اين ماه عزيز در شهرها و روستاهاي همدان نيز با آداب و سنن خاصي همراه است، قبل از آغاز ماه رمضان مردم در تدارك مواد غذايي لازم براي روزه‌داري هستند، پيش از پيدايش يخچال برقي، خانواده‌ها بنا به وسع مالي خود هر يك مقداري آرد، نان، برنج، روغن، شيره، حبوبات، مرباجات و سبزيهاي خشك شده را براي ايام روزه داري تهيه مي‌كردند.
ماه مبارك رمضان يكي از مناسبت‌هايي است كه مردم استان همدان براي آن ارج و احترام ويژه قايل بوده و از دير باز تا كنون آن را با آداب و رسوم خاصي برگزار كرده‌اند.
قدمت سنت‌هاي ويژه ماه مبارك رمضان در همدان به تاريخ اسلام بر مي‌گردد و همه ساله مردم استان همدان چند روز مانده به آغاز رمضان به استقبال اين ماه مي‌روند، كه اين استقبال آيين پيشباز از ماه رمضان ناميده مي‌شود.
يكي از پژوهشگران و فرهنگ دوستان همداني در اين ارتباط گفت: اهميت ماه رمضان از چند جهت مورد توجه است مهم آنكه در اين ماه مسلمانان روزه مي‌گيرند و ضمن خودداري از خوردن و آشاميدن از زمان اذان صبح تا اذان مغرب و عشا از محرمات بسياري پرهيز مي‌كنند.
محمد فاميل همداني در گفت و گو با ايرنا افزود: همچنين شبهاي قدر كه تقدير انسان‌ها در اين شبها رقم مي‌خورد در اين ماه واقع شده و بنا به نص صريح قرآن در سوره انا انزلنا ارزش هر يك از اين شبها از هزار ماه بيشتر است و ولادت مسعود امام حسن مجتبي(ع) امام دوم شيعيان جهان با نيمه اين ماه مصادف است و پيشواي يكتاپرستان علي بن ابيطالب(ع) نخستين امام شيعيان جهان در اين ماه به شهادت رسيده است.
وي بيان كرد: همدان با داشتن پيشينه تاريخي اش، آداب و رسوم محلي خاصي را بويژه در ماه مبارك رمضان دارد به گونه اي كه مردم اين ديار در طول زمان، آنچنان به اين مناسبت ها پايبند شده اند كه جزء جدايي ناپذير زندگي آنها شده است.
وي بيان كرد: از نيمه ماه شعبان كه بگذريم، چهره ظاهري شهرهاي استان همدان دگرگون مي شود مردم اين استان از چند روز قبل شروع به نظافت و پاكسازي خانه ها و مساجد مي كنند و به اين ترتيب به استقبال ماه مهماني خدا مي روند و رمضان كم كم خود را با آيين هاي معنوي زيادي نمايان مي كند.
وي ادامه داد: همداني ها نظافت خانه را در روز انجام مي دهند چون عقيده دارند جارو كردن در شب كراهت دارد و شب بايد خانه تميز باشد تا شيطان در كثيفي آن ماندگار نشود به اين دليل خاكروبه را قبل از غروب آفتاب از خانه بيرون مي برند.
وي خاطرنشان كرد: آيين استقبال به اين صورت است، كه مردم براي آمادگي هر چه بيشتر براي گرفتن روزه در ماه مبارك رمضان، روزهاي اول، پانزدهم و آخر ماه شعبان را روزه مي‌گيرند.
وي تصريح كرد: مردم همدان باور دارند، افرادي كه اين سه روز را روزه بگيرند، اجر و ثواب آن برابر با روزه يك ماه رمضان است و اين اعتقاد به حدي در نزد مردم همدان ريشه دارد، كه بيشتر آنان اين سه روز را روزه مي‌گيرند.
وي ادامه داد: يكي ديگر از آداب و رسوم اهالي همدان كلوخ اندازان نام دارد كه مردم استان روز آخر ماه شعبان را كلوخ اندازان مي‌گويند و در اين روز مردم شادي‌كنان با تهيه و پخت غذايي مخصوص به‌نام كباب سرداشي سفره خود را براي اطعام نيازمندان و فقرا پهن مي‌كنند.
وي تصريح كرد: همداني‌ها كباب سرداشي را از مخلوط گوشت چرخ كرده، سيب زميني ، پياز، تخم‌مرغ، ادويه و گوجه فرنگي تهيه مي‌كنند، مراسم كلوخ اندازان از اول تا پايان روز آخر شعبان ادامه دارد و پس از آن مردم، آماده روزه‌داري در ماه مبارك رمضان مي‌شوند.
وي افزود: مردم استان پس از آن كه فرزندان آنان به سن بلوغ رسيدند، از آنان مي‌خواهند كه در ماه مبارك رمضان روزه را كامل بگيرند، درباره بچه‌هايي كه به سن شرعي نرسيده و روزه بر آنان واجب نيست، اهالي همدان اعتقاد دارند اگر بتوانند روزه را قلاغي (كلاغي) بگيرند، خداوند اجر و پاداش روزه كامل را براي آنان منظور مي‌كند.
مردم همدان به روزه نيمه روز و روزهاي كه در آن بچه‌ها از هنگام سحر تا اذان ظهر روزه خود را نخورند، روزه قلاغي مي‌گويند.
اين محقق همدان ادامه داد: يكي ديگر از سنت‌هاي قديمي ماه رمضان در همدان، مراسم “ كيسه بركت ” در روز 27 اين ماه است، در اين روز زنان روزه‌دار در رفتن به مسجد و اقامه نماز ظهر به همراه خود پارچه ، نخ و سوزن مي‌برند و در ميانه دو نماز ظهر و عصر با استفاده از اين وسيله‌ها به كار دوختن يك يا چند عدد كيسه بركت مشغول مي‌شوند.
فاميل همداني گفت: به اعتقاد مردم همدان، هر فردي كه به داخل اين كيسه پول بريزد، خداوند به وي مال و دارايي زياد مي‌بخشد، به اين علت زنان در اين روز بيش از يك كيسه بركت دوخته و آن را براي فزوني دارايي بين خانواده خود و ديگران توزيع مي‌كنند.
وي با بيان اينكه يكي ديگر از آداب مخصوص اين ماه در همدان آيين توزيع آجيل مشكل‌گشا است افزود: به عقيده مردم اگر ماه مبارك رمضان در روز چهارشنبه آغاز شود، اين ماه بسيار پر بركت و خوش يمن خواهد بود، بر اين مبنا زنان با خريد و بسته‌بندي آجيل مشكل گشا هنگام افطار به قصد نيت و طلب حاجت به مسجد مي‌روند و پس از اقامه نماز مغرب بين زنان نمازگزار تقسيم مي‌كنند.
به گفته اين محقق همداني، يكي ديگر از رسوم مردم همدان در ماه مبارك رمضان جمع‌آوري خرده‌هاي نان سفره افطاري است چرا كه به باور مردم هر فردي كه بتواند خرده نان‌هاي سفره افطاري را تا آخر ماه مبارك رمضان جمع كند و تا روز عيد قربان آن را نزد خود نگهدارد و آنها را در آبگوشتي كه از گوشت قرباني در عيد قربان تهيه مي‌شود، بريزد و سپس بخورد، خداوند تمام آرزوها و نيازهاي وي را برآورده مي‌كند.
پخت غذاهاي مخصوص از ديگر آيين‌هاي ماه مبارك رمضان است، زنان همداني در اين ايام براي افطار، بيشتراز غذاهايي مانند آش‌رشته، فرني، ترحلوا، طاس كباب، شامي كباب، سرداشي ، بوراني و شيربرنج و براي سحري نيز رشته‌پلو و آبگوشت مرغ مي‌پزند.
پخت شيريني‌هاي محلي مانند كماج، انگشت پيچ، پنجه‌خاله ، يوخا، اگرده در ماه مبارك رمضان بين خانواده‌هاي همداني نيز رواج دارد.
اين محقق همداني افزود: يكي از آيين‌هاي جالب توجه مردم استان همدان ، فرستادن افطاري توسط داماد به خانه عروس، است، مطابق اين سنت ديرينه در ماه رمضان جوان داراي نامزد ، بايد افطاري نامزدش را به خانه پدر عروس ببرد ، اين افطاري شامل چند قرص نان، گرده دو زرده، برنج، روغن حيواني، يك عددمرغ و يا ماهي، سيب سرخ، شيريني انگشت پيچ و ميوه‌هاي فصل است.
فاميل همدان گفت: پس از اين كه افطاري از سوي داماد به خانواده عروس برده شد، خانواده عروس نيز در شبهاي آينده، خانواده داماد را براي صرف افطاري به منزل خود دعوت مي‌كنند.
زيارت اهل قبور ، شركت گسترده در آيين‌هاي شبهاي احيا و قدر، برگزاري ايام سوگواري شهادت مولي‌الموحدين امام علي (ع)، راه‌اندازي دسته‌هاي سينه‌زني، نوحه‌خواني، زنجيرزني و عزاداري از ديگر آداب مردم شهرها و روستاهاي استان همدان در ماه ضيافت الله است.
7523/6993
همدان- ايرنا- ماه مبارك رمضان در هر گوشه اي از كشور علاوه بر حفظ ساختارهاي متعارف شرعي، با آيين‌هاي خاص آن مردم برگزار مي شود، حتي اقوام مختلف مردم ايران از لر، ترك، كرد، فارس زبان، اهالي جنوب، شمال كشور و غيره در برخي آداب و سنن با يكديگر مشترك و تنها اختلاف در نام آن آيين به دليل تفاوت در گويش‌ها است.
