عضو هيئت علمي دانشگاه زنجان از نبود برنامه‌اي مدون براي استعداديابي در ورزش كشور گفت: مدارس ورزش ما استانداردهاي لازم را ندارند پس از هر موفقيتي شايد بهترين راه كوتاه كردن شادي و نگاه به مسيري است كه تا رسيدن به موفقيت طي شده است، نگاهي كه مي‌تواند ادامه مسير را هموار كند و ماندن در قله موفقيت را ميسر.
چندي پيش ورزش استان شاهد موفقيتي دور از انتظار در وزنه‌برداري بود. دور از انتظار از اين جهت كه ديگر خبري از رشته‌هايي كه در زنجان اسم و رسمي براي خود دارند، نبود و اين نويد را مي‌دهد كه در كنار ورزش‌هاي رزمي، بدمينتون و چند رشته ديگر مي‌توان به مدال‌آوري در رشته‌هاي جديد هم دل بست.
حال كه شادي اين پيروزي‌ها خاتمه يافته شايد بتوان پاسخي براي اين سؤال يافت كه كشف و پرورش ورزشكاراني كه راه پيروزي را در پيش مي‌گيرند اتفاقي بوده و يا برنامه‌اي در كار است تا مسير پيروزي را هموار و ماندن در قله را ميسر كند و يا به عبارت ديگر استعداديابي ورزشكاران در كشور و استان ما تا چه حد علمي است و تا كجا مي‌توان به ظهور و حضور استعدادهاي ورزشي اميدوار بود؟
عضو هيئت علمي دانشگاه زنجان در اين‌باره مي‌گويد: در كشورهايي مانند كشور ما گرچه چند سالي است موضوع استعداديابي در ورزش توجه بيشتري را به خود جلب كرده است اما در بيشتر موارد كشف و پرورش افراد مستعد در رشته‌هاي مختلف ورزشي يا بر پايه روش‌هاي سنتي است، يا بر پايه آرزوهاي والدين است و يا بر پايه علاقه خود فرد. به عبارت ديگر محبوبيت يك رشته ورزشي، فشار والدين براي حضور فرزندانشان در رشته‌اي خاص و يا ميزان امكانات ورزشي در رشته‌اي خاص سبب مي‌شود افراد در رشته‌هاي مختلف حضور يابند.
علي سياح ادامه مي‌دهد: استعداد به معني آمادگي ذاتي يا اكتسابي براي انجام برخي از كارهاست و استعداديابي كار راحتي نيست كه با كنار هم قرار دادن چند برنامه ساده به نتيجه دلخواه برسيم. در ورزش فرد مستعد به كسي گفته مي‌شود كه استعداد خارق‌العاده‌اي بر اساس ويژگي‌هاي كه در او وجود دارد براي انجام يك ورزش خاص داشته باشد.
سياح تأكيد مي‌كند: ابتدا ما بايد به اين مهم برسيم كه استعداديابي در ورزش اهميت دارد يا نه؟ امروزه رسيدن به موفقيت در ورزش و دست‌يابي به قله‌هاي قهرماني به يك امر ضروري نياز دارد و آن برنامه‌ريزي دقيق است كه به نوبه خود امري پيچيده محسوب مي‌شود.
مدرس دانشگاه زنجان اظهار مي كند: ورزش روزبه‌روز در حال پيشرفت است و امروزه تكرار ركوردها و عناوين ورزشكاران سال‌هاي گذشته براي ورزشكاران امروز امري عادي تلقي مي‌شود و يكي از عوامل مهم در اين قضيه شناسايي به موقع افراد مستعد است.
وي اضافه مي‌كند: متخصصان علوم ورزشي اعتقاد دارند استعداديابي يك راه منطقي، كوتاه و مقرون به صرفه براي حضور ورزشكاران در عرصه‌هاي بين‌المللي است. براي استعداديابي بايد گام‌هاي جدي برداشته شود، گام‌هايي كه شامل برنامه‌ريزي، اجراي صحيح برنامه، ارزيابي و ارزش‌يابي اين برنامه و استمرار در اجراي آن باشد.
اين عضو هيئت علمي دانشگاه زنجان در ادامه به ظهور استعداديابي در ورزش جهان پرداخته و يادآور مي‌شود: برخي از كشورها حدود 50 سال پيش استعداديابي را به صورت غيررسمي اجرا كردند. از جمله كشورهاي اروپاي شرقي آن زمان مانند شوروي و آلمان‌شرقي. اين كشورها هماهنگي لازم را با مدارس برقرار كردند و با اجراي برنامه‌هاي خاص، موفقيت‌هاي خوبي را در عرصه المپيك به دست آوردند.
سياح ادامه مي‌دهد: استعداديابي ورزشي فرآيندي است كه در آن كودكان و نوجوانان را به سمت ورزش سوق مي‌دهند و بر اساس يك سري آزمون‌ها و شرايط به بررسي عملكرد آن‌ها مي‌پردازند. اين شاخص‌ها بايد به گونه‌اي طراحي شوند كه ظرفيت اجرايي كودك بر اساس بلوغ، آمادگي جسماني و سابقه ژنتيكي نيز در آن‌ها پيش‌بيني شوند.
وي تأكيد مي‌كند: منظور از فرآيند بودن استعداديابي اين است كه به سمت نظام استعداديابي برويم. نظام يعني برنامه‌اي مشخص و مدون موجود باشد كه در آن هم اهداف مشخصي ديده شود و هم اجزا و عناصر استعداديابي به روشني تعريف شده باشند.
منظور از نظام‌مند بودن اين است كه تنها به يك ورزشكار اكتفا نمي‌شود و مي‌توانيم ورزشكاران بي‌شماري را در رده‌هاي سني مختلف به جامعه ورزشي تحويل دهيم.
اين مدرس دانشگاه با اشاره به الگوهاي گوناگون براي استعداديابي ورزشي در دنيا اظهار مي‌كند: در دنيا دو الگو براي استعداديابي ورزشي وجود دراد، الگوي كشورهاي غربي كه بيشتر مبتني بر انتخاب طبيعي است و فرد اهميت دارد و الگوي كشورهاي شرقي كه بيشتر مبتني بر وجود يك نظام مشخص استعداديابي است كه هر كدام از اين الگوها روش‌هاي خاص خود را دارند.
سياح در خصوص روش‌ها نيز مي‌گويد: يكي از روش‌ها سيستميك و ديگري غير سيستميك است. در روش نخست نيز دو حالت وجود دارد كه يا مبتني بر سيستم است و يا مبتني بر شخص. در حالت اول نهادهاي خصوصي و دولتي با توجه به برنامه‌هاي سازمان‌دهي شده افراد مختلف را كشف مي‌كنند، بررسي و تمرينات لازم را روي اين افراد انجام داده و با برگزاري رقابت اشخاص نخبه را انتخاب مي‌كنند.
در روش مبتني بر شخص زيربنا ورزش همگاني است. به اين صورت كه ساختارهاي ورزشي را براي ورزشكاران مهيا مي‌كنند در نتيجه با حضور تعداد زيادي از ورزشكاران به طور طبيعي مي‌توان افراد نخبه را انتخاب كرد.
روش غير سيستميك نيز بر اساس مشاهده است و ورزشكاران بر اين اساس انتخاب مي‌شوند كه بيشتر در كشورهاي در حال توسعه جريان دارد.
اين كارشناس ورزشي ادامه مي‌دهد: منظور از ارائه اين مطالب اين است كه توجه داشته باشيم در كشور ما نيز بايد يكي از اين روش‌ها مورد توجه قرار گيرد تا شاهد شكل‌گيري سيستم استعداديابي باشيم. فرآيند استعداديابي در ايران تقريباً از سال 76 به بعد شكل گرفته است و هر كدام از فدراسيون‌هاي ورزشي با توجه به الگوهاي موجود برنامه‌ريزي‌هاي خاص خود را دارند.
وي تصريح كرد: ما بايد به سمت تبيين و نظام‌مند كردن فرآيند استعداديابي برويم به گونه‌اي كه وابسته به مدير و شخص خاصي نباشد در اين صورت حتي با رفتن مديران هم نظام استعداديابي پابرجا خواهد بود. الگوهاي موجود بايد بومي‌سازي شده و مبتني بر كشور خاصي نباشند. اين الگوها بايد با توجه به امكانات موجود، زيرساخت‌هاي مديريتي، سازمان‌ها ونهادهاي ورزشي و توانايي‌هايي كه در كشور وجود دارد بومي‌سازي شوند.
سياح تأكيد كرد: دليل وجود ندارد كه بگوييم الگوي غربي بهتر است يا شرقي. الگوي مورد نظر براي رشته‌اي كه با استقبال زيادي مواجه است بايد متفاوت از الگويي باشد كه براي رشته‌هاي كم‌جمعيت مدنظر قرار مي‌گيرد.
براي پي بردن به اين موضوع كه كدام روش استعداديابي مناسب است بهترين عامل رابطه نزديك با مدارس است. بايد پرسيد اين رابطه تا چه حد در استان و كشور ما وجود دارد؟ در الگوهاي مختلفي كه مورد بررسي قرار گرفته‌اند عمدتاً كشورهايي موفق بوده‌اند كه به جايگاه آموزشگاه‌ها و مدارس در ورزش توجه شده است.
اين عضو هيئت علمي دانشگاه با ذكر مثالي در اين زمينه مي‌گويد: در برخي از كشورها مدارس و دانشگاه‌هاي ورزشي ايجاد شد تا كساني كه تحصيل مي‌كنند زير نظر متخصصان ورزشي به تمرين بپردازند.
دليل اصلي موفقيت ورزشكاران چيني در رقابت‌هاي مختلف بين‌المللي وجود همين مدارس است، از طرف ديگر برنامه مدون و جديت در اجراي اين برنامه‌ها دارند. بسياري از مسئولان ورزش چين افرادي هستند كه زماني در اين مدارس تحصيل و تمرين كرده‌اند در نتيجه متخصص هستند و به اهميت اين مراكز پي برده‌اند.
وي تصريح كرد: در كشور ما نيز در برخي استان‌ها چنين مدارسي ايجاد شد اما واقعيت اين است كه متأسفانه تنها نام مدرسه را دارند وگرنه استانداردهاي لازم در آن‌ها رعايت نشده است. از سوي ديگر تا زماني كه مراكز استعداديابي كشور بر اساس يك برنامه نظام‌مند و مدون عمل نكنند بازدهي خوبي نخواهيم داشت.
3216/6085
دريافت كننده: سجاد كريمي** انتشار دهنده: رويا رفيعي
براي دريافت لحظه به لحظه اخبار استان زنجان به كانال http://www.telegram.me/irnazanjaan بپيونديد.
زنجان - ايرنا - روزنامه صداي زنجان در شماره 776/259 خود مطلبي با عنوان راهي كه از مدرسه مي گذرد' را چاپ و در آن نبود برنامه‌اي مدون براي استعداديابي در ورزش كشور را بررسي كرده است.
