امام حسین(ع)، سردار كربلا و تجلی بخش نور یقین

«هیچ فرشته ‏اي در آسمان‌ها و زمین نیست مگر این كه مي‏خواهد خداوند متعال به او رخصت دهد تا به زیارت امام حسین(ع) مشرف شود، چنین است كه همواره فوجي از فرشتگان به كربلا فرود آیند و فوجي دیگر عروج كنند و از آنجا اوج گیرند.» این سخنان برگزیده امام صادق(ع) درباره سومین پیشوای شیعیان جهان امام حسین(ع) است كه در سوم شعبان سال چهارم هجری در مدینه دیده به جهان گشود و در سال های بعد با قیامی سرنوشت ساز، آموزگار آزادگی و شجاعت نام گرفت و این گونه به جامعه اسلامی حیاتی تازه بخشید.
امام حسین(ع) دارای لقب هایی همچون «سیدالشهدا، الشهید السعید، الامام الثالث، رشید، طیّب، وفیّ، مبارك، سبط، تابع لمرضاه الله و الدلیل علی ذات الله» است و كنیه ایشان «ابوعلی» به شمار می رود.
سرور شهیدان در دوره كودكی از وجود پرمهر حضرت محمد(ص) كسب فیض كرد و پس از رحلت رسول اكرم(ص) و حضرت فاطمه(س) به مدت 30 سال از سرچشمه دانش بی پایان پدر بزرگوار خویش، حضرت علی(ع) بهره مند شد. ایشان در تمامی دوران سخت امامت نخستین پیشوای شیعیان، یار و یاور پدر بود و پس از شهادت آن امام بزرگوار، به مدت 10 سال در كنار امام حسن(ع) در راه پیشبرد اهداف اسلامی گام های مهمی برداشت.
هنگامی كه امام حسن مجتبی(ع) به شهادت رسید، اراده پروردگار بر این امر قرار گرفت تا امام حسین(ع) رهبر و پیشوای مسلمانان باشد، بنابراین این رسالت سنگین را امام(ع) برای هدایت مردم و اجرای عدالت راستین به مدت 11 سال برعهده گرفت. روزگار امامت ایشان همزمان با حكومت بنی امیه بود، خاندانی كه به منظور ویران ساختن پایه های جامعه اسلامی از هیچ تلاشی فروگذاری نمی كردند و با حاكمانی چون معاویه و یزید سبب انحراف از اصول و موازین اسلام می شدند.
هنگامی كه یزید بن معاویه به خلافت رسید، در نخستین اقدام، خود را امیرمومنان دانست و برای محكم كردن پایه های سلطنت خویش با فرستادن پیام به تمامی سرزمین های اسلامی، آنان را به بیعت با خویش فراخواند و علاوه بر آن خواهان بیعت امام حسین(ع) با خود شد، اما ایشان حاضر به بیعت با یزید نشد و مخالفت خویش را اعلام كرد.
سرور و سالار شهیدان در این زمان از طرف مردم كوفه به این شهر دعوت شد و امام(ع) تصمیم گرفت تا مسلم بن عقیل را به عنوان نماینده خود به منظور بررسی شرایط به آن دیار بفرستد. ایشان پس از شنیدن خبر استقبال مردم كوفه از نماینده خویش؛ به همراه خانواده و یاران به طرف این شهر حركت كرد و در میانه راه در صحرای كربلا ساكن شد اما در این هنگامه یزید دستور داد تا عبیدالله بن زیاد از نزدیكان وی راهی كوفه و مانع بیعت مردم با مسلم بن عقیل شود. او توانست با تهدید مردم، از انجام دادن این امر جلوگیری كند و نماینده امام(ع) را به شهادت برساند، سپس به بهانه گرفتن بیعت از سومین امام شیعیان لشگركشی بزرگی را به طرف كربلا انجام دهد.
هنگامی كه عبیدالله بن زیاد به همراه لشگریان خود به كربلا رسید، در نخستین اقدام، امام(ع) و یاران ایشان را محاصره كرد تا بتواند از آن بزرگوار بیعت بگیرد اما امام حسین(ع) چنین عملی را انجام نداد و تلاش كرد تا برای حفظ ارزش های اسلامی و نهادینه كردن آن در میان مسلمانان، قیام تاریخی و حماسی خویش را آغاز كند و به نبرد با دشمنان اسلام بپردازد، در این مسیر ایشان با یاری تمامی پیروان خود به پیكار با ستمگران زمانه پرداخت و سرانجام در راه دفاع از ارزش های اسلام در دهمین روز از ماه محرم به شهادت رسید و به دیار حق شتافت.
ابعاد گوناگون واقعه عاشورا آن چنان مهم و ارزشمند به شمار می رود كه اكنون پس از گذشت سده های طولانی از وقوع آن، این رخداد همچنان زنده و پویا است و به عنوان الگوی كامل پاسداری از ارزش های اسلامی در میان مسلمان گرامی داشته می شود و آن را سرلوحه زندگی خویش قرار می دهند، به ویژه رزمندگان ایران اسلامی كه با پیروی از سیدالشهداء(ع) در طول تاریخ انقلاب و پس از آن در هشت سال جنگ تحمیلی به مبارزه با ظلم و ستم و دفاع از مام وطن پرداختند و همین روحیه شهادت طلبی، انسجام درونی و خلاقیت نظامی رزمندگان اسلام در صحنه های نبرد سبب شد تا امام خمینی(ره) معمار بزرگ انقلاب در پیامی هفتم تیر 1358 خورشیدی همزمان با سالروز میلاد امام حسین(ع) را به پاس قدردانی از پاسداران این مرز و بوم، روز «پاسدار» نامگذاری كنند.
«محمد تقی مبشری» رئیس پژوهشكده مطالعات معارف اسلام و استاد دانشگاه امیر كبیر به مناسبت سالروز میلاد امام حسین(ع) در گفت وگو با پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا، گفت: این منادی راه حق در خانواده ای تعلیم و تربیت یافت كه با برترین صفت های انسانی آشنا بودند و از برگزیدگان درگاه الهی به شمار می رفتند، ایشان در چنین محیطی از ویژگی هایی همچون عزت، آزادگی، ایستادگی در برابر ظلم، مهربانی و بردباری برخوردار شد و درس همراهی و مدارا كردن با دیگران را به خوبی فراگرفت، این امام همام همواره می كوشید تا با رفتار مناسب خویش دشمنان اسلام را به طرف این دین آسمانی هدایت كند و مردم روزگار خویش را در برابر شبهه هایی كه ایجاد می شد، محافظت كند.
رئیس پژوهشكده مطالعات معارف اسلام درباره چگونگی ارتباط حضرت محمد(ص) و امام حسین(ع) اظهار كرد: سیدالشهدا(ع)، شش سال دوره كودكی خویش را در كنار پیامبر اكرم(ص) سپری كرد و در این برهه آخرین فرستاده حق، بارها بر علاقه خود نسبت به فرزندان حضرت فاطمه(س) تاكید می كردند و روایت های گوناگونی در این باره وجود دارد، بر پایه یكی از آنها هنگامی كه آن حضرت به سجده می رفتند به دلیل حضور فرزندان حضرت زهرا(س) بر روی دوش ایشان، سجده خویش را طولانی می كردند.
استاد دانشگاه امیركبیر با اشاره به دلایل محبوبیت این امام همام نزد پیروان دیگر دین های الهی، بیان داشت: خلوص نیت امام سوم شیعیان(ع) باعث گرایش قلبی انسان های با خدا به طرف ایشان می شود. افرادی كه از نظرفطری پاك هستند و به اخلاق گرایش دارند، هنگامی كه قیام امام حسین(ع) را برای احیای اخلاق می بینند به ایشان علاقه مند می شوند. از طرف دیگر پروردگار در كاری كه برای رضای او انجام شود، بركت قرار می دهد، همچون آن كه در آیه 96 سوره مریم می فرماید: «كسانی كه ایمان آورده و كارهای شایسته انجام دهند، خداوند رحمان برای آنان در دل های مردم محبت قرار می دهد».
وی فضای سیاسی زمان امامت آن امام بزرگوار را بسیار دشوار عنوان كرد و افزود: دوره امامت ایشان را می توان به دو زمان خلافت معاویه و دوره پس از مرگ این خلیفه اموی تقسیم كرد. امام حسین(ع) امر امامت را در هنگامه ای بسیار دشوار به عهده گرفت، زیرا در این زمان از طرف دشمن نفاق(دورویی) شدیدی در جامعه وجود داشت و معاویه توانسته بود با فریب كاری و كمك عمروعاص خلافت را به دست بگیرد و پس از امامت امام حسن(ع) نیز با فریب های فراوان خود را همچنان حاكم جامعه اسلامی معرفی كند، همچنین پس از شهادت دومین امام شیعیان، امام حسین(ع) نیز با جریانی منافق گونه كه خود را پیرو حضرت محمد(ص) و مجری احكام اسلام می دانستند، رو به رو شد، آنها در واقع افرادی بودند كه هیچ اعتقاد و باور درونی به اسلام و فرمان های این دین آسمانی نداشتند و این موضوع رهبری آنان را با مشكل مواجه می ساخت، ابا عبدالله حسین(ع) در مسیر آگاهی بخشی مردم تلاش های فراوانی انجام داد و كوشید تا در این دوره 10 ساله هیچ گونه درگیری با معاویه به وقوع نپیوندد.
مبشری در ادامه یادآور شد: پس از مرگ معاویه و آغاز حكومت یزید به دلیل تغییر شرایط، امام حسین(ع) تصمیم به انجام دادن نهضتی بزرگ، گسترده و تاثیر گذار گرفت. ایشان نخست برای سفر حج به مكه رفت اما با علم الهی خویش دریافت كه این شهر امن نیست و دشمنان اسلام تلاش دارند تا آن امام را به شهادت برسانند و از طرفی مدینه نیز به دلیل دستور حاكم وقت مبنی بر بیعت یا شهادت امام حسین(ع) امنیت نداشت و امام(ع) این نوع شهادت را تاثیرگذار نمی دانست، بنابراین بر پایه دعوت مردم كوفه تصمیم گرفت تا به آن دیار سفر كند. و این امر نشان دهنده وجود ارتباطی عمیق و عاطفی با آنان بود و این سبب پیروی از آخرین فرستاده پروردگار می شد، در روایتی آمده است، امام حسین(ع) به محمد بن حنفیه از یاران خویش می فرماید: «من از روي خود خواهي و خوشگذراني و یا براي فساد و ستمگري قیام نكردم، من تنها براي اصلاح در امت جدم از وطن خارج شدم».
رئیس سازمان پژوهشكده مطالعات معارف اسلام درباره شخصیت امام حسین(ع) اظهار داشت: ظلم ستیزی از برجسته ترین ویژگی سومین امام شیعیان(ع) به شمار می رود، ایشان شهادت را به جای زندگی زیر پرچم ظلم و ستم برگزید و به مبارزه با دشمنان اسلام پرداخت، جهادی بزرگ كه تا كنون زمینه ساز نهضت های فراوانی شده است. پیروی از این حافظ دین در مسیر ایستادگی در برابر ظلم نه تنها در میان شیعیان بلكه نزد پیروان دین های الهی دیگر نیز مشاهده می شود، چنانچه «ماهاتما گاندی» رهبر معنوی هند در حركت جاودانه خود به امام حسین(ع) اقتدا و همچون ایشان در راه دستیابی به هدف خویش ایستادگی كرد، همچنین باید گفت نهضت انقلابی مردم ایران به رهبری امام خمینی(ره) نیز الگو گرفته از قیام تاریخی امام سوم شیعیان است.
استاد دانشگاه امیركبیر با بیان هدف های قیام سرور شهیدان و چرایی انتخاب راه مبارزه جهادی، تصریح كرد: اگر امام حسین(ع) قیام نمی كرد، اینگونه برداشت می شد كه ایشان به بدعت هایی كه در جامعه آن روز ظاهر شده بود، مهر تایید زده است. مبارزه با انحراف ها و بدعت ها همراه با ظلم ستیزی از گسترده ترین دلیل های قیام اباعبدالله حسین(ع) به شمار می رود.
وی خلوص نیت، انگیزه الهی و مظلومیت امام حسین(ع) و یارانش را دلیل ماندگاری قیام عاشورا عنوان كرد و گفت: شاید بتوان نبردهایی را مثال زد كه در آن تعداد بیشماری از مردم كشته یا به شهادت رسیدند اما مظلومیت امام حسین(ع) در این جنگ و شهادت كوچكترین فرزند ایشان در چنین شرایطی در رویدادی به غیر از واقعه كربلا وجود ندارد. به طور كلی می توان گفت، جهاد در راه خدا رمز ماندگاری این نهضت است. همانطور كه امام خمینی(ره) در ابتدای نهضت انقلابی خود اعلام می كنند كه اگر قیامی در راه خدا باشد به طور قطع به نتیجه می رسد. اگر واقعه ای به نام كربلا وجود نداشت از اسلام چیزی به جزء نام باقی نمی ماند و نابسامانی ها فراوانی در اسلام شكل می گرفت و انحراف ها و بدعت هایی كه به وسیله بنی امیه وارد دین شده بود، اكنون جزء جدایی ناپذیر از دین محسوب می شد.
مبشری با اشاره به جمله «اگر دین ندارید لااقل آزادمرد باشید» از فرموده های امام حسین(ع) خاطر نشان كرد: خداوند بر پایه فطرت انسانی، بشر را به گونه ای آفرید كه گرایش به اخلاق در سرشت او وجود دارد. پیامبر اسلام(ص) می فرمایند: «به راستي كه من براي به كمال رساندن مكارم اخلاق مبعوث شده ام». حضرت محمد(ص) به دلیل وجود اخلاق در سرشت انسان از پایه گذاری اخلاق سخن نمی گویند و تنها از به كمال رساندن آن یاد می كنند. پیام امام حسین(ع) نیز به این معنی است كه در سرشت درونی انسان ها گرایش به آزادگی وجود دارد و اگر شخصی آزاده باشد و حتی مسلمان نیز نباشد در برابر همنوعان خویش ظلمی انجام نخواهد داد.
این پژوهشگر امور دینی با تاكید بر لزوم الگوپذیری از مبارزه و رفتار امام حسین(ع) تصریح كرد: دانشمندان زیادی از جمله ابن خلدون جامعه شناس و تاریخ نگار گفته اند، تاریخ همواره در حال تكرار است. با نگاهی به اتفاق ها و حادثه های زمانه می توان دریافت كه در حقیقت تاریخ تكرار می شود و تنها شخصیت های رخداد ها، تغییر می كنند، پس بشر باید با توجه به سرنوشت گذشتگان خویش، به زندگی بپردازد و درك كند كه هیچ گاه در برابر ظلم تسلیم نشود و در مقابل فشارهایی كه از طرف نظام های سلطه گر وارد می شود، مقاومت كند. زمانی كه آنها چنین رفتاری را انجام می دهند، ضرورت دارد كه برای رویارویی با ظالمان اهداف واقعه عاشورا مورد بازخوانی قرار گیرد و آرمان های امام حسین(ع) سرمشق زندگی انسان ها در زمان كنونی شود.
رئیس پژوهشكده مطالعات معارف اسلام در زمینه دلیل نامگذاری سالروز میلاد امام حسین(ع) به عنوان روز پاسدار، بیان داشت: در حقیقت امام حسین(ع) از اسلام ناب محمدی(ص) پاسداری كرد. اگر این حركت نبود دین به صورت كامل نابود می شد. این امام همام با نهضت خویش حیاتی دوباره به جامعه اسلامی بخشید و تحولی گسترده در ذهن های مسلمانان پدید آورد. در سال های نخست انقلاب نیز كه مشكلات زیادی به وسیله گروهك های منافق و دشمنان نظام جمهوری اسلامی ایران در جامعه اسلامی شكل گرفته بود، مردم انقلابی ایران با گذشتن از جان خود برای دفاع از دین و میهن در جبهه های نبرد و در داخل كشور با دشمنان و منافقان به نبرد پرداختند و با پیروی از ابا عبدالله حسین(ع) از انقلاب اسلامی خود پاسداری كردند، بنابراین آنان نیز پاسدار انقلاب محسوب می شوند و بر این پایه سالروز میلاد امام حسین(ع) به منظور بزرگداشت پاسداشت تلاش خستگی ناپذیر رزمندگان، «روز پاسدار» نامیده شد.
استاد دانشگاه امیركبیر در پایان گفت: اكنون با وجود گذشت فاصله زمانی فراوان از واقعه عاشورا هنوز مبارزه با ظلم و جور زمانه پایان نیافته است و در این میان می توان از تلاش مدافعان حرم از دین و اسلام یاد كرد و آن را در ارتباط با حدیث «كل الیوم عاشورا و كل ارض كربلا» دانست، این حدیث بیانگر این موضوع است كه در هر زمان و مكانی انسان های ظالم وجود دارند. بنابراین در هیچ موقعیتی نباید در برابر ظلم كوتاه آمد و بر این پایه مدافعان حرم با الگو قرار دادن این حدیث برای مبارزه با ستم از سراسر جهان اسلام به یاری مردم مظلوم و گرفتار سوریه و عراق می شتابند تا از دین و برادران مسلمان خویش حمایت كنند و از طرفی به مبارزه با گروهك های تروریستی همچون داعش كه در تلاش هستند تا اسلام را دینی خشن جلوه دهند، مبارزه كنند.
*گروه اطلاع رسانی
پژوهشم**9368**9128**2002**9131