درپی گسترش روزافزون جنبش سیاسی- فرهنگی «پان افریكنیسم » ازاواخر سده نوزدهم میلادی كه با هدف رهایی سیاه پوستان وملت های آفریقایی از زنجیر استثمار واستعمار ووحدت میان دولت - ملت های آفریقایی، صورت گرفت، در25ماه می 1963 میلادی ، سران كشورهای آفریقانی به دعوت رهبرانی چون «قوام نكرومه»؛ «احمد سكوتوره»؛ «جمال عبدالناصر» و«هایله سلاسی» در«آدیس آبابا» پایتخت اتیوپی گردهم آمدند وسازمان وحدت آفریقا را با عضویت 32 كشور تشكیل دادند .
مبارزه با استعمار ونژادپرستی، تقویت اتحاد وهمبستگی میان ملت های آفریقایی، دفاع ازحاكمیت ارضی دولت های عضو وتسهیل همكاری درون قاره ای و بین المللی، ازجمله اهداف مقدماتی این نهاد منطقه ای بود.
سازمان وحدت آفریقا درابتدای سده اخیر میلادی وهمزمان با تحولات جهانی ناشی از پایان جنگ دو قدرت برتر جهانی آن زمان موسوم به جنگ سرد، با عناوینی چون عدم تحرك و پویایی كافی درعرصه بین المللی وقاره‌ای و عدم توانایی در حل مناقشات قاره آفریقا، مورد انتقاد قرار گرفت.
از سوی دیگر، نبود منابع كافی مالی و عدم انسجام ووحدت سیاسی، غلبه روحیه قبیله گرایی نوین و نبود زیرساخت های اقتصادی و اجتماعی لازم و وجود دولت های ضعیف، از جمله موانع داخلی پیش روی این سازمان منطقه ای بود.
افزون برآن، نقش مخرب قدرت های استعماری در قاره آفریقا و سنگ اندازی ها آنها، از جمله موانع خارجی در راه برنامه های سازمان وحدت آفریقا نیز، نباید فراموش شود.
به هر روی، به دنبال انتقادات صورت گرفته علیه سازمان وحدت آفریقا، تلاش ها برای تاسیس اتحادیه آفریقا از اواسط دهه 90 میلادی آغاز شد.
پس از آن بود كه سران آفریقا درجولای 2001 میلادی و درسی وهفتمین نشست سازمان وحدت آفریقا در «لوزاكا» پایتخت «زامبیا» طرح جدیدی برای اجرایی كردن اتحادیه آفریقا ارائه كردند و بدین ترتیب عملا سیاسی سازمان وحدت آفریقا به نهادی موثرتر به نام اتحادیه آفریقا،تبدیل شد.
در نهایت در نشست سال 2002 میلادی سران آفریقا در شهر «دوربان» آفریقای جنوبی، اتحادیه آفریقا (AU) به عنوان دومین نهاد قدرتمند منطقه ای در جهان، بعد از اتحادیه اروپا ، رسما آغاز به كار كرد.
در حال حاضر 54 كشور عضو اتحادیه آفریقا می باشند. اكان اتحادیه آفریقا در حال حاضر شامل اجلاس سران دولت‌ها و حكومت‌های عضو، شورای وزیران، كمیسیون آفریقا، كمیته دائم نمایندگان، شورای صلح و امنیت، پارلمان پان آفریقایی، شورای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، دیوان دادگستری، و تعدادی كمیته‌های فنی و تخصصی و همچنین نهادهای مالی است.
حال مسأله اساسی آن است كه در وضعیت پیچیده و پرمناقشه قاره آفریقا، چه چشم اندازی را می توان پیش روی اتحادیه آفریقا تصور كرد.
در حال حاضر كشورهای بروندی، سودان، سودان جنوبی، سومالی ، كنیا ، نیجریه ، مالی و جمهوری دمكراتیك كنگو با درگیری و تنش های داخلی مواجه هستند.
این در حالی است كه ظهور گروه های تروریستی بوكو حرام، الشباب و القاعده در قاره آفریقا و متعاقبا خطر انحراف جمعیت جوانان سیاه پوست و پیوستن آنها به گروه های تروریستی، كمبود منابع مالی، خشكسالی شدید، كمبود امكانات بهداشتی درمانی و آموزشی، از چالش های پیش رو این اتحادیه است كه نشان از لزوم همكاری و وحدت رویه در این اتحادیه در مقابله با چالش های مزبور است.
به هر روی، واضح است كه چشم انداز پیش روی اتحادیه آفریقا متكی به سیاست ها و اقدامات سنجیده و درست دولت های عضو در مسیر مقابله با چالش های مزبور است؛ چالش هایی كه در صورت حل كامل آنها از سوی دولت های عضو این نهاد درون قاره ای موثر، می تواند قاره آفریقا را برای مردمان آن امن، با ثبات و پیشرفته سازد.
گزارش:حمید اوضح
خاورم**9377**1859
تهران – ایرنا – 25 می (مه) هر سال، سالروز بنیان نهادن سازمان وحدت آفریقا (او ای یو) است؛ سازمانی كه در سال 1963 میلادی وبا هدف پیشبرد صلح، اتحاد، همبستگی وهمكاری میان كشورهای قاره آفریقا پدید آمد واكنون با نام اتحادیه آفریقا درعرصه بین الملل، نقش آفرین است. در این میان، اما، چشم انداز پیش روی این نهاد منطقه ای، تاثیری بسیار برمناسبات سیاسی واقتصادی قاره سیاه دارد.
