آستان نيوز در يادداشت خود آورده است: كارشناس تالار محققان اسناد سازمان كتابخانه‌ها، موزه‌ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي در اين باره گفت كه اين اسناد مكتوب به جاي مانده از تشكيلات اداري آستان قدس، در بردارنده اطلاعاتي پيرامون چگونگي پذيرايي، زمان، مكان و هزينه‌هاي برگزاري مراسم دهه آخر ماه صفر در بارگاه ملكوتي حضرت رضا(ع) است.
كاظم جهانگيري كلاته برپايي با شكوه مراسم سوگواري اين دهه را در اين آستان مقدس نشان‌دهنده توجه خاص به اين ايام در طول تاريخ دانست و افزود: خطبه‌خواني، شمع‌گرداني و روضه‌خواني در حرم مطهر رضوي، مهمترين مراسم اين ايام به شمار مي‌رود.
وي با بيان اينكه از چگونگي برگزاري مراسم شب شهادت امام رضا(ع) در دوره صفويه، اسنادي در اين مجموعه وجود ندارد، اضافه كرد: قديمي‌ترين سند موجود مربوط به هزينه‌هاي برگزاري مراسم سوگواري در دهه آخر صفر مربوط به سال 1282 هجري قمري از محل مصارف موقوفه وزير نظام است.
جهانگيري كلاته با اشاره به قدمت 156 ساله اسناد سوگواري دهه آخر صفر گفت: «هزينه‌هاي مربوط به برگزاري مجلس روضه‌خواني دهه آخر ماه صفر در ايوان طلا(ايوان نادري) از محل مصارف موقوفه وزير نظام در سال 1293 قمري» و «هزينه‌هاي برگزاري مراسم روضه‌خواني شب شهادت امام رضا(ع) در سال 1327 قمري»، از جمله اسناد مرتبط با اين مراسم است.
وي بيان كرد: دو سند «دستور سيد جواد ظهيرالاسلام به شعاع التوليه صاحب جمع روشنايي جهت فراهم نمودن شمع براي مراسم شمع‌گرداني شب شهادت امام رضا(ع) در سال 1335قمري» و «دستور سيد جواد ظهيرالاسلام به كشيك‌نويس آستان قدس جهت حاضر نمودن كليه كاركنان پنج كشيك به منظور برپايي مراسم عزاداري و شمع‌گرداني در شب بيستم و نهم (شهادت امام رضا عليه‌السلام) و عدم استفاده از چراغ در سال 1334قمري»، منتخبي از ديگر اسناد است.
كارشناس تالار محققان اسناد مديريت امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوي با تذكر بر اينكه تنها در اين دو سند تاريخي به برگزاري مراسم شمع‌گرداني در دوره قاجار پرداخته شده است، افزود: با توجه به محتواي اين اسناد مي‌توان گفت كه در سال‌هاي قبل از اين تاريخ نيز مراسم شمع‌گرداني در حرم مطهر رضوي برگزار شده است. همچنين اين مراسم احتمالاً فقط در شب شهادت امام رضا(ع) انجام مي‌شده است.
وي ادامه داد: در ايام وفات و شهادت ائمه اطهار(ع) همچون ايام وفات پيامبر اكرم(ص)، روضه‌خوانان، خطبا و قاريان قرآن در رواق‌هاي حرم مطهر به خصوص در دارالضيافه، دارالسياده، دارالذكر و دارالحفاظ و همچنين در ايوان طلاي صحن قديم به ذكر مصيبت و خواندن خطبه مي‌پرداختند. اسناد مختلفي مبني بر دستورات متوليان وقت، جهت تدارك مراسم سوگواري و ذكر مصيبت در اين روزها يا شب‌هاي خاص صادر شده است.
جهانگيري كلاته گفت: در ميان مراسم خطبه‌خواني و ذكر مصيبت، خطبه‌خواني شب‌هاي شهادت حضرت امام رضا(ع) و شهادت امام حسين(ع)، داراي تشريفات خاص و ويژه‌اي بوده و برگزاري اين مراسم به شكل كنوني از دوره پهلوي دوم و همزمان با شكل‌گيري اداره تشريفات مرسوم شده است.
وي بيان كرد: محتواي اسناد اين مجموعه بيانگر برگزاري اين مراسم سوگواري از محل مصارف موقوفات و همچنين شكل‌گيري مشاغل مرتبط با برپايي اين مراسم در حرم مطهر رضوي است كه مي‌توان به پرداخت انعام و مواجب به روضه‌خوانان اشاره كرد.
گفتني است، مجموعهاي از اسناد نفيس مكتوب و غيرمكتوب در آرشيو مديريت امور اسناد و مطبوعات سازمان كتابخانه‌ها، موزه‌ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي، نگهداري مي‌شود و پژوهشگران و دانشجويان مي‌توانند طبق ضوابط اين سازمان، از اين گنجينه كم‌نظير تاريخي استفاده كنند.
*منبع:آستان نيوز/6 آذر 95
*اول **1566*انتشاردهنده :عليرضا فرجي
تهران - ايرنا- تارنماي آستان نيوز در يادداشتي نوشت:مجموعهاي از اسناد ارزشمند تاريخي موجود در آرشيو مديريت امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوي، چگونگي برگزاري مراسم عزاداري دهه پاياني ماه صفر را در حرم مطهر رضوي در گذشته بيان مي‌كند.
