نگاهي به آرشيو غني آستان قدس رضوي از اسناد و خاطرات انقلاب اسلامي

در كنار صدها شي ء موزه اي و اسناد مربوط به وقايع تاريخي كه در موزه ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي نگهداري مي شود خاطرات مربوط به انقلاب اسلامي اعم از سخنان، ديده ها و شنيده ها و يادگارها در قالب تمبر و عكس جلوه اي ديگر دارد كه سند افتخار اين سرزمين است.
گردآوري خاطرات انقلاب اسلامي در موزه ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي مرهون ارادتمندان به ساحت حضرت رضا(ع) است كه در دوره هاي مختلف داشته هاي ارزشمند خود را در طبق اخلاص گذاشتند و به اين بارگاه قدسي هديه كردند و هم نتيجه همت و مديريت شايسته مرحوم آيت الله واعظ طبسي توليت سابق آستان قدس است كه نسبت به جمع آوري اين خاطرات مبادرت ورزيد.
هرآنچه كه مربوط به انقلاب اسلامي مي شود در بخشهاي مختلف سازمان كتابخانه ها، موزه ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي گردآوري شده كه متوليان متعدد وظيفه نگهداري، ثبت و ضبط و بازنمايي اين يادگارها را برعهده دارند.
مركز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوي داراي 13 ميليون برگ و بيش از 40 هزار قطعه عكس است. همچنين اين مركز داراي حافظه تاريخي 500 ساله و صاحب بيشترين اسناد متعلق به دوره صفوي در سطح جهان است.

* پنج هزار ساعت مصاحبه در تاريخ شفاهي انقلاب اسلامي
كارشناس مسئول بخش تاريخ شفاهي آستان قدس رضوي در اين باره به خبرنگار ايرنا گفت: از سال 1378 تاكنون پنج پروژه در اين مركز در ارتباط با جمع آوري تاريخ شفاهي انقلاب اسلامي اجرا شده است.
محمد نظرزاده افزود: اين پروژه ها با موضوعات 'اصناف در انقلاب اسلامي، انجمنهاي سياسي مذهبي مرتبط با انقلاب اسلامي مانند كانون نشر حقايق اسلامي و انجمن پيروان قرآن، لشگر 77 ثامن الائمه و انقلاب اسلامي، نقش وكلا در انقلاب اسلامي و مسجد كرامت در انقلاب اسلامي' به تدريج انجام شده است.
وي ادامه داد: در اجراي اين پروژه ها مطبوعات محلي و كانونهاي بازنشستگي اسامي افرادي را كه در جريان وقايع انقلاب اسلامي در خراسان رضوي به ويژه مشهد بودند يا خاطراتي از آن دوران داشتند به اين نهاد معرفي مي كردند.
او اظهار كرد: در ابتدا رضايت مصاحبه شوندگان براي انجام مصاحبه و اطلاعات و زندگي نامه آنان در فرمي ثبت مي شود سپس از آنان توسط كارشناسان مركز اسناد آستان قدس رضوي مصاحبه تصويري گرفته مي شد.
كارشناس مسئول بخش تاريخ شفاهي آستان قدس رضوي گفت: در ابتدا يك پيش مصاحبه با افراد گرفته مي شود تا آمادگي لازم در مصاحبه شوندگان براي دادن پاسخ دقيق و عميق به سئوالات ريز و تخصصي ايجاد شود.
وي افزود: پس از انجام مصاحبه تصويري و تهيه فايل صوتي، اگر مصاحبه شونده عكس، نوار يا فيلمي از وقايع انقلاب دارد از وي به امانت گرفته مي شود.
او ادامه داد: براي هر مصاحبه شونده در آرشيو تاريخ شفاهي مركز اسناد آستان قدس رضوي يك پرونده تشكيل مي شود و بعد در مرحله آماده سازي آنها كه بسيار زمانبر و هزينه بر است مصاحبه ها پياده سازي، بازشنوايي، تايپ و نمايه سازي مي شوند.
وي گفت: در نهايت نمايه ها و اطلاعات پرونده ها به نرم افزار الكترونيكي سيمرغ انتقال داده مي شود تا در اختيار محققان و پژوهشگران قرار گيرد.
نظرزاده افزود: در مورد وقايع انقلاب اسلامي در مجموع حدود پنج هزار ساعت مصاحبه تصويري و صوتي در قالب تاريخ شفاهي انقلاب اسلامي در آرشيو مركز اسناد آستان قدس رضوي وجود دارد.

* 38 هزار سند درباره انقلاب اسلامي
كارشناس واحد مطالعات انقلاب اسلامي سازمان كتابخانه ها، موزه ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي نيز خبرنگار ايرنا گفت: از سال 1376 تاكنون 38 هزار سند درباره وقايع انقلاب اسلامي در خراسان رضوي در اين مركز گردآوري شده است.
فاطمه خندان افزود: از اين تعداد 30 هزار سند مكتوب و هشت هزار سند ديجيتال است كه به آنها مي توان 200 دقيقه سند تصويري و 200 ساعت سند صوتي شامل سخنرانيها را در جريان انقلاب اسلامي اضافه كرد.
وي اظهار كرد: قديمي ترين سند انقلاب اسلامي در خراسان رضوي كه در مركز اسناد آستان قدس رضوي موجود است به وقايع خرداد سال 1342 مربوط مي شود كه اين اسناد تا پيروزي انقلاب اسلامي ادامه دارد.
كارشناس سازمان كتابخانه ها، موزه ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي گفت: بر اساس اسناد مزبور اوجگيري فعاليتهاي انقلابي در مشهد از خرداد 1357 همزمان با سالگرد نهضت 15 خرداد 1342 حوادثي به ياد ماندني را در تاريخ اين شهر به يادگار گذاشته است.
وي افزود: اين فعاليتها با بازگشت مقام معظم رهبري در مهر ماه سال 57 از تبعيد در ايرانشهر موجي پرشور در ميان انقلابيون مشهد به راه انداخت و برجسته شدن راهپيماييها و سخنرانيها، ماموران رژيم را در مشهد به وحشت انداخت.
خندان ادامه داد: بر اساس اسناد موجود مي توان اوجگيري مبارزات مردم مشهد عليه رژيم ستمشاهي را ماه محرم و پاييز 1357 دانست كه به قيام مردم رنگي عاشورايي داد كه با تاسي از شهداي كربلا حاضر بودند در مقابل بي عدالتي رژيم پهلوي در راه پيروزي انقلاب از جان نيز بگذرند.
وي اظهار كرد: جلسات هماهنگي راهپيماييها و سخنرانيها با حضور هسته مركزي رهبران انقلاب در مشهد مقام معظم رهبري، آيت الله واعظ طبسي و شهيد هاشمي نژاد و نيز مردم در مدرسه نواب، مسجد كرامت و گاه بيوت مراجع عظام از ابتداي ماه محرم در مشهد به صورت يك برنامه روزانه درآمده بود.
او گفت: يكپارچگي مردم مشهد با هدايت روحانيون، درگيريهاي شديد با رژيم پهلوي را در 23 آذر ماه، 9 و 10 دي ماه، ششم بهمن ماه و تا پيروزي انقلاب در 22 بهمن سال 1357 رقم زد تا مبارزات اين شهر در تاريخ انقلاب اسلامي ماندگار شود.

* 2500 قطعه عكس درباره انقلاب اسلامي
كارشناس مسئول بخش مخزن اسناد سازمان كتابخانه ها، موزه ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي نيز به خبرنگار ايرنا گفت: دو هزار و 500 قطعه عكس به صورت آنالوگ و فايل ديجيتال در اين بخش نگهداري مي شود.
مهدي حسامي افزود: كل قطعات عكس مربوط به دهه 40 تا پيروزي انقلاب اسلامي است كه راهپيماييها، سخنرانيها، آيينهاي مختلف و فعاليتهاي انقلابي مردم و عناصر تاثيرگذار در انقلاب اسلامي را به نمايش مي گذارد.
وي ادامه داد: از كل قطعات عكس موجود در اين مخزن 80 قطعه مربوط به وقايع سالهاي 1356، 1357 و 1358 است.
او گفت: 80 درصد عكسها از مراكز و اشخاص مختلف خريداري و 20 درصد باقيمانده به آستان حضرت رضا(ع) هديه شده است.

* دهها برگ تمبر مربوط به انقلاب اسلامي در موزه آستان قدس رضوي
مسئول گنجينه تمبر، اسكناس و سكه سازمان كتابخانه ها، موزه ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي نيز به خبرنگار ايرنا گفت: دهها برگ تمبر با موضوع انقلاب اسلامي در اين گنجينه وجود دارد كه از ارزشمندترين يادگارهاي مرتبط با موضوع انقلاب اسلامي به شمار مي رود.
محمدحسين يزدي نژاد افزود: تصوير امام خميني(ره)، پرچم جمهوري اسلامي ايران، بازگشت امام خميني(ره) به وطن و حضور پرشور مردم در مراسم استقبال ايشان، شعارهايي از جمله انا فتحنا لك فتحا مبينا بر روي اين تمبرها به چشم مي‌خورد.
وي ادامه داد: بسياري از اين تمبرها از طريق ارادتمندان به ساحت مقدس حضرت رضا (ع) به موزه آستان قدس رضوي هديه شده است. همچنين تمبرهاي اهدايي عمدتا از مسلمانان كشورهاي ديگر است كه در كشور خود نسبت به جمع آوري تمبرهاي مربوط به پيروزي انقلاب اسلامي علاقه مند بودند.
او اظهار كرد: قديمي ترين تمبر مربوط به پيروزي انقلاب اسلامي در روز 22 بهمن ماه است.
7489/1858
گزارشگر: ميترا عبداللهي **انتشاردهنده: حسين كريم زاده