در ادامه اين گزارش كه به قلم سهيلا فلاحي انتشار يافت، مي خوانيم: در زنان كه بيشترين مبتلايان به پوكي استخوان هستند، كاهش هورمون استروژن در اثر يائسگي و در نتيجه كاهش جذب كلسيم توسط استخوان‌ها يكي از دلايل ابتلا به پوكي استخوان (استئوپروز Osteoporosis) در زنان است. يائسگي فرآيندي طبيعي بوده كه قابل پيشگيري نيست، اما پوكي استخوان قابل پيشگيري است.
** تاثير هورمون ها براستخوان
دكتر سيروس ملك‌پور ، متخصص ارتوپدي، فوق‌تخصص ستون فقرات و عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي ايران، عضو انجمن ارتوپدي ايران و عضو جراحان ستون فقرات درباره نقش و اهميت هورمون‌ها در سلامت استخوان‌ها به جام‌جم مي‌گويد: استخوان يك بافت زنده است كه مرتب در حال جذب و توليد توسط سلول‌هايي به نام استئوكلاست هستند. در اين ميان هورمون‌ها مخصوصا هورمون زنانه استروژن، هورمون مردانه تستوسترون و هورمون پاراتيروئيد در اين فرآيند روي استخوان‌ها تاثير دارند.
وي ويژگي‌هاي ژنتيك را در جذب، توليد، قدرت و تراكم استخوان تاثيرگذار عنوان مي‌كند و ادامه مي‌دهد: اصولا توده استخوان در 25 سالگي بالاترين حجم خود را دارد، اما از 35 تا 40 سالگي به بعد، در ازاي موادي كه از استخوان برداشته مي‌شود، مواد كمتري جايگزين مي‌شود.
** شكستگي بدون علامت و درد
پوكي استخوان معمولا بتدريج و در طول زمان بدون هيچ علامتي پيشرفت مي‌كند. به گونه‌اي كه در دوران يائسگي طي پنج تا ده سال، يك سوم توده استخواني كاهش و خطر شكستگي افزايش مي‌يابد.
به گفته دكتر ملك پور، پوكي استخوان در هر استخواني از بدن مي‌تواند ايجاد شود؛ اما در ستون مهره‌ها، لگن، مچ دست و دنده‌ها شايع‌تر است.
وي مي‌گويد: سه عامل باعث شكستن استخوان ها مي‌شود؛ شكستگي ناشي از ضربه به استخوان در اثر تصادف، شكستگي ناشي از پوكي استخوان و شكستگي هايي كه به علت استرس ايجاد مي‌شوند پروتئين كه اين نوع شكستگي در افراد پشت ميزنشين و جوان ها بيشتر مشاهده مي‌شود. شكستگي هاي پوكي استخوان بدون درد است. اين فوق‌تخصص ستون فقرات تأكيد مي‌كند: زنان بعد از دوران يائسگي بايد هر شش ماه يا يك سال تراكم استخوان‌هاي خود را بسنجند تا براساس وضعيت استخوان راهكار درماني دريافت كنند.
** راه هاي پيشگيري از پوكي استخوان
درست است كه همه افراد اعم از زن و مرد با ورود به دوران سالمندي با پوكي استخوان مواجه مي‌شوند، اما زمان شروع كاهش تراكم استخوان و ميزان آن بسيار اهميت دارد و خوشبختانه با توجه به راهكارهاي موجود قابل كنترل است. با توجه به اين كه تغذيه درست و سالم نقش مهمي در پيشگيري و محافظت از استخوان‌ها دارد، از دكتر محمدرضا وفا، متخصص تغذيه درباره رژيم غذايي استخوان در دوران يائسگي پرسيديم.
وي مي‌گويد: اگر استخوان‌ها در دوران جنيني تا 18 سالگي بخوبي تغذيه شده باشند، در سن 20 تا 30 سالگي تراكم و بافت استخوان به حداكثر مي‌رسد؛ اما اگر به هر دليلي تغذيه استخوان‌ها توسط كلسيم، منيزيم و روي به ميزان كافي و لازم نبوده باشد، تراكم بافت استخوان به حد استاندارد نخواهد رسيد و آسيب‌پذيري استخوان‌ها از 30 سالگي به بعد افزايش مي‌يابد.
اين متخصص تغذيه تأكيد مي‌كند: اسيد موجود در دستگاه گوارش نقش بسيار مهمي در جذب املاح ازجمله كلسيم دارد كه با افزايش سن، ترشح اسيد معده به صورت فيزيولوژيك و طبيعي كم مي‌شود. حتي اگر فردي در اين شرايط مانند سنين نوجواني منابع كلسيم را مصرف كند، باز به دليل كاهش اسيد دستگاه گوارش، جذب املاح و كلسيم نيز پايين خواهد بود.به همين دليل مقدار مصرف مكمل‌ها و دريافت كلسيم و ويتامين D بايد بيشتر باشد.
** دشمنان كلسيم
اگر مصرف كلسيم شما بالا باشد، اما موادي كه مانع جذب آن مي‌شود استفاده كنيد، نبايد در انتظار وضعيت استخواني خوبي باشيد. سال‌هاست متخصصان توصيه مي‌كنند مصرف چاي، قهوه، نسكافه و سيگار را قطع يا حداقل كم كنيم، چراكه مصرف اين مواد در جذب املاح بخصوص كلسيم در بدن تاثير منفي دارد.
دكتر وفا نيز تأكيد مي‌كند: مواد غذايي حاوي كلسيم بايد به گونه‌اي مصرف شوند كه امكان جذب آنها افزايش يابد. مثلا مصرف ويتامين C و D به همراه كلسيم جذب آن را بهتر مي‌كند. چربي‌ها يكي ديگر از موانع جذب كلسيم هستند. شير و لبنيات، بهترين منابع دريافت كلسيم است؛ اما اگر همين ماده غذايي پرچرب باشد، چربي‌اش مانع جذب كلسيم مي‌شود. به همين دليل مصرف شير و لبنيات كم‌چرب توصيه مي‌شود.
دكتر وفا، اسيد سيتريك موجود در غلات را مانع ديگر مي‌داند و مي‌گويد: اين اسيد بيشتر در غلاتي كه موقع تهيه تخمير نشده باشند، وجود دارد. نان‌هايي مانند سنگك كه فرآيند تخمير را با مخمر طي مي‌كنند، سيترات پاييني دارند.
اگزالات، اسيد ديگري است كه بيشتر در سبزي‌هاي خام وجود دارد. افرادي كه در خطر كمبود كلسيم قرار دارند، بهتر است هنگام خوردن غذاي حاوي منابع خوب كلسيم، از مواد حاوي اگزالات كمتر استفاده كنند تا مانع جذب كلسيم نشود.
دكتر وفا، ورزش نكردن و ساكن بودن را در از دست دادن كلسيم بسيار مهم عنوان مي‌كند و مي‌گويد: كساني كه شيوه زندگي ساكن دارند و فعاليت نمي‌كنند، احتمال آسيب استخواني و كم شدن املاح در بدنشان بالاست. به همين دليل ايستادن بهتر از نشستن و نشستن بهتر از خوابيدن است، چراكه فشار نيروي جاذبه روي استخوان‌ها باعث ماندگاري كلسيم در استخوان‌ها مي‌شود. يوگا، پياده‌روي، آب‌درماني و شنا ورزش‌هاي قابل توصيه براي مراقبت از استخوان‌ها است.
** پروتئين مصرف كنيد
پروتئين‌ها مهم‌ترين مواد تغذيه‌كننده سلول‌هاي بدن هستند به همين دليل مصرف روزانه آنها به همه گروه‌هاي سني توصيه مي‌شود. پروتئين‌ها در دريافت انرژي (در كنار چربي‌ها و كربوهيدرات‌ها)، تقويت دستگاه ايمني بدن، انتقال مواد غذايي، ايجاد تعادل مايعات در بدن و تقويت بافت‌ها و قادرسازي ما به حركت و ايستادن نقش مهمي دارند. در اين ميان كيفيت پروتئين‌هايي كه دريافت مي‌كنيم نيز مهم هستند. دكتر وفا پروتئين‌هاي حيواني همچون گوشت، شير و تخم‌مرغ را بهترين نوع پروتئين عنوان مي‌كند و توصيه مي‌كند اين منابع بايد هر روز متناسب با سن و شرايط فرد مصرف شود. اين متخصص تغذيه توصيه مي‌كند مصرف سديم بالا بايد كاهش يابد؛ زيرا مصرف نمك، دفع كلسيم از طريق ادرار را افزايش مي‌دهد. حد مجاز دريافت سديم براي يك فرد در طول روز بايد سه تا پنج گرم باشد. افراد بايد توجه داشته باشند تنها منبع تغذيه سديم، نمك نيست. بلكه اين ماده از طريق افزودني‌هاي مختلف وارد بدن مي‌شود.
*منبع: روزنامه جام جم، 1395.11.21
**گروه اطلاع رساني**9117**1732**انتشار دهنده: ليلا رضوي
تهران- ايرنا- روزنامه جام جم در گزارشي نوشت: شما جزو كدام گروه هستيد؛ كساني كه ابتلا به پوكي استخوان را بدون چون و چرا پذيرفته اند و آن را سرنوشت گريزناپذير استخوان هاي بدن خود مي‌دانند و به همين دليل توجه و مراقبت از استخوان ها را رها مي‌كنند و دردها و مشقت ناشي از پوكي استخوان را به جان مي‌خرند يا آنان كه براي حفظ سلامت خود تلاش مضاعف مي‌كنند؟
