جلوگيري از برداشت هاي بي ضابطه آب با مسدود سازي چاهها وشيوه هاي نوين آبياري

دشت سبزوار جزو 6دشت بحراني استان خراسان رضوي است كه با مشكل كمبود و افت آب و شور شدن آب چاه ها روبرو است.
كاهش سطح آب و پيامدهاي ناشي از خشكسالي هاي متوالي، اهميت مديريت صحيح، بازنگري در برداشت آب، پرهيز از برداشت هاي بي رويه و بي ضابطه را در اين شهرستان دو چندان كرده است.
شهرستان سبزوار داراي يكهزار و 12 قنات با دبي استحصالي 59 ميليون متر مكعب، 619 چشمه سار با دبي استحصالي 6 ميليون و 600 متر مكعب و 620 حلقه چاه كشاورزي با دبي استحصالي 127 ميليون مترمكعب آب در سال است.
بيش از 90 درصد آب استحصالي در اين شهرستان در بخش كشاورزي مصرف مي شود و در صورت بي توجهي به اين موضوع در آينده نزديك اين شهرستان با مشكلاتي مانند نشست زمين و خشك شدن چاه ها روبرو مي شود.

* سياست هاي گذشته دليل افزايش برداشت هاي غير مجاز
دبير اجرايي انجمن صنفي كشاورزان سبزوار به خبرنگار ايرنا گفت: سياست هاي غلط گذشته از مهمترين دلايل افزايش برداشت هاي غير مجاز در شهرستان است.
ابراهيم شكوهي افزود: در گذشته بدون توجه به ميزان آب موجود در دشت هاي شهرستان پروانه حفر چاه و بهره برداري از منابع آب زير زميني صادر شده و كشاورزان برهمين اساس به كشت و زرع در اراضي پرداخته اند.
وي اظهار كرد: با اينكه 90 درصد آب استحصالي از منابع زيرزميني و چاه هاي غير مجاز در بخش كشاورزي مصرف مي شود اما كشاورزان باعث ايجاد اين كمبود نبوده و بر اساس آنچه كه مسئولان به عنوان منابع آب در اختيار آنها گذاشته اند، اقدام به كشاورزي نموده اند.
وي گفت: در گذشته توجهي به ميزان برداشت آب در شهرستان صورت نگرفته و اكنون كه كمبود آب جدي شده ، همه نگاه ها به سوي بخش كشاورزي جلب شده است.
شكوهي افزود: شيوه هاي سنتي آبياري از ديگر دلايل افزايش مصرف آب و برداشت از منابع آب شهرستان است و اين در حالي است كه كشاورزان به تنهايي بدون دريافت تسهيلات توان اجراي شيوه هاي نوين آبياري را ندارند.
نماينده كشاورزان سبزوار اظهار كرد: هوشمند سازي چاه هاي مجاز بخش كشاورزي از اقدامات مثبت و مهم و يك ضرورت براي كنترل مصرف و برداشت آب است، اما اجراي اين طرح در مدت 2 يا سه سال براي كشاورزان سخت و آسيب زننده است.
وي گفت: كشاورزان از اجراي طرح هوشمند سازي چاه هاي كشاورزي استقبال و حمايت مي كنند، اما اجراي اين طرح به زمان نياز دارد تا زيرساخت هاي لازم براي اجراي طرح هاي انتقال آب و آبياري تحت فشار ايجاد شود.
وي افزود: اگر چاه هاي غير مجاز شهرستان شناسايي و مسدود شوند از بسياري برداشت هاي غير مجاز جلوگيري خواهد شد.

* بهينه سازي مصرف آب با اجراي طرح هاي نوين آبياري
مدير جهاد كشاورزي سبزوار نيز گفت: حفر بي رويه چاه ها و نبود مديريت بر منابع آب طي سال هاي گذشته سبب شده است برداشت هاي بي ضابطه آب در شهرستان افزايش يابد.
منصور برغمدي افزود: سياست دولت جلوگيري از هدر رفت و كاهش اضافه برداشت آب با اجراي طرح هاي نوين آبياري و توجه به احياي قنوات است كه بر اين اساس از يك هزار و 12 قنات موجود در شهرستان 300 كيلومتر در طول سال هاي گذشته احيا و مرمت شده است.
وي اظهار كرد: حدود 550 كيلومتر طرح انتقال آب از محل چاه به اراضي، 450 كيلومتر كانال بتني، چهار هزار هكتار طرح آبياري تحت فشار و 400 هزار متر مكعب استخر ذخيره آب و 2 بند انحرافي با همكاري كشاورزان در شهرستان اجرا شده است.
وي گفت: امسال نيز طرح احيا و مرمت 10 رشته قنات به طول پنج كيلومتر، 14 كيلومتر طرح انتقال آب، سه كيلومتر كانال بتني، يك هزار و 700 هكتار طرح آبياري تحت فشار و 6 هزار و 500 متر مكعب استخر ذخيره آب با اختصاص 25 ميليارد ريال اجرا مي شود.
برغمدي افزود: توسعه كشت هاي گلخانه اي در 6 هكتار از اراضي شهرستان، توسعه كشت محصولاتي كه نياز كمتر به آب دارند مانند پسته، زيتون، گل محمدي، زرشك و گياهان دارويي و توسعه كشت هاي نشائي در 46 هكتار از اراضي شهرستان از برنامه اين مديريت براي بهره برداري از منابع آب، جلوگيري از هدر رفت آب و برداشت هاي بي ضابطه است.

*هوشمند سازي و مسدود كردن چاه هاي غير مجاز
مدير امور آب ناحيه سبزوار هم گفت: تنها راه براي جلوگيري از برداشت بي ضابطه آب از چاه هاي شهرستان مسدود سازي چاه هاي غير مجاز و هوشمند سازي چاه هاي كشاورزي و صنعتي است.
محمد ثابتي مقدم افزود: در 2 سال گذشته 620 چاه كشاورزي موجود در شهرستان با دبي استحصالي 127 ميليون مترمكعب در سال هوشمندسازي شد.
وي اظهار كرد: مالكان چاه هاي اين ناحيه داراي كارت هوشمند سالانه هستند كه با شارژ آن در طول سال از آب چاه ها استفاده مي كنند.
وي گفت: از 37 دشت استان خراسان رضوي 6 دشت بحراني در غرب استان و در حوزه ناحيه سبزوار قرار دارد كه با افت شديد آب هاي زيرزميني مواجه است.
ثابتي مقدم افزود: به طور متوسط سالانه 38 سانتي متر افت آب در چاه هاي دشت سبزوار به ثبت رسيده كه بر اين اساس شهرستان با اضافه برداشت 39 ميليون متر مكعب آب در هرسال مواجه است.
وي اظهار كرد: براي جلوگيري از برداشت هاي بي ضابطه در 2 سال گذشته از 134 حلقه چاه غير مجاز شناسايي شده در اين شهرستان 70 حلقه چاه مسدود شد.
وي گفت: با مسدود سازي اين چاه ها بيش از 11 ميليون مترمكعب صرفه جويي در مصرف آب به ثبت رسيده است.
مدير امور آب ناحيه سبزوار افزود: در 2 سال گذشته بيش از 10 نشست شوراي حفاظت از منابع آب شهرستان با حضور مسئولان برگزار شد كه اثر بسزايي در جلوگيري از برداشت هاي بي ضابطه از چاه ها و ساير منابع آب شهرستان داشت.

* اجراي طرح آزمايشي مراقبت از منابع آب در دشت سبزوار
معاون برنامه ريزي فرماندار سبزوار نيز به خبرنگار ايرنا گفت: سال گذشته دشت سبزوار به همراه 2 دشت ديگر استان خراسان رضوي براي اجراي طرح آزمايشي احيا انتخاب شد كه در اين راستا يك ميليارد و 700 ميليون ريال جذب شد.
حسن پارسي پور افزود: در اين طرح مشاور از 2 منظر جامعه شناسي و اجتماع محور موضوع كاهش مصرف منابع آب و جلوگيري از برداشت هاي بي ضابطه را مورد بررسي قرار مي دهد و كنترل برداشت از منابع آب با كمك مردم و اهالي روستاها انجام مي شود.
وي اظهار كرد: براي اجراي طرح تغيير الگو و شيوه كشت در شهرستان نيز تسهيلات ويژه به صورت نامحدود در اختيار كشاورزان قرار مي گيرد.
وي گفت: تنوع سازي اشتغال روستايي با رويكرد اقتصاد مقاومتي از جمله اقداماتي است كه منجر به كاهش وابستگي روستائيان به كشاورزي و منجر به كاهش مصرف منابع آب شهرستان مي شود.
مركز شهرستان 320 هزار نفري سبزوار در 230 كيلومتري غرب مشهد مقدس قرار دارد.
8144/7500 / 6053 خبرنگار: جواد پورسخاوت ** انتشار دهنده: محمد حسين علي مقدم