز يا آزاد براي كشور مناسب است يا آنچنان كه برخي عنوان مي كردند نيازمند اقتصادي سوسياليستي هستيم. البته برخي مي گويند اقتصاد آزاد غلط است و برخي از اقتصاد اسلامي مي گويند كه تعريف مشخصي از آن ندارند؛ اما اقتصاد مقاومتي به همه اين بحث ها پايان داده است.'
قبادي فر دبير كنگره ملي اقتصاد مقاومتي نيز رسيدن به افق 1404 را از اهداف كشور براي نشان دادن اقتصاد مقاومتي مي داند و ومعتقد است: اقتصاد مقاومتي بايد به گفتمان تبديل شود و ترويج آن بايد در كشور محسوس باشد.
رهبر فرزانه انقلاب اما اين محسوس بودن و تكيه بر توانمندي درون زا را با اين سخنان تكميل كرده اند و مي فرمايند: 'حفظ عزت و هويت ملي جز با پيشرفت همه جانبه و درون زا دست يافتني نيست.'
ايشان در پيام نوروزي امسال، پيش از اعلام شعار سال مسائل و مشكلاتي همچون گراني، ركود و اشتغال را يادآور مي شوند و سپس با تنيدن اقتصاد مقاومتي به اقدام و عمل خواسته اصليشان از مسوولان را شعارمحوري سال قرار مي دهند.
اين شعار اما درست در زماني انتخاب شد كه به فاصله اي نه چندان دور زنجير از پاي اقتصاد ايران باز شد و تحريم ها شكست. طبق پيش بيني نهادهاي داخلي و بين المللي امسال شاهد رشد اقتصادي چهار تا شش درصدي در اقتصاد كشورمان خواهيم بود و اين خود نشانه اي از پايان ركود چندساله اقتصاد ايران است.
افزايش صادرات گاز و نفت، امضاي نخستين تفاهم نامه ها و قراردادها و توافق با شركت هاي بزرگ ايتاليايي، آلماني و فرانسوي نخستين نشانه هاي باز شدن اين زنجير از دست و پاي اقتصاد ايران اسلامي بود.
زنجيري كه البته در اجرا و عمل در داخل مشكلاتي دارد كه رئيس جمهور روحاني در همان روزهاي نخست پس از اجراي برجام درباره يك حوزه آن يعني بخش خصوصي تصريح مي كند: 'تا روزي كه اقتصاد دست دولت است، مسائل حل نخواهد شد، تا خصولتي ها باشند و تا بخش خصوصي رقابتي غيررانتي نداشته باشيم نمي توانيم مسائل اقتصادي را حل كنيم.'
يا در جاي ديگر علي طيب نيا وزير اقتصاد خبر از رفتنش به بهاي تغيير نكردن روند خصوصي سازي و حواشي و سختي هاي آن در دو سال اخير مي دهد و رسانه ها هم تيتر مي زنند نفسم را بريده اند!
موضوع چالش برانگيز ديگر در بخش اقتصاد كه باعث بحث و جدل هاي فراواني در ابتداي سال 94 هم شد موسسات غيرمجاز شناخته شده از سوي بانك مركزي بود. اين موسسه ها طبق آمار بانك مركزي حدود 20درصد نقدينگي موجود كشور در بهار سال گذشته را در اختيار داشته اند.
ركود، مسئله مهم ديگري است كه به طور حتم خروج از آن به تغيير سياست گذاري هاي اقتصادي وابسته است. هر چند نفت، بازار سرمايه و توجه به توليد ناخالص داخلي است كه در وهله اول كارسازتر و اثرگذارتر در اين بخش موثر هستند.
درباره نفت نيز بايد گفت، نفت چه 35 دلار يا 50دلار باشد اقتصاد در اين بخش با سختي و مضيقه روبروست چه اينكه اين مايع سياه بدبو، 70درصدي كاهش قيمت داشته و يك پاي ثابت مسائل كلان اقتصادي است و برخي كارشناسان هم معتقدند در آينده اي نه چندان دور، شاهد افزايش قيمت اين سوخت موثر خواهيم بود.
آب؛ چالش جدي اين سال ها هم كه ديگر به عينه رخ نشان داده و اقتصاد بدون در نظر گرفتن آب و منابع آبي ممكن نيست.
بر اساس آخرين آمار وزارت نيرو متوسط بارش نزولات آسماني در ايران 420 ميليارد متر مكعب است كه افزون بر 30 ميليارد مترمكعب آن پشت سدها تبخير مي شود. در بخش كشاورزي هم گفته شده حدود 9 تا 15 ميليارد مترمكعب آب مصرف مي شود. بنابراين 92درصد آب هاي زيرزميني ايران در بخش كشاورزي، شش درصد در مصارف خانگي و دو درصد در صعنت مصرف مي شود.
بيكاري، قاچاق 25 ميليارد دلاري، تعطيلي و نيمه‌فعال شدن بيش از 14 هزار واحد توليدي و فساد نهادينه شده در بخش‌هاي مختلف اقتصادي همه نشان از كم‌كاري برنامه‌ريزان در حوزه اقتصاد در طول اين سالها است، از اين‌رو بايد كاري جهادي انجام داد و اقتصاد مقاومتي را در عمل نهادينه و اجرا كرد.
كاري كه به گفته دكتر حسن سبحاني استاد اقتصاد دانشگاه تهران، نبايد متعارف و شبيه سازي مجدد از نسخه هاي غربي و شرقي باشد و بدون توجه به مباني فكري و فلسفي يك نهاد، تصميم‌گيري ‌شود.
---------------------------------------------------------------------------
*خبرنگار ايرنا در سميرم اصفهان