غلبه بر دیابت با گسترش آموزش

به گزارش ایرنا براساس آمار وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی در دنیا سالانه 38 میلیون نفر براثر بیماری های غیرواگیر فوت می كنند و 75 درصد از بار بیماریها در ایران مربوط به این بیماری ها است.
آمار نشان می دهد در ایران 5 میلیون نفر به دیابت مبتلا و میلیونها نفر نیز در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
افراد مبتلا به دیابت می توانند بیماری خود را مدیریت كنند به گونه ای كه آنها حتما باید صبحانه بخورند و در روز نیز 5 وعده غذا میل كنند.
برای پیشگیری از ابتلا به دیابت افراد باید روزانه حداقل 30 دقیقه به گونه ای پیاده روی كنند كه ضربان قلب آنها تند شود و با تعریق بدن همراه باشد.
در ایران25 میلیون نفر از افراد 15 تا 64 سال، دچار اضافه وزن و چاقی هستند كه می تواند زمینه ای برای بروز بیماری دیابت باشد.
بخشی از پیشگیری از بیماری ها به ویژه دیابت به همت مردم برای مراجعه به مراكز بهداشت شهری و روستایی بر می گردد و اتفاقا ارائه خدمات این مراكز نیز رایگان است.
افراد دیابتی در سال حداقل 4 بار به این مراكز مراجعه كنند تا فشار، قند و چربی خون و وزن آنها كنترل شود تا منجر به از دست دادن اعضای بدن مانند چشم، كلیه و پا نشود.
افراد دارای اضافه وزن و چاقی، فشار خون بالا، افراد كم تحرك، مادری كه فرزند بیشتر از 4كیلوگرم به دنیا آورده و مادری كه چندین بار سقط و یا مرده زایی داشته و همچنین افرادی كه در فامیل درجه اول خود فرد دیابتی و یا سابقه سكته مغزی و قلبی شده دارند،بیشتر در معرض ابتلا به دیابت هستند.
بدلیل اهمیت موضوع دیابت در میزگرد خبری ایرنا به مناسبت هفته سلامت كه با مشاركت دانشگاه علوم پزشكی بوشهر برگزار شد راههای پیشگیری از این بیماری بررسی شده است.
هفته سلامت از یكم تا هفتم اردیبهشت ماه با عنوان های عزم ملی برای تحقق اهداف سند بیماری‌های غیرواگیر، بهداشت عمومی، فعالیت بدنی، ورزش و سلامت، غلبه بر دیابت با تحرك و تغذیه سالم، سلامت، نقش غذا و دارو، اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل در حوزه سلامت و آموزش، خود مراقبتی و سلامت نامگذاری شده است.
متخصص داخلی و فوق تخصص غدد و متابولیسم در میزد گرد خبری ایرنا گفت: بررسی ها نشان می دهد سه تا پنج میلیون نفر دركشور مبتلا به بیماری دیابت هستند كه بسیاری از آنها به علت بی اطلاعی از بیماری خود به انواع عوارض دیررس دیابت مبتلا و هزینه های سنگینی به نظام سلامت وارد می كند.
دكتر ملیكا شجاعی افزود: عوارض دیررس دیابت شامل بیماری های قلبی و عروقی، ریستنوپای، نفروپای و نوروپای است كه در صورت كنترل نامناسب قند خون بروز می كند و می تواند موجب ناتوانی و حتی مرگ بیمار شود.
وی تصریح كرد: درحالی كه با شناسایی، مراقبت و كنترل مناسب بیماری دیابت در مراحل ابتدایی می توان از بروز عوارض جدی و در صورت بروز عوارض ناتوانی های ناشی از آن و نقص عضو جلوگیری كرد.
این متخصص داخلی گفت: برای درمان افراد دیابتی رژیم غذایی مناسب شامل سه وعده غذایی اصلی (صبحانه، ناهار و شام ) و سه میان وعده شامل مواد غذایی مختلف ازجلمه سبزیجات، لبنیات كم چرب، نان بربری و سنگك به جای نان لواش و فانتزی و استفاده از هشت لیوان آب در طول روز لازم است .
شجاعی یادآورشد:همچنین برای بیماران دیابتی انجام فعالیت های جسمی مناسب به گونه ای كه پنج بار در هفته و هر بار 30 دقیقه فعالیت هوازی، درمان دارویی مناسب و تغییرات دارویی برحسب نیاز، ویزیت های مرتب با نظر پزشك و انجام آزمایش ها و معاینه های دوره ای مناسب ضروری است.
وی درخصوص مصرف مایع های گیاهی مربوط به كاهش دیابت نیز گفت: با مصرف عرقیات گیاهی نمی توان میزان كاهش قند خون را همانند داروهای مربوط به این بیماری اندازه گیری كرد برهمین اساس مصرف این مایع ها به اندازه طبیعی باشد نه اینكه با مصرف آنها از مصرف داروهای كنترل قند خودداری شود.
شجاعی افزود: بعضی از افراد برای پیشگیری از چاقی یك وعده غذایی را حذف می كنند این درحالی است كه توجه به وعده های صبحانه و ناهار ضروری و شام را به میزان كمتری باید خورد.
وی گفت: نوشیدنی های كالری زا باید جایگزین شیرین كننده های مصنوعی شود و افراد باید در هر وعده غذایی مقدار كربوهیدرات ثابتی بخورند چون آنچه قند خون را مستقیما تحت تاثیر قرار می دهد كربوهیدارتها هستند.
شجاعی یادآورشد: توصیه می شود غذا به صورت مخلوطی از چربی، كربوهیدارت و پروتئین بدون چربی اشباع شده استفاده شود و برای جلوگیری از عوارض طولانی مدت دیابت، افراد قند خون خود را چك و سالی یك بار به چشم پزشك مراجعه كنند.
وی تصریح كرد: دیابت نوع یك معمولا دركودكان و افراد كمتر از 30 سال شایع است و افراد بالای 30 سال مبتلا به دیابت نوع دو می شوند كه در سال های اخیر این نوع دیابت به دلیل بروز چاقی زیاد در بین كودكان و نوجوانان نیز شایع شده است.
به گفته این پزشك فاكتورهای خطر ابتلا به دیابت نوع دو ژنتیك، شرح حال خانوادگی ابتلا به دیابت، چاقی به خصوص چاقی شكمی و طولانی مدت، بی تحركی، تغذیه پركالری، استرس، زندگی شهری مدرن، دیابت بارداری و فشارخون است.
شجاعی یادآورشد: افراد بدون فاكتورهای خطر باید در سن 30 تا 45 سالگی غربالگری و هر سه تا پنج سال دیابت آنها كنترل شود.
وی همچنین بركاهش وزن پنج تا 10 درصد برای افراد چاق، كنترل برنامه غذایی و ورزش برای پیشگیری از ابتلا به دیابت تاكید كرد.
شجاعی گفت: با توجه به اینكه استان بوشهر از استانهای پیشرو در زمینه بروز دیابت است و درصد بیماران دیابت نسبت به مابقی استانها بالاتر است به همین دلیل تغییر شیوه زندگی، پرهیز از بی تحركی، رژیم غذایی كم كالری، مصرف فیبر و سبزیجات و كاهش مصرف روغن و نمك در جلوگیری از ابتلا به دیابت موثر است.
وی یادآور شد: تجویز داروی متفرمین در پیشگیری از دیابت در افرادی كه قند خون ناشتای آنها بیش از 110میلی گرم در دسی لیتر است در پیشگیری از بروز دیابت در آینده موثر است.
شجاعی با اشاره به دیابت دوران بارداری گفت: در این مورد این افراد بعد از زایمان بین 20 تا 60 درصد آمادگی ابتلا به دیابت را دارند به همین دلیل رعایت نكات لازم برای پیشگیری از ابتلا به دیابت را باید رعایت كنند.
كارشناس مسئول واحد بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی بوشهر نیزگفت: دیابت به وضعیتی گفته می شود كه در آن میزان قند خون ناشتای فرد بالاتر از 126میلی گرم در دسی لیتر باشد.
فریده نظری افزود: در این بیماری بدن فرد نمی تواند انسولین تولید كند و با وجود نرمال بودن میزان انسولین خون ، انتقال قند از خون به سلولها دچار اختلال عملكرد می شود.
وی تصریح كرد: دیابت درمان قطعی ندارد ولی به راحتی قابل پیشگیری و كنترل است.
نظری تاكید كرد: براساس توصیه های سازمان جهانی بهداشت برای پیشگیری از دیابت فرد مجاز است روزانه بیش ازنیم درصد انرژی مورد نیاز، قند مصرف كند.
وی یادآور شد: همچنین باید از خوردن غذایی كه قند خون را افزایش می دهند مانند سیب زمینی و هویج آب پز، ماكارونی دم شده، برنج كته، انواع آب میوه ها، شربتها و كمپوتهای صنعتی، نان سفید بدون سبوس و انواع شیرینی ها پرهیز شود.
نظری گفت: برای پیشگیری از اضافه وزن و چاقی مقدار قند و شكر مصرفی در برنامه غذایی باید كمتر از پنج قاشق مرباخوری یا شش حبه قند باشد.
وی قند و شكر، انواع شیرینی ها، شكلات، نوشابه های گازدار، آب میوه های صنعتی دارای قند افزوده، شیرهای طعم دار، پاستیل، بستنی یخی، كیك و كلوچه و بیسكویت را از جمله مواد غذایی دارای منابع قندی بالا ذكر كرد.
نظری با تاكید براینكه در مصرف منابع پنهان قند در مواد غذایی باید احتیاط كرد گفت: انواع سس سالاد، سس كچاپ، قهوه های فوری، نوشابه های گاز دار، آب میوه های صنعتی، كمپوت، شكلات و دسر دارای قند پنهان هستند.
وی یادآور شد: به جای دسرهای حاوی قند و شكر زیاد از انواع میوه ها، سالاد میوه ها و كمپوتهای خانگی كم شیرین استفاده شود.
كارشناس مسئول واحد بهبود تغذیه دانشگاه علوم پزشكی استان بوشهر تصریح كرد: مصرف مواد غذایی پرچرب حیوانی از جمله گوشتها، شیر، لبنیات پرچرب، كره و پیه گاو و گوسفند باید محدود شود چون این نوع چربی ها علاوه بر افزایش وزن و بیماریهای قلبی و عروقی موجب افزایش خطر بروز سرطانها به ویژه سرطان سینه و پروستات می شوند.
وی برضرورت استفاده از شیر و ماست پاستوریزه و كم چرب (كمتر از 15 درصد چربی) و پنیر كم چرب به جای پنیر خامه ای و پنیر پیتزا و استفاده از غذاهای آب پز، بخارپز، و كبابی به جای غذاهای سرخ شده تاكید كرد.
نظری گفت: برای كاهش چربی خون از فیبرهای غذایی مانند جو دوسر، حبوبات، میوه ها، سبزی ها و غلات سبوس دار استفاده شود.
وی افزود: بیماری دیابت همچون سایر بیماریهای غیر واگیر با خود مراقبتی و تغییر شیوه زندگی قابل پیشگیری و كنترل است.
این كارشناس اظهار كرد: براساس آخرین آمار بیش از 35درصد افراد 15تا 64 سال استان بوشهر دارای كلسترول بالا،19 درصد فشار خون بالا، 50درصد فعالیت جسمی كم، 68درصد مصرف میوه و سبزی كافی ندارند و تنها حدود هشت درصد مردم در این گروه سنی فاقد عوامل خطر قابل تعدیل هستند.
رئیس دانشگاه علوم پزشكی بوشهر نیز گفت:استان بوشهر رتبه نخست در زمینه ابتلا به بیماری دیابت را در كشور دارد طوریكه از هر پنج نفر یك نفر در استان به این بیماری مبتلا است.
دكتر علیرضا رئیسی افزود: 62 درصد مردم استان بوشهر چاق و در معرض ابتلا به بیماری دیابت قرار دارند.
وی تصریح كرد: افرادی كه به تازگی به بیماری دیابت نوع دو مبتلا شده اند اگر تنها پنج درصد از وزن خود را كاهش دهند بدون دارو می توانند دیابت خود را كنترل كنند.
رئیسی همچنین بیماریهای قلبی و عروقی را از جمله عوامل مرگ و میر در استان بوشهر ذكر كرد و گفت: با توجه به روند تغییر بیماریها از واگیردار به بیماریهای غیر واگیر، در زمان حاضر 42 درصد مرگ و میرهای این استان در اثر شیوع بیماریهای قلبی و عروقی است.
وی یادآور شد: همچنین از هر دو نفر یك نفر از افراد بالای 50 سال مبتلا به فشار خون هستند و از هر دو نفر مبتلا به فشار خون یك نفر از بیماری خود اطلاع ندارد و از هر دو نفر یك نفر از افرادی كه از بیماری خود اطلاع دارد دارو را به درستی مصرف نمی كند.
رئیس دانشگاه علوم پزشكی بوشهر افزود: تغذیه ناسالم، استفاده بیش از حد از فست فودها، كم تحركی، چاقی و دخانیات از عوامل خطرزا در بسیاری از بیماریها هستند.
به گفته رئیسی، 20 درصد مردم با سن بالای 30 سال در استان بوشهر دخانیات مصرف می كنند و خانمهای بوشهری رتبه نخست مصرف دخانیات از نوع قلیان را در كشور به خود اختصاص داده اند.
رئیسی اظهار كرد: نمك، شكر و روغن به عنوان سه سم مهم در دنیا معرفی شده اند كه برای سالم ماندن باید با آنها مقابله كرد.
وی تاكید كرد: برای مقابله با بیماریها، مشاركت مردم به خصوص جوانان در ترویج فرهنگ پیشگیری و مبارزه با این نوع بیماریها و ترویج نحوه درست زندگی در جامعه ضروری است.
رئیس دانشگاه علوم پزشكی بوشهر گفت: از نظر اقتصادی از هر 1.5دلاری كه در حوزه پیشگیری و بهداشت صرف می شود 60دلار در درمان صرفه جویی می شود و با خود مراقبتی 50 درصد تختهای بیمارستانی خالی می شود.
رئیسی با بیان اینكه افزایش سواد سلامت از برنامه های دانشگاه علوم پزشكی بوشهر است تصریح كرد: برهمین اساس در هر خانواده بوشهری هر فردی كه بیش از هشت كلاس سواد داشته باشد به عنوان سفیر سلامت خانوار معرفی می شود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی استان بوشهر گفت: بیماریهای مزمن و غیرواگیر مسئول بیش از 70 درصد مرگ و میرهای جامعه هستند كه با تغییر سبك و روش زندگی می توان جلو شیوع این بیماریها را گرفت.
دكتر عبدالمحمد خواجه ئیان افزود: بیماریهای مزمن شامل دیابت، بیماریهای قلبی و عروقی، فشار خون و انواع سرطانهاست كه درمان قطعی ندارند و فرد در تمام طول عمر خود باید تحت درمان و در برخی زمان ها نیز بستری شود.
وی تصریح كرد: باوجود اینكه در چند دهه گذشته با شناسایی واكسنها و آنتی بیوتیكها شیوع بیماریهای واگیر به مقدار زیادی كنترل شده است ولی تغییرسبك زندگی، زندگی ماشینی و رژیم غذایی باعث شیوع بیماریهای مزمن غیر واگیر شده است.
خواجه ئیان گفت: بیماری دیابت براثر اختلال در سوخت و ساز بدن به وجود می آید و امروز به عنوان شایع ترین و مهمترین بیماری غیر واگیر شناخته می شود.
وی اظهار كرد: آسیب عروق و اعصاب محیطی، آسیب كلیه، قلب، چشم و مغز از جمله عوارض بدخیم بیماری دیابت است.
خواجه ئیان گفت: با تغییر سبك زندگی، فعالیت بدنی مناسب، كنترل وزن و فشار خون دیابت نوع دوم كنترل و عوارض آن نیز كاهش می یابد.
وی با تاكید بر ضرورت پیشگیری گفت: در همین راستا كلینیكهایی برای بررسی افراد 30 سال به بالا در خصوص بیماری دیابت و بیماریهای قلبی و عروقی در استان تشكیل شده كه به صورت رایگان افراد را مورد بررسی قرار می دهند.
خواجه ئیان بیان كرد: برخی ها تصور می كنند دیابت نوعی بیماری ارثی است در صورتیكه تنها پنج درصد فاكتور وراثت و ژنتیك در ابتلا به این بیماری دخالت دارد.
خواجه ئیان تاكید كرد: خوردن تنها قند و شیرینی فرد را مبتلا به دیابت نمی كند بلكه دریافت انرژی بیش از حد نیاز و چاقی مقاومت در مقابل انسولین را بالا و فرد را آماده ابتلا به دیابت می كند.
وی اظهار كرد: بیماریهای غیر واگیر و مزمن غیر از مشكلاتی كه برای فرد و جامعه به وجود می آورند به لحاظ اقتصادی نیز فشار زیادی بر سیستم سلامت وارد می كنند به همین دلیل فرد با خود مراقبتی علاوه بر كاهش هزینه های درمان و توانبخشی به اقتصاد و سلامت جامعه نیز كمك می كند.
وی تاكید كرد: سیستم بهداشتی به تنهایی تامین كننده تمام نیازهای سلامت نیست و مشاركت مردم در بهبود روند سلامت در جامعه نقش كلیدی و اساسی دارد.
معاون تربیت بدنی و سلامت اداره كل آموزش و پرورش استان بوشهر نیز گفت: وضعیت دیابت بین دانش آموزان استان نگران كننده نیست اما با ارائه آموزشهای لازم باید از شیوع این بیماری در بین جمعیت نوجوان و جوان جامعه پیشگیری كرد.
حسن قلندری افزود: در همین راستا آموزش و پرورش با اجرای طرحهای پیشگیرانه در زمینه دیابت در خصوص عوارض و مشكلات این بیماری در بین جمعیت نوجوان استان اقدام به فرهنگ سازی كرده است.
وی اجرای طرح صبحانه سالم در مقطع ابتدایی و زیر پوشش بردن بیش از 100 هزار دانش آموز و طرح آموزش بیماریهای غیر واگیر از جمله دیابت برای 120 هزار دانش آموز مقطع ابتدایی و متوسطه را از جمله طرحهای آموزش و پرورش در زمینه فرهنگ سازی و پیشگیری از شیوع بیماریهای غیر واگیر ذكر كرد.
قلندری با اشاره به نقش تعیین كننده ورزش برای پیشگیری از دیابت گفت: برهمین اساس طرحهای ملی ورزش در مقطع های ابتدایی و متوسطه اول، المپیاد ورزشی درون مدرسه ای با پوشش 90هزار نفر و طرح حیاط پویا برای 40 درصد مدرسه های استان اجرا شده است.
وی گفت:تقویت فرهنگ پیشگیری در خصوص بیماری دیابت با همت و تلاش تشكلهای دانش آموزی در قالب بهداشت یاران در سه مقطع از دیگر طرحهای آموزش و پرورش در خصوص بیماری دیابت است.
قلندری افزود: با توجه به اینكه مقوله پیشگیری در جامعه جدی گرفته نمی شود از تمام مردم و افراد نیكوكار تقاضا می شود تا خدمات خود را به سمت حوزه پیشگیری از بیماریها سوق دهند و آموزش و پرورش نیز تمام تلاش خود را برای ارائه راهكارهای انسان دوستانه این موضوع و تبیین آن انجام می دهد.
معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش استان بوشهر افزود: مسائل روحی و روانی نقش بسزایی در بروز و ظهور بیماری دیابت دارد كه در همین راستا اجرای طرحهای چهار گانه دفتر مراقبت در برابر آسیبهای اجتماعی و كارگاه های آموزشی به آرامش و فهم افراد در جامعه كمك شایانی می كنند.
6047/ 6045 /1484