اوقات فراغت و تربیت نسل آینده / لزوم برنامه ریزی برای اوقات فراغت در فارس

اوقات فراغت تعریف واحدی ندارد اما از نظر برخی از كارشناسان این مقوله برای هر قشر تعریف خاصی دارد كه در مجموع اوقات فراغت به معنای گذراندن زمان بیكاری اقشار مختلف به بهترین و دلنشین ترین نوع همراه با بهره مندی از مولفه ها و فراگیری غیر مستقیم اصول انسانی و اجتماعی است.
گذران اوقات فراغت تاثیرات مهمی بر زندگی فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی نوجوانان و جوانان و خانواده های آنها دارد زیرا همین زمان های اوقات فراغت هویت های جدیدی را برای افراد رقم می زند كه با آینده او و كشور ارتباط مستقیم دارد.
هرچند گروه سنی مورد نظر در مسئله اوقات فراغت مشخص نیست اما در زمان تابستان و بیان شدن مقوله اوقات فراغت، این مهم مختص قشر خاص دانش آموزان می شود كه مسئولان و خانواده ها تلاش می كنند در مدت زمان سه ماه تعطیلات دانش آموزان برای آنها فعالیت تحت عنوان اوقات فراغت تعریف و پیش بینی شود.
برخی از خانواده ها با هدف پر كردن اوقات فراغت فرزندان خود را در كلاس های متعدد ثبت نام می كنند اما دریغ كه در بیشتر مواقع همین كلاس ها آسیب های بیشتری از بیكار بودن این قشر به همراه دارد.
امروزه در مقوله اوقات فراغت، نوجوانان و جوانان ما به دنبال تنوع و كارهای خلاقانه و علاقه مندی ها و نیازهای خود هستند كه در تعیین برنامه‌های اوقات فراغت این اولویت ها باید از جانب متولیان برنامه های اوقات فراغت مورد توجه قرار گیرد.
بنابر نظر كارشناسان، اوقات فراغت تنها برگزاری كلاس های آموزشی نیست بلكه باید فضایی فراهم شود كه كودكان، نوجوانان و جوانان ما با روحیه نشاط و شادابی به دنبال مشاركت اجتماعی و فراگیری آموزش های غیر مستقیم انسانی و اجتماعی باشند كه اگر این مهم محقق شود، موفق عمل كرده ایم و نسل آینده موفقی را در كشور خواهیم داشت.
در زمانه جدید تعریف اوقات فراغت متفاوت با گذشته است و به همین دلیل بنا بر نظر كارشناسان مسئله مهم اوقات فراغت باید تحت فرماندهی متمركز و واحدی مدیریت و دنبال شود تا شاهد اثر بخشی و انجام فعالیت های مناسب در این بخش باشیم كه متاسفانه در حال حاضر این مهم به صورت جزیره ای و تنها با برگزاری كلاس های آموزشی در كشور و استان دنبال می شود.

** 700 مدرسه كانون فعالیت های اوقات فراغت دانش آموزان فارس در تابستان
معاون پرورشی و فرهنگی اداره كل آموزش و پرورش استان فارس در این زمینه به ایرنا گفت: نام نویسی از دانش آموزان برای شركت در دوره های اوقات فراغت فصل تابستان امسال در 700 مدرسه و 134 كانون فرهنگی تربیتی در سراسر استان انجام شده است.
محمد نظری با اشاره به تحصیل افزون بر 800 هزار دانش آموز در حدود هشت هزار مدرسه استان، مشاركت سایر دستگاه ها و نهادها در موضوع اوقات فراغت دانش آموزان را ضروری دانست و افزود: 29 اردوگاه، 60 دارالقرآن، 40 پژوهش سرا و 150 كانون ورزشی در استان فارس نیز در این فرایند مشاركت دارند.
این مقام مسئول اظهار كرد: دوره های اوقات فراغت دانش آموزان از هفته اول تیرماه 95 آغاز می شود.
وی با اشاره به اجرای طرح مدرسه سبز در تابستان سال 94 گفت: این طرح در تابستان 95 نیز ادامه می یابد و دانش آموزان روستایی با در اختیار گرفتن قطعه زمین های 100 تا 500 مترمربعی برای كشت محصولات در این زمین ها اقدام می كنند و در مراحل كشت و برداشت، یك ناظر این دانش آموزان را هدایت می كند و در نهایت نیز، محصول تولیدی به دانش آموزان تعلق می گیرد.
معاون پرورشی و فرهنگی اداره كل آموزش و پرورش فارس گفت: در برنامه ریزی صورت گرفته برای فصل تابستان، شاهد اعتكاف سه هزار نفری دانش آموزان در ماه مبارك رمضان و سفر گروهی از دانش آموزان استان به زیارت عتبات عالیات در كشور عراق خواهیم بود.
وی ادامه داد: علاوه بر این فعالیت ها، بازی های فكری و الكترونیكی نیز در برنامه های اوقات فراغت آموزش و پرورش برای دانش آموزان گنجانده شده است.
نظری با اشاره به نبود متولی خاص در حوزه اوقات فراغت دانش آموزان در سطح كشور گفت: با این وجود، در نشست ها و جلسه هایی با دیگر نهادها مانند شهرداری شیراز، اداره كل آموزش فنی و حرفه ای استان فارس و ...، به دنبال هماهنگی و هم افزایی تلاش ها در این عرصه بوده ایم.
وی اظهار كرد:‌ با وجود آن كه در كشورهای دنیا متولیان اوقات فراغت مشخص شده هستند، در ایران متولی این حوزه مشخص نیست و حال آن كه در پایان برنامه 9 ماهه آموزش دانش آموزان در مدرسه، انتظار است كه سایر دستگاه ها به میدان بیایند و به جبران كاستی های فرایند آموزشی در فرصت طلایی سه ماه تعطیلی دانش آموزان بپردازند.
معاون اداره كل آموزش و پرورش فارس افزود: در این صورت، نهاد تعلیم و تربیت نیز با فراغ بال بیشتری به ماموریت های خود در زمینه نقل و انتقال معلمان، اجرای فرایند نام نویسی دانش آموزان در مدارس، بازنویسی و چاپ محتوای درسی و .. در فصل تابستان می پردازد.

** اوقات فراغت جوانان ما باتماشای تلویزیون و شبكه های مجازی پر می شود
معاون فرهنگی و امور جوانان اداره كل ورزش و جوانان فارس هم گفت: بر اساس مطالعات انجام شده امروزه اوقات فراغت جوانان بیشتر با تماشای تلویزیون و شبكه های مجازی سپری می شود كه این موضوع نیز آسیب های فراوانی به همراه دارد و جوانان را درگیر تنهایی می كند.
علی رضایی درمصاحبه با ایرنا با بیان اینكه 35 درصد جمعیت استان را جوانان تشكیل می دهند كه این آمار بیانگر اهمیت در حوزه برنامه ریزی برای این قشر در فارس است افزود: از چالش‌های پیش روی برنامه ریزی درحوزه اوقات فراغت جوانان ضعف تشكل‌های غیردولتی و مشاركت های عمومی است كه عدم توجه به این مهم، حضور جوانان در برنامه های خودشان، مشكلات این حوزه را دوچندان كرده است.
وی بیان كرد: عرضه محوری از دیگر ضعف‌های برنامه‌ های موجود در حوزه اوقات فراغت جوانان است كه باید ساز و كار و شرایطی فراهم شود كه جوانان ما به این باور برسند كه با حمایت دولت ، خود می توانند برای اوقات فراغت خود برنامه ریزی كنند.
رضایی بابیان اینكه جوانان، دولت را متولی اوقات فراغت می دانند اظهارداشت: جوانان ما در شرایط كنونی ازنحوه گذراندن اوقات فراغت خود رضایت ندارند كه بی برنامه بودن در این بحث ، عمده دلیل این نارضایتی است.
وی خواستار اهتمام دستگاه های اجرایی استان نسبت به عملیاتی شدن سند ملی ساماندهی اوقات فراغت جوانان شد و اضافه كرد: سند ملی اوقات فراغت یك طرح جامع و كامل در زمینه اوقات فراغت است كه اجرای آن می تواند نقاط ضعف موجود در این حوزه را بهبود بخشد.
او ادامه داد: بر این باوریم در مسئله اوقات فراغت باید به دنبال ایجاد نشاط در جامعه به ویژه كودكان، نوجوانان و جوانان باشیم تا هیجان و نشاط در جامعه جاری و ساری شود.
رضایی عنوان داشت: در برنامه ریزی های اوقات فراغت باید به گونه ای عمل شود كه هیجان و نشاط محور اصلی برنامه ها باشد اما متاسفانه گاهی مواردی از جمله لغو كنسرت ها را در جامعه می بینیم كه به نیاز و خواسته های جوان توجه نمی شود و خانواده ها نیز برای پاسخ به جوانان آنها را به كلاس های آموزشی موسیقی می فرستند.
وی افزود: ایام تابستان كه زمان اوقات فراغت كودكان، نوجوانان و جوانان است نباید صرف كلاس های آموزشی شود و متاسفانه برخی از خانواده ها به معنای پر كردن اوقات فراغت تنها زمان های جوان و نوجوان را با كلاس های آموزشی پر می كنند.
رضایی اظهارداشت: در دید برخی افراد اوقات فراغت تنها تبدیل آموزش های اجباری به آموزش های اختیاری برای مخاطب است كه این صحیح نیست و نباید دانش آموز از مدرسه و آموزش های اجباری جدا و به اجبار خانواده ها به آموزش های اختیاری برده شود.
وی با بیان اینكه اوقات فراغت و زمان علم آموزی باید متفاوت باشد اضافه كرد: در مباحث آموزشی نیازهای جوانان و نوجوانان مشخص است اما جوان ما در زمان های غیر از علم آموزی و مدرسه به دنبال نشاط، انرژی و تحرك است كه ما در بحث اوقات فراغت باید این موارد را در نظر بگیریم.
او ادامه داد: رویكرد ما به عنوان یك نهاد تخصصی در بخش جوانان به مقوله اوقات فراغت؛ سالم سازی و نه غنی كردن اوقات فراغت با محوریت هویت بخشی، نشاط و تفریح برای كودكان، نوجوانان و جوانان است.
معاون فرهنگی و امور جوانان اداره كل ورزش و جوانان فارس عنوان داشت: دستگاه های مختلف باید برای مسئله اوقات فراغت نوجوانان و جوانان بسته های تفریحی فراغتی با رویكرد نشاط آفرینی تهیه كنند كه نیازهای روحی و روانی جوان تامین شود.
رضایی با بیان اینكه مقوله اوقات فراغت تنها منحصر به فصل تابستان نیست بلكه به این مهم باید در طول سال و بارویكرد خلاقانه توجه شود گفت: در این زمینه باید برنامه های مناسب با نیاز مخاطبان خود در قالب بسته های فراغتی برای جوانان تهیه شود تا نیازهای روحی و روانی جوانان و نوجوانان تامین شود.
وی با بیان اینكه اوقات فراغت نباید منجر به افزایش آسیب های اجتماعی شود افزود: اگر شادی و نشاط جوانان و نوجوانان محقق و سالم سازی نشود تبعات جبران ناپذیری را برای جامعه به دنبال دارد كه مسئولان باید خود را در قبال این مهم موظف بدانند.
او با اشاره به بودجه برنامه های اوقات فراغت نیز بیان كرد: دستگاه های اجرایی بودجه های مشخصی برای اختصاص به مباحث فرهنگی و اوقات فراغت دارند كه متاسفانه این بودجه در دستگاه ها برای امور سیاسی، جناحی و اعتقادی هزینه می شود.
رضایی اظهار داشت: بر اساس اصل 53 قانون بودجه، دستگاه ها می توانند یك درصد بودجه عمرانی خود را صرف امور ورزش و جوانان كنند كه در تقسیم بندی بودجه باید از این میزان یك سوم برای ورزش و جوانان كاركنان اداره خود، یك سوم برای آموزش و پرورش و یك سوم به اداره ورزش و جوانان اختصاص داده شود.
وی با بیان اینكه متاسفانه دستگاه های اجرایی این هزینه ها را انجام نمی دهند كه در این زمینه باید تحكمی برخورد شود اضافه كرد: متاسفانه ما برای اوقات فراغت هزینه نمی كنیم و با برنامه ریزی های اشتباهی كه درقالب ارائه خدمات صورت می گیرد برای جیب مردم كسیه می دوزیم.
او ادامه داد: مشاركت اجتماعی جوانان در استان یكی از اهداف ما در مطالبه گری حقوق جوانان در فارس است كه با فعال كردن نخستین خانه جوان كشور در شیراز به دنبال افزایش روحیه مشاركت اجتماعی و كار تیمی در جوانان استان و شیراز هستیم.
رضایی عنوان داشت: هم اكنون 80 سازمان مردم نهاد(سمن) در حوزه جوانان در استان فارس فعال است كه در مسایل مربوط به جوانان كار می كنند.

** ارائه 42 نوع فعالیت فرهنگی در ایام اوقات فراغت تابستان در كانون پرورش فكری فارس
مدیر كل كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان استان فارس نیز گفت: 46 مركز ثابت و 11 مركز سیار كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان فارس علاوه بر فعالیت های مستمر، در ایام تابستان امسال اقدام به برگزاری كلاس های فرهنگی، هنری و ادبی در بیش از 42 زمینه هنری كرده اند.
زهرا افتخاری افزود: بر این اساس تمام مراكز فرهنگی و هنری كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان در فارس كلاس های عكاسی، نقاشی، مهارت خواندن، نمایش عروسكی، رباتیك، سفالگری، خوشنویسی، طراحی، خلاقیت ادبی، قرآن، موسیقی و نجوم را برای كودكان و نوجوانان چهار تا 16 سال برگزار می كنند.
وی درمصاحبه با ایرنا بیان كرد: كلاس های قصه گویی، شعر خوانی، نمایش عروسكی، پویا نمایی، بحث آزاد، بحث كتاب، امانت كتاب و برپایی اردوها از كلاس ها و برنامه هایست كه برای اوقات فراغت تابستان مخاطبان كانون در نظر گرفته شده كه بسیار مورد استقبال كودكان و نوجوانان در سراسر استان قراردارد.
افتخاری اظهارداشت: بحث اوقات فراغت در كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان مختص ایام تابستان نیست بلكه در طول سال اوقات فراغت دانش آموزان با فعالیت های كانون پر می شود اما در ایام تابستان مراجعه ما بسیار زیاد است.
وی اضافه كرد: در طول سال عضوهای كانون پرورش فكری از خدمات این مراكز استفاده می كنند اما در ایام تابستان مراجعه ما خیلی بیشتر است و ما مراجعه كنندگان مقطعی داریم كه باتوجه به حجم آنها كلاس های ویژه ایام تابستان كانون دائر می شود.
او ادامه داد: همچنین علاوه بر فعالیت ویژه كانون در ایام تابستان برای غنی سازی اوقات فراغت، كلاس هایی برای افراد خارج از چهارچوب سنی كانون یعنی پنج و شش سال و بالاتر از 14 سال نیز وجود دارد كه افراد در آنها شركت می كنند.
افتخاری با بیان اینكه امانت كتاب یكی از فعالیت های پر طرفدار كانون پرورش فكری فارس است عنوان داشت: كتابخانه های ثابت و سیار شهری و روستایی و پستی مراكز كانون پرورش فكری استان با اجرای برنامه امانت كتاب، در ایام تابستان و اوقات فراغت بسیار فعال هستند.
وی افزود: در قالب این طرح كتاب های مورد نیاز و تخصصی كودك و نوجوان به دست مخاطبان كانون در تمام مناطق استان حتی مناطق محروم رسانده می شود و به مخاطب ما فرصت مطالعه می دهد و بعد از آن كتاب ها را با پاكت ها و تمبرهای ویژه كانون باز پس می فرستند كه این طرح مخاطبان زیادی در استان دارد.
افتخاری ادامه داد: رویكرد اصلی ما در برنامه های كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان استان فارس، توسعه و ترویج كتاب و كتابخوانی است كه تلاش ما این است كه بتوانیم نقش موثر خود را در تربیت نسلی شایسته و خدمت به جامعه به درستی ایفا كنیم.
او با بیان اینكه كانون پرورش فكری جایگاهی برای رشد كودكان و نوجوانان است بیان كرد: حضور با علاقه كودكان و نوجوانان در فعالیت های كانون و ارتباط اعضا با مربیان برای كشف، رشد و ارتقای استعدادهای كودكان و نوجوانان بسیار موثر است.
وی اظهارداشت: مراكز كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان به دلیل الگوسازی مناسب برای جامعه هدف خود، در رشد فكری و خلاقیت كودكان و نوجوانان تاثیر مناسبی دارند زیرا كودكان و نوجوانان با علاقه در مراكز كانون حاضر می شوند.
افتخاری اضافه كرد: مربیان كانون های پرورش فكری به دلیل بهره مندی از آموزش های به روز و مناسب، بسیار توانمند هستند كه استعدادهای اعضای كانون های پرورش فكری به دلیل حضور در فضای مناسب، شكوفا می شود كه رضایت خانواده های اعضا را به دنبال دارد.
وی عنوان داشت: در حال حاضر 60 منطقه این استان دارای مراكز كانون پرورش فكری فعال و 13 منطقه فاقد مركز كانون است.
افتخاری افزود: همچنین 11كتابخانه پُستی كانون به صورت غیر حضوری و مكاتبه ای به كودكان و نوجوانان استان فارس خدمات می دهد.
وی بیان كرد: در حال حاضر 46 مركز ثابت كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان و 11 دستگاه اتوبوس ویژه كتابخانه ای و مركز فرهنگی روستایی سیار در استان فارس فعال است كه از این تعداد شش مركز در شهر شیراز است.
افتخاری اظهارداشت: از 860 هزار نفر دانش آموز استان فارس، 400 هزار نفر عضو مراكز كانون پرورش فكری این استان هستند و از این تعداد 157 هزار نفر در طول سال به صورت مستمر از برنامه های این كانون استفاده می كنند.
وی اضافه كرد: همچنین در استان فارس 36 مركز كانون زبان ایران و 16 مركز فروش تولیدات كانون پرروش فكری كودكان و نوجوان از جمله نوشت افزار با نمادهای ایرانی و اسلامی، عروسك های ایرانی، رباتیك، بازی های فكری، لوح های فشرده، كتاب و دیگر تولیدات است كه بسیار مورد استقبال خانواده هاست.
او ادامه داد: استاندارد كردن و به حد مطلوب رساندن مراكز كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان و فضاهای كتابخانه ای ثابت و سیار این كانون از دیگر برنامه های ما در سال 95 است.

** اجرای طرح اوقات فراغت در 200 بقاع متبركه فارس
معاون فرهنگی اجتماعی اداره كل اوقاف و امور خیریه استان فارس هم گفت: امسال نیز مانند سنوات گذشته طرح نشاط معنوی در راستای غنی سازی اوقات فراغت جوانان و نوجوانان در ایام تابستان در 200 مكان مذهبی و بقاع متبركه فارس اجرا می شود.
حجت الاسلام سید میثم حسینی بیان كرد: امسال به دلیل تقارن ماه مبارك رمضان و فرا رسیدن فصل تابستان، طرح ضیافت الهی و نشاط معنوی به صورت همزمان از ابتدای ماه مبارك رمضان در استان آغاز شده است.
وی با بیان اینكه این طرح همه ساله در ایام تابستان و اوقات فراغت جوانان و نوجوانان برای استفاده حداكثری از ظرفیت های فرهنگی بقاع متبركه و امامزادگان برگزار می شود افزود: در شهر شیراز 36 بقعه متبركه میزبان طرح نشاط معنوی است.
حسینی اظهارداشت: این طرح شامل سه سرفصل برنامه های آموزشی شامل برگزاری كلاس های معارفی ، بیان احكام ، كلاس قرآن و اعتقادی ، برنامه های تفریحی و اردویی و برنامه های ورزشی است .
وی اضافه كرد: در قالب این طرح كلاس های قرآنی، فرهنگی، ورزشی، هنری، احكام، مشاوره تربیتی و اخلاقی و اجرای برنامه های متنوع به صورت رایگان و یا با كمترین هزینه برای عموم مردم در بقاع متبركه استان برگزار می شود.
او ادامه داد: در این طرح دانش ‌آموزان می‌توانند در ایام تابستان بیشترین بهره‌ برداری فرهنگی را از فضای معنوی بقعه متبركه داشته باشند
حسینی عنوان داشت: غنی‌سازی اوقات فراغت جوانان و نوجوانان در امام‌زادگان و بقاع متبركه، تقویت بنیه اعتقادی، دینی و ارزش های انقلاب اسلامی و هدایت نسل جوان جامعه به حضور فعال درحرم مطهر امامزادگان و بقاع متبركه و شركت در فعالیت های فرهنگی و قرآنی از جمله اهداف این طرح معنوی است.
3002/ 1876