در اين گزارش كه در شماره پنجشنبه 20 خرداد 1395 خورشيدي به قلم حميدرضا فعله گري منتشر شده است، مي خوانيم: هزاران نفر داوطلب چنين سفري شدند و شركت مارس‌وان، طي چندين مرحله گزينش، افرادي را انتخاب كرده است.
همچنين ناسا در نظر دارد در دو دهه آينده نخستين گروه از فضانوردانش را راهي اين سياره كند؛ سفري كه البته با بازگشت به زمين همراه خواهد بود. سفر به مريخ، با دشواري‌هاي بسياري روبه‌رو است، ازجمله علمي، فناوري و تأمين بودجه. در ادامه، برخي از مشكلات سفر به مريخ را بررسي كرده و با راهكارهايي براي حل اين مشكلات آشنا مي‌شويم.
«ايلان ماسك»، رئيس شركت اسپيس‌اكس، به‌تازگي اعلام كرده است اين شركت قصد دارد نخستين موشك حامل انسان را در سال ٢٠٢٤ ميلادي به مقصد مريخ ارسال كند تا انسان بتواند در سال ٢٠٢٥، در اين سياره اقامت كند. شركت اسپيس‌اكس را مي‌توان يكي از جاه‌طلب‌ترين شركت‌هاي جهان و اين اقدام شركت اسپيس‌اكس را مي‌توان يكي از بلندپروازانه‌ترين فعاليت‌هاي اين شركت به حساب آورد.
اگر اين فكر عملي شود، گام بزرگي براي اسكان انسان در سياره‌اي ديگر محسوب مي‌شود. مسئولان اين شركت مي‌گويند برنامه‌ريزي براي تأمين مواد مورد نياز انسان‌ها در اين سياره نيز انجام شده است و قرار است اسپيس‌اكس هر ٢٦ ماه يك‌بار، موشكي جديد را با انسان‌هايي ديگر و تجهيزات مورد نياز براي ساكنان مريخ براي آنها ارسال كند. «ماسك» اين اقدام را گامي بزرگ براي آينده بشر به حساب مي‌آورد و در اين‌باره مي‌گويد: «اين اقدام گام بزرگي براي تبديل انسان به يك موجود چندسياره‌اي است و موجب مي‌شود تا ما حتي بتوانيم به زندگي خارج از منظومه خورشيدي خود فكر كنيم».
** ناسا نماينده‌اش را مي‌فرستد
وقتي كه بحث سفر به مريخ يا سياره و قمري ديگر پيش مي‌آيد، ناسا نام اول است، اما بايد تأكيد كرد كه ناسا در اين‌گونه موارد بسيار محتاطانه عمل مي‌كند. واقعيت آن است كه ناسا هم رؤياي سفر به مريخ را در سر دارد، اما در نظر دارد پيش از آنكه انساني را به مريخ بفرستد، ربات‌هاي انسان‌نما را به‌عنوان سفيران زمين به سياره سرخ اعزام كند. هرچند اين موضوع به داستان‌هاي علمي- تخيلي شبيه است، اما شايد در آينده نزديك عملي شود.
دانشمندان ناسا در برنامه‌اي مشترك با همكاري چهار دانشگاه، روي پروژه ساخت ربات انسان‌نماي مناسب ارسال به سياره سرخ كار مي‌كنند. يك استاد دانشگاه «لوول» در ايالت ماساچوست مي‌گويد: «وال يك ربات انسان‌نماي تمام‌برقي است و ناسا قصد دارد پيش از ورود فضانوردان به مريخ، رباتي شبيه آن را به سياره سرخ ارسال كند». او درباره مشخصات اين ربات مي‌گويد: «روي سر اين ربات يك جفت دوربين است كه به سامانه واقعيت مجازي «آكيولوس» مرتبط است. كنترل‌كننده مي‌تواند با استفاده از اين دستگاه از راه دور با دوربين ببيند. ربات به حسگر مادون قرمز مجهز است.
در قسمت‌هاي مختلف آن مانند دست و پا نيز دوربين و حسگرهاي مختلفي وجود دارد». اين ربات كه ربات «والكري» نام دارد، براي انجام فعاليت‌هايي كه در محيط مريخ براي انسان خطرناك است، طراحي شده. قرار است اين ربات‌ها، به‌جاي انسان و پيش از او وارد مناطق خطرناك سياره مريخ شوند. پيش‌بيني مي‌شود ناسا ربات‌هاي «وال» را پيش از ارسال اولين فضاپيماي حامل فضانورد، يعني حدود سال ٢٠٣٠ به مريخ بفرستد.
** ابزار سفر از همه مهم تر است
وقتي كه صحبت سفر به مريخ باشد، اولين موضوعي كه به ذهن مي‌رسد، فضاپيماي حامل فضانوردان است. البته بايد تأكيد كرد كه مشكل‌ترين بخش براي برنامه‌ريزي سفر نيز همين قسمت است. واقعيت اين است كه آمريكا به‌عنوان غول صنايع و فناوري هوافضا، چندسالي است كه از حضور و فعاليت شركت‌هاي خصوصي در اين عرصه حمايت مي‌كند.
به اين ترتيب هم‌اكنون چند شركت بزرگ و كوچك در اين عرصه حضوري چشمگير دارند، برخي فعاليت‌هايشان كاملا خصوصي است و برخي هم همكاري تنگاتنگي با مؤسسه‌هاي دولتي دارند. ناسا در مرحله اول، سفارش ساخت فضاپيماهايي را براي انتقال فضانوردان به ايستگاه فضايي بين‌المللي داده است. شركت بويينگ كه با ناسا به توافق رسيده تسهيلات بهتري را براي مسافرت به ايستگاه فضايي بين‌المللي آماده كند، به‌تازگي كپسول فضايي استارلاينر (سي‌اس‌تي١٠٠ سابق) را معرفي و جزئيات انتقال بيشتر فضانوردان را اعلام كرد.
گفتني است ناسا پيش از اين از دو شركت بويينگ و اسپيس‌اكس خواسته بود راهي به‌صرفه‌تر براي انتقال فضانورد طراحي كنند. درحال‌حاضر بررسي اين فضاپيما در جريان است و قرار است در پايان سال جاري ميلادي، ساخت آن تمام شده و پس از انجام برخي آزمايش‌ها، در سال ٢٠١٧ به فضا فرستاده شود. هدف نهايي ناسا اين است كه امور انتقال تجهيزات و خدمه به ايستگاه‌هاي فضايي را به دو شركت بويينگ (استارلاينر) و اسپيس‌اكس (دراگون كرو) بسپارد تا بتواند روي تحقيقات جدي‌تري براي سفر به مريخ متمركز شود.
ناسا اين برنامه‌ها را به‌عنوان زمينه‌چيني براي برنامه بزرگ انتقال تجهيزات به مريخ معرفي كرده است. غير از اينها، ناسا پروژه‌هاي ديگري نيز براي ساخت فضاپيما براي سفر به مريخ در نظر دارد مانند اوريون كه نخستين پرواز آزمايشي بدون‌سرنشين خود را پنجم دسامبر سال ٢٠١٤ با موفقيت انجام داد.
** تأمين غذا عامل احتمالي تأخير در سفر به مريخ
هر وقت صحبت سفر است، توشه راه يكي از مهم‌ترين مواردي است كه بايد به آن فكر كرد، به‌ويژه سفري كه چندين‌ماه طول مي‌كشد و در اين مدت ديگر به زمين و منابع غذايي آن دسترسي نداريم.
تاكنون دانشمندان به چندين روش ذخيره‌سازي غذا براي سفر طولاني به مريخ فكر كرده‌اند كه هيچ‌كدام از آنها به قدر كافي رضايت بخش نبوده است و به همين دليل به‌دنبال يافتن راهكاري براي تأمين موادغذايي از طريق كاشت آنها درون فضاپيماي ارسالي به سياره سرخ هستند. ناسا برنامه كلي سفر به مريخ را تأييد كرده است و برنامه‌ريزي‌هاي دانشمندان براي انجام اين كار نيز آغاز شده است، ولي بايد دانست اين فرايند چندان آسان و بدون دردسر نخواهد بود و در اين راستا هنوز مشكلاتي وجود دارند كه پاسخي براي آنها يافت نشده است.
يكي از مشكلاتي كه ناسا در فرستادن انسان به مريخ با آن مواجه است، تأمين موادغذايي براي مسافران مريخ است. ناسا در حال بررسي و آزمايش راه‌هايي است كه با استفاده از آنها بتوان نيازهاي غذايي مسافران فضاپيما را تأمين كرد. يكي از راه‌هايي كه ناسا براي حل اين مسئله در نظر گرفته است، كشاورزي درون خود فضاپيماست. در صورتي كه بتوان اين فكر را عملي كرد، مي‌توان اين مشكل را به صورت كامل حل‌شده در نظر گرفت. گفتني است كه به‌تازگي نيز تحقيقات و آزمايش‌هايي در همين زمينه در ايستگاه بين‌المللي فضايي به انجام رسيده است.
نكته جالب ديگر اينكه به‌تازگي فيلمي با نام مريخي ساخته شده كه درباره جاماندن يك فضانورد ناسا در مريخ است. در اين فيلم، فضانورد جامانده در مريخ براي تأمين موادغذايي خود، درون فضاپيما كشاورزي مي‌كند. ناسا ضمن تمجيد از اين فيلم، بسياري از موارد به‌نمايش‌درآمده در اين فيلم را امكان‌پذير دانسته است. ماجرا هنگامي جالب مي‌شود كه بدانيم متخصصان ناسا اعلام كرده‌اند كه هيچ مشورتي در اين زمينه به سازندگان فيلم ارائه نكرده بودند.
** ساخت سرپناهي براي اقامت
حتي اگر فضانوردان امكان سفر به مريخ را داشته باشند، مسكن براي اقامت طولاني‌مدت، يكي از مواردي است كه بايد به آن فكر كرد. دانشمندان تاكنون طرح‌هاي مختلفي را براي رفع مشكلات اقامت در مريخ ارائه كرده‌اند كه هر يك از آنها مزايا و معايب خاص خود را دارد. در ميان تمامي طرح‌هاي ارائه‌شده، شركت فاستر (foster) طرحي را عرضه كرده است كه به‌شدت قابل‌توجه است.
اين طرح بر پايه استفاده از فناوري چاپ سه‌بُعدي است و موجب مي‌شود تا بتوان خانه‌هاي موردنياز براي اقامت فضانوردان و مهاجران به فضا را در خود مريخ ساخت. دانشمندان براي انجام اين كار با مشكلي به نام مواد اوليه روبه‌رو هستند، ولي اين طرح، راه‌هاي مقابله با اين مشكل را نيز بيان كرده است.
در اين طرح همه مواد لازم براي ساخت اين خانه‌ها، در مريخ قابل‌دستيابي است. اين خانه‌ها حدود صدمترمربع مساحت دارند و از دو بخش بالايي و پاييني تشكيل شده‌اند. همچنين كف اين خانه‌ها در عمق 1.5 متري زير سطح سياره قرار خواهد گرفت. شايان ذكر است كه سازمان ناسا نيز اين طرح را تأييد كرده و معتقد است كه مي‌توان آن را به‌عنوان يك گزينه مطلوب، در نظر گرفت.
** كاهش استرس با هدست واقعيت مجازي
بسياري از كارشناسان بر اين باورند كه سفرهاي فضايي طولاني‌مدت، به‌ويژه اگر تعداد افراد همسفر كم و محيط درون فضاپيما كوچك باشد، مشكلات و عوارض ناخواسته‌اي را به همراه دارد، از جمله استرس و فشار رواني شديد كه ممكن است بيماري‌هاي ديگري را در پي داشته باشد. به همين دليل برنامه‌ريزان سفرهاي فضايي بايد به‌دنبال راهي براي كاهش تنش‌هاي اين سفر بلندمدت باشند.
هدست‌هاي واقعيت مجازي، يكي از نوظهورترين فناوري‌هاي روز دنياست كه هرروز طرفداران بيشتري پيدا مي‌كند. اين فناوري تا آن حد جذاب است كه از آن به‌عنوان يكي از محبوب‌ترين فناوري‌هاي نوظهور در نمايشگاه امسال تجهيزات الكترونيكي مصرفي (CES) لاس‌وگاس ياد مي‌كنند.
اكنون يكي از دانشمندان پيشين ناسا در نظر دارد تا از اين نوآوري براي كاستن استرس فضانورداني استفاده كند كه در آينده راهي سفر پرمخاطره و هيجان‌انگيز مريخ مي‌شوند. اين افراد با استفاده از هدست‌هاي واقعيت مجازي تصاوير ديدني از استراليا، ايرلند و انگليس را مشاهده مي‌كنند.
هدف از اين پروژه، پيداكردن راه‌هاي مؤثر براي حفظ و حتي ارتقاي سلامت رواني فضانورداني است كه راهي سفرهاي بلندمدت مي‌شوند. اكنون به نظر مي‌رسد نوآوري استفاده از هدست واقعيت مجازي به فضانورداني كه در اين نوع مأموريت‌ها شركت مي‌كنند، كمك مي‌كند تا در شرايط به‌مراتب راحت‌تري به سفر بروند. گفتني است «جي باكي»، از فضانوردان سابق ناسا، سرپرست اين پروژه است.
*منبع: روزنامه شرق
**گروه اطلاع رساني**9117**2002
تهران- ايرنا- روزنامه شرق در صفحه علم در گزارشي مي نويسد: چندي پيش شركت خصوصي مارس وان اعلام كرده بود كه در آينده نزديك سفر بي بازگشت به مريخ را آغاز مي‌كند؛ سفري كه طي آن چند فضانورد منتخب راهي سياره سرخ مي‌شوند. اين افراد با دانستن اينكه امكان بازگشت به زمين وجود ندارد، راهي مريخ مي‌شوند.
