خور عبدالله یا خلیج بصره، خلیج كوچكی در انتهای شمال غربی خلیج فارس است كه از غرب به جزیره 'بوبیان' كویت و از شرق به اروند كنار ایران و از شمال به فاو و ام القصر وصل می شود.
بروز مشكل خور عبدالله از سال 2010 كه مسأله احداث بندر بزرگ فاو در عراق مطرح شد، نگرانی های جدی كویت را از این بندر بزرگ كه تا عمق خلیج فارس امتداد دارد، به دنبال داشت و بر همین اساس كویت بسرعت ساخت بندر مبارك را در طرف مقابل آن، در جزیره بوبیان آغاز كرد.
عملیات اجرایی بندر بزرگ 'مبارك' در شمال كویت در مردادماه سال 90 آغاز شد و به دنبال آن، شماری از مردم و تجار عراقی با برگزاری چندین تظاهرات به احداث بندر مبارك كویت اعتراض كردند.
از سوی دیگر، مقامات پارلمان و كابینه عراق نیز در موضع گیری های خود از ساخت این بندر انتقاد كرده و این در حالی است كه رقابت دو كشور عراق و كویت برای تسلط بر آبراهه خور عبدالله باعث شد، وزیر خارجه كویت برای اطمینان خاطر به عراقی ها، در سال 2014 نوعی همكاری را در این آبراهه آبی مطرح كند.
هرچند محافل سیاسی و پارلمانی عراق احداث این بندر را به وجود آورنده مشكل و تنگنا برای كشتیرانی در بنادر عراق می دانند، ولی مقامات كویتی ساخت این بندر را حق حاكمیتی كشور خود دانسته و با رد اظهارات طرف عراقی معتقدند كه این بندر به نفع دو كشور و منطقه خواهد.
كویتی ها اعتقاد دارند، موضوع خور عبدالله مشمول قراردادهای شورای امنیت سازمان ملل است كه منجر به عقب نشینی ارتش صدام از كویت شد، اما عراقی ها موضوع خور عبدالله را در این قراردادها بویژه قرارداد 833 نمی دانند.
وزیر سابق حمل و نقل عراق كه خود یك دریادار است، گفته كه براساس قرار داد 833 شورای امنیت سازمان ملل، عراق از مزارع صفوان، پایگاه دریایی در ام القصر و خور عبدالله تا میله 162 به نفع كویت گذشت كرده است.
در حالی كه حیدرالعبادی نخست وزیر عراق تاكید كرده، توافقنامه ای كه با موضوع خور عبد الله (خلیج بصره) با كویت منعقد شده دربارۀ دریانوردی است نه ترسیم مرزهای آبی، با این حال مناقشه پیرامون این منطقه راهبردی، بر روابط دو كشور سایه افكنده است.
حیدر العبادی نخست وزیر عراق شایعه تجدید ترسیم مرزهای دریانوردی در خورعبدالله میان عراق و كویت و هرگونه تغییر در نقشه مرزهای دریایی و كشتیرانی بین دو كشور را بی پایه و اساس دانسته است.
متن قانون توافق دریانوردی در خورعبدالله توسط مجلس نمایندگان عراق در 22 اوت سال 2013 به تصویب رسید و بر اساس آن، سازماندهی دریانوردی و حفظ محیط زیست در محیط دریایی گذرگاه آبی خورعبدالله مورد تاكید قرار گرفته است و لذا آن چیزی كه امروز در جریان است، در محدوده ترسیم مرزهای دریایی دو كشور قرار نمی گیرد.
واكنش برخی فعالان سیاسی عراق به مناقشه خور عبدالله در حالی است كه دولت كویت با رد اظهارات تعدادی از نمایندگان پارلمان عراق در زمینه هر اقدامی برای اشغال خاك این كشور، بر ادامه فضای تفاهم و دوستی با بغداد و دوری از هرگونه خصومت دیپلماتیك میان دو كشور تاكید كرده است.
تنش های پیش آمده در فضای سیاسی دو كشور پیرامون این منطقه راهبردی در حالی است كه 'خالد جارالله' معاون وزیر امور خارجه كویت در واكنش به اعتراض های فعالان سیاسی و برخی گروه های عراقی راجع به موضوع مناقشه آمیز 'خورعبدالله' اعلام كرده است كه ارزشی برای این اظهارات غیررسمی قائل نیست و در قبال آن واكنشی نشان نمی دهد و تنها مواضع رسمی بغداد را به رسمیت می شناسد.
به هر روی، اكنون حل مناقشه 'خور عبدالله' به آزمونی بزرگ پیش روی دو كشور كویت و عراق تبدیل گشته است كه حل آن از مسیر گفت وگو، نه تنها موجب توسعه روابط دو كشور خواهد شد، بلكه پیشرفت بازرگانی دریایی و توسعه مناسبات اقتصادی دو كشور را به دنبال خواهد داشت.
خاورم**9377** 1275
گزارش از حمید اوضح * انتشار دهنده: مجید جعفری
تهران- ایرنا- روسای مجالس كویت و عراق دیروز (شنبه) طی دیداری در حاشیه اجلاس روسای پارلمانی كشورهای عربی در قاهره ضمن تاكید بر تحكیم مناسبات میان دو كشور، بر حل و فصل مناقشه مرزی 'خورعبدالله' از راه های سیاسی تاكید كردند.
