تقویت ساختار جامعه با گسترش ورزش همگانی

تربیت بدنی به معنای پرورش بدن با ورزش های گوناگون است كه فعالیت های فیزیكی مختلفی را شامل می شود. ورزش و فعالیت های فیزیكی علاوه بر سلامت جسم بر روان نیز تاثیر می گذارد و در كاهش اضطراب نقش مهمی را بر عهده دارد.

تغذیه مناسب همراه با ورزش فرد را به بالاترین سطح سلامتی نزدیك می كند و بازدهی اجتماعی و اقتصادی وی را افزایش می دهد. اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به ورزش و تربیت بدنی به عنوان یكی از امور روزمره زندگی می نگرد و به توسعه آن در میان همگان تاكید اساسی كرده است كه برای دستیابی به این مهم، سازمان ها و نهادها در مسیر فراگیر كردن ورزش و ایجاد زمینه های لازم برای تحقق برنامه ورزشی گام برمی دارند.

تقویت روحیه سالم در افراد، پرورش نیروی جسمانی، توسعه و تعمیم ورزش، هماهنگ ساختن فعالیت های تربیت بدنی، تفریح های سالم و ایجاد و اداره امور مركزهای ورزشی سبب شد تا وزارت ورزش و جوانان در هشتم دی 1389 خورشیدی پس از ادغام سازمان تربیت بدنی و سازمان ملی جوانان شكل بگیرد كه عالی ترین مرجع رسیدگی به مسایل مربوط به ورزش و جوانان در كشور به شمار می رود.

همچنین كمیته ملی المپیك جمهوری اسلامی ایران در اردیبهشت 1364 خورشیدی به منظور حمایت از مسابقه های المپیك و بازی های مربوط به آن و ورزش آماتوری به عنوان یك سازمان مستقل، غیر دولتی، دارای شخصیت حقوقی، استقلال مالی و دور از هرگونه تبعیض نژادی، مذهبی، سیاسی و تجاری تشكیل شد.

«اجرای قانون و رعایت مقررات كمیته بین المللی المپیك، تشویق و ترغیب مردم به حفظ سلامت و تندرستی خود از راه مشاركت فعال در ورزش، ارتباط پیوسته با كمیته بین المللی المپیك و كمیته های ملی المپیك كشورها و فدراسیون‏های بین المللی و قاره ای و شوراهای المپیك قاره ای برای حفظ نهضت المپیك و منافع فدراسیون‏های ملی ورزشی كشور و ...» از مهم ترین وظیفه های این كمیته است.

هر ساله از 26 مهر تا دوم آبان هفته تربیت بدنی با هدف آشنایی جامعه با اهمیت و كاربرد ورزش در زندگی فردی و اجتماعی، توسعه و گسترش ورزش در خانواده و ارشاد جامعه برگزار می شود كه شعار این هفته در سال جاری عنوان «سلامت، افتخار و معنویت» تعیین شده است.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت روز تربیت بدنی و ورزش با «سیدنعمت خلیفه» كارشناس تربیت بدنی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد به گفت و گو پرداخت.
خلیفه، نقش ورزش بر سلامت افراد را بسیار موثر دانست و گفت:‌ آمادگی جسمانی فرد یك امر بنیادی و اساسی است كه سلامت و قدرت افراد و اجتماع را تضمین می‌كند. فردی كه از كارایی بدنی لازم برخوردار باشد به راحتی می تواند وظایف و كارهای روزانه خود را بدون احساس خستگی انجام دهد و توانایی كافی برای رویارویی با پیشامدهای ناگهانی را به دست آورد. برنامه های مناسب ورزشی اگر در سن پایین شروع و اجرا شود، در آینده ابتلا به بیماری ها و نارسایی قلبی كمتر خواهد شد و انجام دادن ورزش و توجه به كارآیی بدن، نیرومند شدن استخوان ها، مفاصل و عضله های بدن را به دنبال خواهد داشت و اینگونه دستگاه های تنفسی نیز از حركت های صحیح ورزشی بهره مند می شوند. در واقع ارتباط میان آمادگی بدن و سرعت انتقال، یادگیری، سازگاری با محیط، ایجاد صفات اجتماعی و تعاون با دیگران غیرقابل تردید است كه مربیان باید به آن توجه كنند.

كارشناس تربیت بدنی با اشاره به ارتباط دوسویه فعالیت‌های جسم و افزایش عملكرد تحصیلی بیان داشت: فعالیت های جسمانی بر روی كاركردهای مغز بسیار تاثیر می گذارند. ورزش نه تنها هیچ اثر منفی بر عملكرد تحصیلی و هوشی افراد ندارد بلكه در بیشتر موارد باعث رشد و پیشرفت آن ها نیز می شود. ورزش و تمرین بدنی، اكسیژن زیادی را به مغز می‌رساند. ورزش علاوه‌ بر تقویت قوای جسمانی كه یك اصل مهم در ارتقای بهداشت همگانی است بر رشد قوای ذهنی و روانی دانش‌آموزان نیز تأثیر قابل توجهی دارد.

او در ادامه افزود: یادگیری، كسب و حفظ سلامتی از جمله اهداف آموزش درس تربیت بدنی در مدرسه ها محسوب می شود. این برنامه‌ درسی به دانش‌آموزان آگاهی‌های لازم جهت حفظ سلامت بدون كمك دیگران را در آینده می دهد زیرا آمادگی جسمانی، انعطاف پذیری و قدرت در سلامت جسمی و حركتی فرد عامل تعیین كننده است. تغذیه مناسب ارتباطی دوسویه با ورزش دارد كه در كنار تمامی این اهداف، هدف های اجتماعی، شناختی و روانی به آسانی در درس تربیت بدنی به دست می‌آید. آموزش تربیت بدنی در كودكان باعث آشنایی آن ها با چگونگی و چرایی حركت های بدنشان می شود تا كودكان از راه الگوهای فعال، به توانایی‌های بدنی خود پی ‌ببرند.

این استاد دانشگاه با بیان اهمیت و نقش ورزش در تسریع روند یادگیری اظهار كرد: ورزش علاوه ‌بر این كه كم ‌تحركی و رخوت جسمی را از میان می برد، با تاثیر مستقیمی كه بر اعصاب و روان می گذارد،‌ سبب فعال شدن ذهن می شود تا در فرایند یادگیری به رشد بیشتری دست یابد. در واقع ورزش نخستین ركن دانش و زیبایی افراد است و این امر با تغذیه سالم حاصل می شود.
بنابراین با تنظیم فعالیت های ذهنی و جسمی و با به كار بستن اراده و انجام دادن ورزش های منظم همراه با دیگر فعالیت ها می توان آنچه را كه ذهن با آن درگیر است، كاهش داد و از استعدادها بهره برداری بیشتری كرد.

وی نقش مدرسه و معلمان تربیت بدنی در ایجاد فرهنگ ورزش را بسیار مهم دانست و توضیح داد: ورزش برای كودكان، نوجوانان و جوانان از اهمیت بیشتری برخوردار است و باید به برنامه های ورزشی نگاه ویژه ای داشته باشند، این امر فواید روان شناختی به همراه دارد. برنامه تربیت بدنی برای دانش آموزان بایستی به گونه ای طرح ریزی شود تا آن ها بتوانند مهارت های لازم بدنی را كسب كنند. مربیان با ارتباط با اولیای دانش آموزان و دعوت از آن ها برای تماشای مسابقه و فعالیت های ورزشی فرزندان خویش می توانند آن ها را به امر ورزش و سلامت علاقه مند سازند. دانش آموز با حضور در كلاس ورزش علاوه ‌بر تقویت بُعد جسمانی به بازی، تفریح و پرورش روحیه همكاری می‌پردازد.

برنامه‌ تربیت بدنی مدرسه ها به تنهایی نمی ‌تواند تمام فعالیت‌های ورزشی را كه عامل سلامت جسمانی به شمار می رود، برآورده كند، بنابراین وظیفه دیگر مدرسه ها ایجاد محرك های لازم در نوجوانان است تا با اجرای فعالیت‌های ورزشی خارج از مدرسه به تقویت بیشتر بدن خود و تأمین آمادگی جسمانی بپردازند. فعالیت‌ ورزشی منظم و به صورت متداوم می‌تواند باعث آسودگی ذهن، بهتر آموختن، اشتیاق بیشتر به كار و درس، ارتقای شخصیت انسانی و تقویت ذهن شود، بنابراین هر كدام از این عوامل به پیشرفت افراد می انجامد. نباید فراموش كرد، ورزش بی‌رویه و بدون مربی و سازمان نیافته بیش از آن كه مفید و مؤثر باشد می‌تواند مخرب و زیان‌آور برای بدن انسان و تحصیل دانش‌آموزان باشد.

خلیفه، كسب انرژی لازم برای یادگیری را ممارست در انجام دادن ورزش دانست و خاطر نشان كرد: ورزش، تجربه های عملی و انواع فعالیت‌های چالش ‌برانگیز؛ منبع اصلی یادگیری هستند. با این همه‌، هنوز مدرسه ها برخلاف الگوهای یادگیری دانش‌آموزان به این مقوله می پردازند. عامل مهم دیگر برای كاركرد مطلوب مغز اكسیژن است، بدون هوای تازه نمی ‌توان انتظار داشت كه مغز كاركرد بهینه‌ای داشته باشد. از دست دادن آب بدن در طول ساعت های حضور دانش‌آموزان در كلاس درس؛ عاملی برای آسیب‌های یادگیری، تنبلی و بی‌حالی محسوب می شود.

ورزش علاوه‌ بر اینكه به حفظ سلامت جسم كمك می كند، ارتباط نزدیكی با سلامت روان به ویژه پیشگیری از بروز ناهنجاری‌های روانی دارد و از اضطراب و افسردگی می‌كاهد و اعتماد به نفس را افزایش می‌دهد. انجام دادن تمرین های ورزشی می‌تواند كاهش توانمندی‌های شناختی را كه در اثر سالمندی به وجود می آید به تأخیر بیاندازد. در نتیجه تمرین های ورزشی مداوم، میزان جریان خون در مغز افزایش می‌یابد و این تأثیرها سبب پیشگیری از فراموشی و زوال توانمندی‌های ذهنی در سالمندان می‌شود.

این كارشناس تربیت بدنی، داشتن استاندارد برای اماكن، لوازم و تجهیزات ورزشی را امری بدیهی عنوان كرد و گفت: مكان های ورزشی باید هماهنگ با استاندارد و در آن موارد ایمنی در زمینه های مختلف مانند قوانین و مقررات رشته های ورزشی و بهداشت رعایت شده باشد. كیفیت تجهیزات و وسایل ورزشی باید به گونه ای باشد كه ورزشكاران و مربیان احساس امنیت كنند و قادر باشند توانایی ها و خلاقیت های خود را رشد و تكامل بخشند و با میل بیشتری به مجموعه های ورزشی بیایند. بنابراین لازم است، وسایل و تجهیزات به صورت ایمن و برپایه استانداردهای ورزشی و قوانین بین المللی نصب و راه اندازی شوند. بیشتر دستگاه های ورزشی موجود در پارك ها به این دلیل كه در آنها به سن، جنس، تناسب بدن، آمادگی جسمانی پایه ای و ایمنی توجه لازم نشده، استاندارد نیستند و نمی توان از آنها برای ارتقای آمادگی جسمانی سود برد. بهتر است با بهره بردن از متخصصان فنی در این زمینه، نظارت دقیق تری بر روی لوازم و تجهیزات وارداتی و داخلی كشور صورت گیرد.

این استاد دانشگاه در پایان با اشاره به توجه خاص مسوولان به ورزش همگانی، بیان داشت: احداث بوستان ها و مجهز كردن آن به لوازم ورزشی در ارتقا و توسعه ورزش همگانی نقش موثری دارد. ورزش همگانی در جامعه امری ضروری است و باید مسوولان ورزشی با همكاری دستگاه های اجرایی به این مساله توجه و آن را در دستور كار خود قرار دهند زیرا اهمیت به آن سلامتی جامعه را به همراه دارد و دارای نقش كلیدی در ارتقای جسم و روان است. برای پیشرفت و پیشبرد ورزش همگانی، توسعه زیرساخت ها، افزایش امكانات و فضاهای ورزشی و برگزاری دوره های آموزشی از مهمترین ضرورت ها به شمار می رود كه رسانه ها مهم ترین و تاثیرگذارترین ابزار فرهنگ سازی در این زمینه هستند. فعالیت های جسمانی همگانی علاوه بر سلامت جسمانی و روانی، زمینه مشاركت قشرهای مختلف مردم را ایجاد می كنند و سبب برقراری روابط اجتماعی مناسب و بنا نهادن ارتباط و ارتقای روابط سالم میان افراد و گروه های مردمی در این امر می شوند. در واقع هدف تربیت‌ بدنی، پرورش و تكامل انسان است، بنابراین فعالیت‌ها و حركت‌های جمعی را ارتقا می‌دهد و به ساختن سرمایه اجتماعی و تقویت ساختار جامعه كمك می‌كند.
*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مریم همتی** انتشار دهنده: شهربانو جمعه
**پژوهشم**9117**2002**9131
*ایرنا مقاله كانالی برای انعكاس مقالات اندیشكده ها - پژوهشكدها - دانشكده ها - مراكز تحقیقاتی و رسانه های ایران وجهان*
Irnaarticle@