در اين گزارش كه در شماره پنجشنبه 10خرداد 1395 خورشيدي به قلم فاطمه يار محمدي انتشار يافته است، مي خوانيم: مي‌دانست خودرواش نياز به تعميرات دارد، ولي در اين‌مورد سهل‌انگاري مي‌كرد. زماني كه به خانواده‌اش اطلاع‌داد كه با مرخصي‌اش موافقت شده است و بايد بارو بنديل سفر را ببندند، حتي يك لحظه فكر نكردكه ممكن است پيشامد ناخوشايندي منتظرشان باشد...
به گفته كارشناسان در معاينه فني خودرو علاوه بر وضعيت ظاهري و شيشه‌هاي آن، آزمون‌هاي آلاينده‌ها، چراغهاي جلو، سنجش هم راستايي چرخ‌ها، كارآيي كمك فنرها، و سيستم ترمز، سنجش وضعيت اتصالات فرمان و جلوبندي و بازديد زيربندي خودرو انجام مي‌شود. دركشورما براساس مصوبه مجلس شوراي اسلامي، خودروها پس از 5 سال از زمان فروش بايد برگه معاينه فني بگيرند كه البته درزمان تصويب اين قانون باوجود آلايندگي زياد هواي كلانشهرها و بخصوص تهران، كه بخشي ازآن ناشي از آلايندگي خودروهابود، مخالفت‌هاي نيز با اجباري‌بودن دريافت برگه معاينه فني شد، اما همچنان اين قانون پابرجاست. گفتني است كه پس از سال‌هابحث درباره معاينه فني وسايل نقليه و نبودكنترل و نظارت لازم و دقيق‌تر برآن و در نتيجه تخلفات صورت گرفته، سيستم يكپارچه معاينه فني خودروها با عنوان «سيمفا» زيرنظر وزارت كشور راه‌اندازي شده است كه همه دستگاه‌هاي مسئول، دراين سيستم حضور دارند و به صورت يكپارچه كنترل و نظارت بر صدور برگه‌هاي معاينه فني خودروها صورت مي‌گيرد.
** سامانه يكپارچه معاينه فني
علي نوذرپور ـ معاون امور شهرداري‌هاي سازمان شهرداري‌ها و دهياري‌هاي كشور درباره «سيمفا» مي‌گويد: با اتصال مراكز معاينه فني خودرو در شهرها به سامانه يكپارچه معاينه فني ايران (سيمفا)، صدور هرگونه گواهي معاينه فني خودروهاي سبك، خارج از سامانه «سيمفا» ممنوع و غير قانوني است. وي با اشاره به سابقه تاريخي معاينه فني خودروها دركشورمان مي‌افزايد: نخستين بار در بند 5 ذيل ماده 18 قانون تنظيم بخشي از مقررات مالي دولت مصوب 80.12.8به معاينه فني خودروها اشاره و تأكيد شد كه «انجام معاينه فني خودروها با رعايت مفاد اين بند و متناسب با امكانات كشور، اجباري است.
ستادهاي معاينه فني خودرو وابسته به شهرداري‌ها يا مراكز فني مجاز، وظيفه انجام معاينه و صدور برگه‌هاي معاينه فني خودروها را بر عهده خواهند داشت. چگونگي اجراي اين بند و زمان‌بندي و نظارت بر انجام آن و تعيين دوره‌هاي معاينه فني انواع خودروها و هزينه مربوط، متناسب با امكانات هر منطقه به پيشنهاد وزارتخانه‌هاي كشور و راه و ترابري، با تصويب هيات‌وزيران خواهد بود. نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران مكلف است براساس تصويب‌‌نامه مذكور از تردد خودروهاي فاقد برگ معاينه فني جلوگيري كند.»
** معاينه فني و موارد آن
نوذرپور اضافه مي‌كند: هيأت وزيران در نشست 87.7.20 مصوب كرد وزارتخانه‌هاي كشور و راه و ترابري به ترتيب مسئول انجام معاينه فني خودروهاي سبك و سنگين با هر نوع سوختي (از جمله گاز طبيعي فشرده) هستند. براساس مصوبه سال 89 كارگروه توسعه و حمل و نقل عمومي نيز آمده است كه وزارتخانه‌هاي كشور و راه و ترابري موظفند بسترهاي لازم را براي اجراي كامل معاينه فني خودروهاي سبك و سنگين (بنزين سوز،گازوئيل سوز و گازسوز) در سراسر كشور، با استفاده از حداكثر توان بخش خصوصي و فعال‌سازي ظرفيت و امكانات موجود مراكز معاينه فني، نمايندگي‌هاي خودروسازان و كارگاه‌هاي مجاز تبديل خودروهاي بنزين‌سوز، به دوگانه سوز، فراهم كنند و مكانيزم مديريت، نظارت و كنترل بر آنها را با هماهنگي ستاد مديريت حمل و نقل و سوخت تهيه و ابلاغ كنند.
هيات‌وزيران همچنين در تاريخ 93.10.2 وزارت كشور را مكلف به ايجاد ساختار يكپارچه معاينه فني كرد و در تاريخ 93.10.14 آيين‌نامه اجرايي نحوه انجام معاينه و صدور برگ معاينه فني خودروها را به تصويب رساند.
نوذرپور درباره اجرايي شدن سامانه يكپارچه معاينه فني ايران (سيمفا)، مي‌افزايد: به استناد بند 5 الحاقي ماده 32 قانون وصول برخي از درآمدهاي دولت، كه جايگزين قانون سال 80 شده، دولت بر اجراي سامانه يكپارچه معاينه فني تاكيد كرده است كه خوشبختانه پس از فراهم شدن زيرساخت‌هاي لازم در وزارت كشور، اين سامانه در حال حاضر اجرايي شده است و تقريباً تمامي مراكز معاينه فني به اين سامانه متصل شدهاند.
تمامي مراكز معاينه فني مكلف هستند آزمون مربوط به گازهاي خروجي خودرو شامل 5 گاز (NOX، HC، CO2، CO و O2) را مورد سنجش قرار دهند. همچنين آزمون مربوط به ايمني خودرو شامل تست ترمز، كمك فنر، لغزش‌هاي جانبي، صدا و نور چراغ در مراكز معاينه فني انجام مي‌شود.
معاون امور شهرداري‌هاي سازمان شهرداري‌ها و دهياري‌هاي كشور تاكيد مي‌كند: خودروهاي بالاي 5 سال مشمول اخذ برگه معاينه فني هستندو خودروهايي كه تصادف مي‌كنند نيز بايد برگه معاينه فني دريافت دارند. همچنين مالكان خودروهاي گازسوز پلاك شخصي موظفند پس از 3 سال برگه معاينه فني را دريافت دارند و خودروهاي گازسوزي كه پلاك عمومي يا دولتي دارند نيز بايد پس از 2 سال، برگه معاينه فني را دريافت كنند.
اين كارشناس اضافه مي‌كند: رانندگان تاكسي نيز پس از پايان سال اول فعاليت، هر بار كه براي اخذ كارنامه مراجعه مي‌كنند، بايد برگه معاينه فني را دريافت كرده باشند. البته اگر عمر تاكسي بيش از 10 سال شود، هر 6 ماه يك بار بايد براي اخذ معاينه فني به مراكز مجاز مراجعه كنند.
** تعداد مراكز معاينه فني
نوذرپور به وجود 451 مركز معاينه فني در سراسر كشور اشاره مي‌كند و مي‌افزايد: در اين مراكز 550 خط كار مي‌كند كه از اين ميان 414 مركز مكانيزه و 37 مركز غيرمكانيزه است و از مراكز مكانيزه نيز 44 مركز در كلانشهرها و مابقي در ساير شهرها فعالند.
معاون امور شهرداري‌هاي سازمان شهرداري‌ها و دهياري‌هاي كشور با اشاره به اتصال پليس راهور نيروي انتظامي به سامانه «سيمفا» ادامه مي‌دهد: براي اينكه خودروهاي فاقد برگه معاينه فني توسط پليس اعمال قانون شوند، اصرار بود كه پليس به اين سامانه متصل شود تا همه اطلاعات معاينه فني خودروها به بانك اطلاعاتي پليس نيز انتقال يابد كه در حال حاضر اتصال بانك‌هاي اطلاعاتي پليس نيز محقق شده است و بر اين اساس پليس مي‌تواند با داشتن اطلاعات خودروها، در مورد خودروهاي فاقد برگه معاينه فني اعمال قانون كند.
اين كارشناس از مجهز شدن مراكز معاينه فني خودروها به دوربين‌هاي پلاك‌خوان در آينده نزديك خبر مي‌دهد و مي‌گويد: در صورتي‌كه پلاك خودروها توسط دوربين‌هاي پلاك‌خوان ثبت شود، در لحظه، اطلاعات آنها به بانك اطلاعاتي پليس مخابره مي‌شود و فارغ از اينكه خودرو در چه نقطه‌اي قرار گرفته است بر اساس پلاك، امكان تشخيص مجاز بودن يا نبودن رفت و آمد خودرو فراهم مي‌شود. اجراي اين سامانه مهمترين اقدام عملي است كه در سال‌هاي گذشته براي مقابله با آلودگي هوا پذيرفته است.
** نصب دوربين‌هاي پلاك خوان
نوذرپور درباره بروز تخلف در صدور برگه‌هاي معاينه فني، مي‌افزايد: با اجرايي شدن سامانه يكپارچه معاينه فني نيز تخلفات به صفر نخواهد رسيد؛ چرا كه همچنان تا زماني كه صدور برگه انجام مي‌شود، امكان تخلف وجود دارد؛ اما قطعاً با نصب دوربين‌هاي پلاك‌خوان نياز به صدور برگه از ميان مي‌رود و بر همين اساس، تخلفات نيز به صفر مي‌رسد.
وي در خصوص مشاهده تخلفات توسط مردم و امكان گزارش آنها، اظهار مي‌دارد: اگر شهروندان تخلفي را در مراكز معاينه فني خودروها مشاهده كردند، مي‌توانند از طريق سامانه اينترنتي www.symfa.moi.ir و سامانه پيامكي به شماره 30007111 موارد آن را گزارش كنند تا توسط بازرسان، مورد بررسي قرار گيرد، قطعا پس از بررسي و احراز تخلف توسط بازرسان با مركز برخورد قانوني خواهد شد.همچنين شهروندان مي‌توانند صحت گواهي دريافتي و نتايج آزمون‌هاي خودرو خود را بر روي سامانه اينترنتي، مشاهده كنند.
نوذرپور ادامه مي‌دهد: در اين سيستم يك ماه قبل از پايان مدت اعتبار معاينه فني، بوسيله پيامك به شماره اعلام شده توسط مالك خودرو اطلاع‌رساني مي‌شود تا براي دريافت دوباره معاينه فني، اقدام كند.
معاون امور شهرداري‌هاي سازمان شهرداري‌ها و دهياري‌هاي كشور از افزايش نرخ معاينه فني با توجه به مصوبه هيات وزيران خبر مي‌دهد و مي‌افزايد: با توجه به درخواست مراكز معاينه فني و اعلام زيان آنها به‌دليل پايين بودن نرخ صدور برگه معاينه فني، هيات وزيران تصويب كرد براي خودروهاي غيرگازسوز اين رقم از 11 هزار تومان به 22 هزار تومان افزايش پيدا كند.براي خودروهاي گازسوز نيز كه سنجش آنها در مرحله نخست به صورت آزمون چشمي انجام مي‌شود، نرخ صدور برگه معاينه فني از 15 هزار تومان به 35 هزار تومان افزايش پيدا كرده است.
** تغييرات موارد معاينه فني خودروها
نوذرپور در مورد تشريح تغييراتي كه در مراحل انجام معاينه فني صورت گرفته است، مي‌گويد: بر اساس مصوبه‌اي كه شوراي عالي محيط زيست ابلاغ كرده، مقرر شده است تا ميزان سطح آلايندگي گاز CO2 به نرم‌هاي جهاني نزديك شود و خودروها در دور «كُند و تُند» مورد سنجش آلايندگي قرار گيرند. بر اين اساس نه فقطه گاز خروجي، بلكه بوسيله دستگاه دياگ و در هر 2 حالت، ميزان آلايندگي اين گاز و صداي خودروها مورد سنجش قرار مي‌گيرد.
اين كارشناس، آزمون صداي خودرو از جمله بوق و موتور خودرو را يكي ديگر از آزمون‌هايي كه به مراحل معاينه فني اضافه شده است، عنوان مي‌كند وادامه مي‌دهد: در حال حاضر با دستگاه‌هاي ديجيتال، سنجش صداي خودرو در مراكز معاينه فني انجام مي‌شود.
همچنين شدت نور چراغ خودروها و زاويه آنها كه بعضاً بر اثر ضربه در تصادفات تغييراتي در آنها انجام مي‌شود، در مراكز معاينه فني مورد سنجش قرار مي‌گيرد و نتايج اين آزمون‌ها بلافاصله به صورت مكانيزه در سامانه يكپارچه معاينه فني به ثبت مي‌رسد.نوذرپور، بازديد زير خودرو را نيز يكي ديگر از آزمون‌هاي اضافه شده اعلام مي‌كند و مي‌افزايد: از طريق جك‌هاي قيچي، زير خودرو مورد بازبيني قرار مي‌گيرد و در آنها اتصالات سامانه سوخت و سامانه برقي خودرو، پر شدن مبدل كاتاليزور و آسيب‌هاي ضربه خوردگي، بررسي مي‌شود.
معاون امور شهرداري‌هاي سازمان شهرداري‌ها ودهياري‌هاي كشور تاكيد مي‌كند: همه آزمون‌ها به‌وسيله دستگاه‌ها انجام مي‌گيرد و بلافاصله به صورت الكترونيك به سامانه سيمفا منتقل مي‌شود. همچنين تمامي مراحل تحت نظارت انجام مي‌شود تا در مراحلي كه اپراتور بايد تجهيزات را براي سنجش روي خودرو نصب كند، احتمال تقلب و اشتباه به كمترين ميزان ممكن كاهش يابد.
نوذرپور درخصوص معاينه فني موتورسيكلت‌ها مي‌گويد: همه مراكز معاينه فني كه داراي خط معاينه فني موتورسيكلت نيستند، موظف به ايجاد خطوط معاينه شدهاند. بر اساس آيين‌نامه بايد موتورسيكلت‌ها نيز مورد معاينه فني قرار گيرند كه هزينه آن 10هزار تومان است. اين كارشناس موفقيت در اجراي طرح‌هاي ترافيكي مانند طرح LEZ را وابسته به اجراي سيستم يكپارچه معاينه فني مي‌داند واظهار مي‌دارد: در صورتي كه سامانه يكپارچه معاينه فني ايران به بهره‌وري كامل برسد، امكان تحقق چنين طرح‌هايي به وجود مي‌آيد.
** ويژگي‌هاي سامانه سيمفا
سيد نواب حسيني منش ـ مديرعامل ستاد معاينه فني شهر تهران درباره ويژگي‌هاي سامانه «سيمفا» مي‌گويد: يكي از اهداف اين طرح يكپارچه‌سازي ديتاهاي معاينه فني كشوراست. چرا كه به واسطه يكپارچه سازي ديتاهاي مراكز معاينه فني كشور مي‌توانيم اين ديتا را در اختيار پليس قرار دهيم تا خودروهايي كه فاقد معاينه فني هستند، به صورت مكانيزه شناسايي شوند.
حسيني منش ادامه مي‌دهد: يكپارچه سازي كمك مي‌كند تا به مراحل انجام معاينه فني اطمينان حاصل شود. چون در زماني كه خودرويي به مراكز معاينه مي‌آيد، همه مراحل بازديد با دوربين رصد و تصاوير آن در آرشيو نگهداري مي‌شود. به اين ترتيب امكان تشخيص كارت‌ها و برچسب‌هاي جعلي فراهم مي‌آيد. چرا كه دوربين كاري به برچسب ندارد و در سيستم مكانيزه اگر معاينه خودرويي كه برچسب دارد تاييد نشود، برچسب آن تخلف به حساب مي‌آيد.
مديرعامل ستاد معاينه فني شهر تهران مي‌افزايد: در سامانه يكپارچه سازي طرح ترافيك، برگه‌هاي معاينه فني شهرستان‌ها هم به رسميت شناخته مي‌شود.وي اظهار مي‌دارد: در تهران 3.8ميليون تا 4 ميليون خودرو پلاك شدهاند كه 2.5ميليون آنها بالاي 5 سال سن دارند و ملزم به دريافت معاينه فني هستند. آمار مستندي وجود ندارد كه تمامي خودروها معاينه فني را از تهران گرفته باشند، اما ديتاهاي سيمفا را كه احصاء كرديم، مشخص شد حدود 3.5 خودرو در كشور معاينه فني گرفته‌اند كه كمتر از يك سوم خودروهاي كل كشور است.
حسيني‌منش درباره وضعيت معاينه فني موتورسيكلت‌ها مي‌گويد: ساماندهي موتوسيكلت‌ها در دستور وزارت كشور و راهنمايي و رانندگي است و در رابطه با موتوسيكلت‌ها نداشتن معاينه فني، بيمه شخص ثالث وگواهينامه از مهمترين معضلات است. با توجه به اينكه 3 ميليون موتورسيكلت در شهر تهران وجود دارد، بيشتر آلودگي هواي اين كلانشهر نيز به دليل وجود موتوسيكلت‌هاي آلاينده است.
** تشديد برخورد با متخلفان
مدير عامل ستاد معاينه فني شهر تهران با اشاره به تاكيد پليس بر تشديد برخورد با خودروهاي فاقد معاينه فني مي‌افزايد: ميزان مراجعات به مراكز معاينه فني افزايش يافته و درحال حاضر ميزان مراجعات روزانه به 14 مركز مكانيزه معاينه فني شهر تهران كه داراي 40 خط معاينه فني هستند، درحدود 2000 دستگاه خودرو است كه اين تعداد مراجعه فقط در حدود 35درصد از ظرفيت يك شيفت كاري 8ساعته مراكز را پوشش مي‌دهد.
اين كارشناس براي به حداقل رساندن زمان معطلي براي اخذ معاينه فني در مراكز ذي‌ربط به شهروندان توصيه مي‌كندقبل از مراجعه، نسبت به برطرف كردن ايرادهاي خودروهايشان اقدام كنند تا بتوانند در همان مرحله اول، گواهي معاينه فني را بگيرند و مجبور به مراجعات بعدي براي آزمون‌هاي مجدد قسمتهاي معيوب نشوند.در مراكز معاينه فني 18 مورد در خودروها مورد بازرسي و بازبيني قرار مي‌گيرد و خودروها از لحاظ داشتن حداقل ايمني تردد، كنترل مي‌شوند، كه برخي از آنها به اختصار عبارتند از وضعيت بدنه از لحاظ دفرمگي و هرگونه پوسيدگي، وضعيت چراغهاي اخطار، وضعيت شيشه‌ها و برف پاك كن، كمربندايمني، وضعيت لاستيك‌ها، وضعيت ترمز و كمك‌فنرها، وضعيت انتشار كمك فنرها، وضعيت انتشار آلايندگي‌ها و وضعيت همراستايي چرخ‌ها.
مديرعامل ستاد معاينه فني اضافه مي‌كند: كارت و برچسب‌هاي پيشين براساس تاريخ اعتبار كه در گواهي معاينه فني درج شده، معتبر است وهمه ديتا بانك خودروهاي مراجعه كرده به مراكز شهر تهران، پيش از اتصال به سامانه «سيمفا» در سرورهاي شهرداري تهران موجود است و براي تجميع اطلاعات در اختيار وزارت كشور و پليس اطلاعات قرار مي‌گيرد.
** اولويت پليس راهور
سردار سيدتيمور حسيني ـ رئيس پليس راهور تهران با تاكيد بر اينكه كنترل معاينه فني خودروها از اولويت‌هاي پليس راهور است، به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: موج سفرهاي تابستاني را در پيش رو داريم و همشهريان بايد نسبت به كنترل معاينه فني خودروهاي خود حساسيت بيشتري داشته باشند، چراكه فلسفه معاينه فني، پيشگيري از وقوع تصادفاتي است كه بر اثر نقايص فني خودروها رخ مي‌دهد. از اين رو پليس راهور تهران موضوع كنترل معاينه فني خودروهاي پايتخت را به صورت جدي در دستور كار خود قرار داده است و مي‌كوشد با اطلاع‌رساني و ارائه تسهيلات، رانندگان گرامي را به سمت مراكز معاينه فني هدايت كند. رئيس پليس راهور تهران بزرگ ادامه مي‌دهد: بررسي‌هاي ميداني سال گذشته در تهران نشان داد كه كمتر از 15 درصد خودروهايي كه بايد معاينه فني داشته باشند، فاقد گواهي اين معاينات بودند.
سردار حسيني با انتقاد و گلايه از قانون معاينه فني و الزام خودروها به اخذ گواهي اين معاينات بعد از گذشت 5 سال از عمر خودرو، اظهار مي‌دارد: معتقديم اخذ گواهي معاينه فني پس از گذشت 5 سال از عمر خودروها، كارآمد نيست و بايد اين زمان كاهش يابد، چراكه در كشورهاي ديگر دنيا نيز، اخذ معاينات فني تنها پس از گذشت كمتر از 2 سال، الزامي مي‌شود.
رئيس پليس راهور تهران مي‌افزايد: با توجه به قانون فعلي معاينه فني خودروها و الزام به اخذ اين معاينات پس از 5 سال از سپري شدن عمر آنها، فقط 40 درصد خودروهاي شهر تهران مشمول اين قانون و اخذ معاينه فني مي‌شوند و از اين رو بايد اين قانون اصلاح شود.
سردار حسيني با تاكيد بر اينكه بيشترين نقش معاينات فني در پيشگيري از وقوع حوادث رانندگي است، اضافه مي‌كند: معاينه فني در موضوع آلودگي هوا، كمتر از 10درصد اثرگذار است و بيشترين تاثير آن در خصوص پيشگيري از وقوع حوادث رانندگي است.
رئيس پليس راهور تهران با اشاره به جريمه 40 هزار توماني براي خودروهاي فاقد معاينه فني، به رانندگان خودروهايي كه هنوز اقدام به اخذ معاينه فني نكرده‌اند، هشدار مي‌دهد پليس اقدامات سختگيرانه‌اي را براي كنترل معاينه فني خودروها، انجام خواهد داد. سردار حسيني با اشاره به متصل شدن تمامي مراكز معاينه فني به شبكه «سيمفا» اظهار مي‌دارد: با راه‌اندازي سامانه «سيمفا» اميدواريم هر چه زودتر اين سامانه به سامانه كنترل هوشمند متصل شود تا عدم اخذ معاينه فني نيز مانند سرعت‌هاي غيرمجاز و ساير تخلفاتي كه به صورت هوشمند كنترل مي‌شود به صورت سيستماتيك مورد بررسي قرار گيرد متخلفان به صورت هوشمند، جريمه شوند.
*منبع: روزنامه اطلاعات
**گروه اطلاع رساني**9117**2002
تهران- ايرنا- روزنامه اطلاعات در گزارشي معاينه فني را راهكاري براي كاهش حوادث رانندگي و حفظ جان سرنشينان خودرو دانست و آن را از نگاه كارشناسان اين حوزه بررسي كرد.
