بحران آبي در كمين سرزمين آب

براساس آمارهاي موجود كهگيلويه و بويراحمد 10 درصد آب‌هاي كشور را در اختيار دارد اما با اين وجود بحران آب در اين استان كم‌كم خودنمايي مي‌كند.
استان كهگيلويه و بويراحمد با افزون بر 16 هزار كيلومتر مربع، يك درصد از مساحت ايران را در اختيار دارد.
آمار مركز پايش هواشناسي اداره كل هواشناسي كهگيلويه و بويراحمد پرده از مشكلاتي بر مي‌دارد كه حوزه آب اين استان را با مشكل رو به رو كرده است.
آمارها نشان مي‌دهد كه مقدار بارش در سال زراعي جاري نسبت به پارسال كاهش يافته و نسبت به بارندگي بلندمدت نيز فاصله زيادي وجود دارد.
رئيس مركز پايش اداره كل هواشناسي كهگيلويه و بويراحمد مي‌گويد كه از ابتداي سال زراعي جاري تاكنون دهدشت با 150.2 ميلي متر در جايگاه نخست بارش باران در ميان شهرهاي استان قرار دارد.
سال زراعي از اول مهرماه شروع مي‌شود و تا آخر شهريورماه سال بعد ادامه مي‌يابد.
سي سخت با 148.3 ميلي متر، ليكك با 122 ميلي متر، ياسوج با 119/6 و دوگنبدان با 91 در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند.
كمترين بارش سال زراعي جاري در دوگنبدان با 91.8 ميلي متر باريده است.
بارندگي در مناطق مختلف استان در سال زراعي جاري نسبت به مدت مشابه پارسال كاهش يافت و ميانگين اين كاهش حدود 33 ميلي متر است.
به گفته ولي بهره مند رئيس مركز پايش اداره كل هواشناسي استان ميانگين بلندمدت بارش سالانه در دهدشت 493 ميلي متر، ياسوج 812، سي سخت 690، ليكك 379 و گچساران 483 ميلي متر است.
بر اين اساس، امسال در همه شهرهاي استان بارش‌ها نسبت به بلندمدت كاهش يافته اما در شهرهاي سردسيري ياسوج و سي سخت تفاوت چشمگيرتر است و ميانگين بارش سال زراعي جاري نسبت به بارش بلند مدت استان منهاي 78 درصد كاهش نشان مي‌دهد.
كارشناسان شركت آب منطقه‌اي كهگيلويه و بويراحمد از برداشت بي رويه آب از منابع زيرزميني استان بويژه در شهرستان‌هاي گرمسيري نگران هستند.
به گفته آنان برداشت بي رويه از منابع زيرزميني سبب شده سطح منابع زيرزميني آب استان در برخي مناطق افت داشته باشد.
برخي آمارها در استان نشان مي‌دهد كه آب‌هاي زيرزميني در برخي مناطق مانند دشت امام زاده جعفر در شهرستان گچساران افزون بر 20 متر و دشت كلاچو در كهگيلويه تا 10 متر پايين رفته است.
دشت 6 هزار هكتاري امامزاده جعفر و دشت پنج هزار هكتاري كلاچو دهدشت از مناطق مهم كشاورزي مناطق گرمسيري كهگيلويه و بويراحمد به شمار مي‌روند.
از 15 دشت كهگيلويه و بويراحمد 14 دشت داراي آبخوان است.
مدير دفتر مطالعات پايه منابع آب شركت آب منطقه‌اي كهگيلويه و بويراحمد مي‌گويد: به دليل خشكسالي و افزايش بهره برداري در اين تعداد دشت استان 60 ميليون متر مكعب كسري آب وجود دارد.
روح الله اسدپور افزود: اين ميزان كسري آب به دليل نبود ابزار كنترل مناسب بصورت غيرقانوني برداشت مي‌شود.
در اين استان 15 دشت وجود دارد كه سطح آب در بيشتر آنها افت كرده است.
به گفته او سطح آب در دشت كلاچو در كهگيلويه 12 متر، دشت باشت هشت متر، برديان در شهرستان چرام 6 متر، در دشت ممبي در شهرستان بهمئي پنج متر و در دشت امام زاده جعفر 18 متر افت كرده است.
به دليل انتقال آب از سد كوثر به زمين‌هاي كشاورزي ليشتر سطح آب در اين دشت چهار متر بالاتر آمده است.
اسدپور يكي از مهمترين راه حل‌هاي جلوگيري از اين روند منفي را تغذيه مصنوعي سفره‌هاي آب زيرزميني و ساخت سد در حوزه‌هاي آبريز استان دانست.
حوزه‌هاي آبريز مهم استان كارون، بشار، مارون و زهره است.
در حوزه آبريز زهره سد چم شير به ظرفيت بيش از يك ميليارد و 800 ميليون متر مكعب در شهرستان گچساران در دست ساخت است.
كهگيلويه و بويراحمد هم اينك داراي 2 سد شاه قاسم به ظرفيت 9 ميليون متر مكعب در حومه ياسوج و سد كوثر به ظرفيت كمتر از 500 ميليون متر مكعب در غرب گچساران است.
افت سطح آب در استان كهگيلويه و بويراحمد از سال 1387 شروع شده و همچنان رو به افزايش است.
اسدپور گفت كه براي استفاده بهينه از منابع آبي استان بايد مصرف آب در بخش‌هاي مختلف مديريت شود.
اطلاعات شركت آب منطقه‌اي كهگيلويه و بويراحمد حكايت از كاهش ميزان نزولات جوي در 8 سال گذشته در اين استان مي‌كند بطوري كه ميانگين بارش‌ها در اين مدت نسبت به بلند مدت و از سال زراعي 51 تا 94 حدود 50 درصد كاهش يافته است.
ميانگين بلند مدت بارندگي در استان از 43 سال قبل تاكنون افزون بر 675 ميلي متر معادل حدود 10 هزار و 474 ميليون مترمكعب اعلام شده است.
براساس اين اطلاعات 44.3 درصد اين ميزان تبخيز مي‌شود و جزء بارندگي‌هاي مفيد محسوب نمي‌شود، و از مجموع 57.3 درصد بارش‌هاي مفيد نيز حدود 55/2 درصد از اين ميزان نيز تبديل به روان آب و تشكيل سيلاب مي‌شود.
44.8 درصد بارشهاي مفيد معادل 2 هزار و 613 ميليون متر مكعب نيز سهم حوزه‌هاي آبريز و سفره‌هاي زيرزميني مي‌شود.
بيش از 300 ميليون مترمكعب از اين ميزان از طريق چشمه‌ها برداشت مي شود و مورد بهره برداري قرار مي‌گيرد و مابقي آن يعني حدود 2 هزار و 313 ميليون مترمكعب ديگر از طريق چشمه‌ها و قنات‌ها تخليه مي‌شود.
مجموع آب تجديد شونده در اين استان افزون بر هشت هزار و 186 ميليون مترمكعب است و بر اساس آمار سال‌هاي 86 تا 88 از منابع هفت گانه و بررسي‌هاي انجام شده تنها حدود 770 ميليون مترمكعب از آب‌هاي سطحي اين استان بهره برداري مي‌شود.
معاون عمراني استاندار كهگيلويه و بويراحمد هم از خطر تنش و چالش آبي در شهرهاي مختلف استان به دليل كاهش ميانگين بارندگي بلند مدت در استان خبر داد.
پژمان نيك اقبالي گفت كه اين استان با دارا بودن بيش از 10 درصد (11 ميليارد مترمكعب) آب‌هاي سطحي كشور هم اكنون با تنش و چالش آبي مواجه است.
به گفته او بخش عمده‌اي از اين ميزان آب‌هاي سطحي يعني حدود 10 ميليارد مترمكعب آن بدون استفاده از استان خارج مي‌شود.
استان كهگيلويه و بويراحمد با مساحتي حدود 16 هزارو 200 كيلومتر مربع در جنوب غرب ايران واقع شده كه براساس آمارهاي ارائه شده، سالانه به طور ميانگين بيش از 600 ميلي متر بارش باران دارد.
معاون بهره برداري آب و فاضلاب شهري كهگيلويه و بويراحمد اين استان را از جمله استان‌هايي مي‌داند كه با تنش آبي روبه رو است.
سيد يعقوب فرجي مي‌گويد كه 6 شهر ياسوج، مادوان، ليكك، دهدشت، سوق و چيتاب در كهگيلويه و بويراحمد تنش آبي دارند از اين رو بايد از همه امكانات و برنامه‌ها براي مديريت خشكسالي استفاده شود.
هفت درصد آب‌هاي زيرزميني استان در بخش آشاميدني و حدود 90 درصد در كشاورزي و صنعت مصرف مي‌شود.
وي تصريح كرد كرد كه آب آشاميدني استان از 60 حلقه چاه و 6 رشته چشمه تأمين مي‌شود كه يكي از چاه‌هاي آب اين شركت به دليل افت مخزن در سال جاري از مدار خارج شده است.
فرجي به لزوم صرفه جويي مردم در مصرف آب آشاميدني با توجه به بروز خشكسالي‌ها و كاهش منابع آب زيرزميني تاكيد كرد.
بر اساس آمار شركت آب منطقه‌اي كهگيلويه و بويراحمد سالانه 285 ميليون مترمكعب از 2 هزار و 500 حلقه چاه عميق و نيمه عميق اين استان برداشت مي‌شود.
خبرنگار ** مسعود عليزاده ** انتشار دهنده: سيد ولي موسوي نژاد
1662/6110/8005