اصل وحدت فرماندهي عمده ترين عامل پيروزي در عمليات بيت المقدس بود

امير سرتيپ دوم ستاد ابراهيم گلفام روز سه شنبه در آستانه سي و پنجمين سالگرد فتح خرمشهر در عمليات بيت المقدس و روز مقاومت، ايثار و پيروزي در گفت و گو با خبرنگار دفاعي ايرنا اين مطلب را عنوان كرد و افزود: شركت گسترده نيروهاي ارتش، سپاه و بسيج مردمي و لزوم فرماندهي مشترك آنان در تاريخ جنگ، سبب شد كه چندگانگي ظاهري، باعث اختلال در امر فرماندهي آن ها نشود و همه در سايه فرماندهي يكسان به اين پيروزي شگرف دست يابند. البته پشتيباني جاني و مالي مردمي براي شركت در عمليات، روح ايمان و از خودگذشتگي و توجهات و مددهاي الهي را هرگز نمي توان در اين پيروزي بزرگ ناديده گرفت.
وي در ادامه به درگيري ‌هاي همه جانبه ارتش جمهوري اسلامي ايران با نيروهاي عراقي در خرمشهر پرداخت و گفت: هجوم نيروهاي متجاوز ارتش بعثي به سمت خرمشهر از سه محور «تنومه، شلمچه، خرمشهر»، «بصره، پاسگاه زيد، ‌ايستگاه حسينيه (كيلومتر 40 جاده خرمشهر به اهواز) و «نشوه، كوشك طلائيه، جفير» آغاز شد.
رئيس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس ارتش توضيح داد: اما با همه اوضاع حاكم بر نيروهاي جمهوري اسلامي ايران در آن زمان، پايداري تاريخي و سرسختانه اين نيروها، تصرف خرمشهر براي نيروهاي عراقي با دشواري مواجه شد و آنان مجبور گرديدند كه براي تصرف خرمشهر، برخلاف ساير مناطق، بهاي سنگيني را بپردازند.
وي اضافه كرد: با تلاش نيروهاي باقيمانده گردان‌ د‌ژ و 165 مكانيزه و گردان 232، يگان‌هايي از دانشجويان دانشكده افسري، تكاوران نيروي دريايي، خلبانان نيروي هوايي و هوانيروز ارتش جمهوري اسلامي ايران، تلفات سنگيني بر نيروهاي دشمن كه در حدود يك لشكر زرهي بسيار مجهز بودند وارد گرديد و نيروهاي مهاجم توانستند فقط تا شش كيلومتري شمال و غرب خرمشهر پيشروي كنند.
امير سرتيپ دوم ستاد گلفام ادامه داد: اين وضعيت تا روز بيستم جنگ(19 مهر59) ادامه يافت و نيروهاي عراقي كه از رسيدن به اهداف بلند پروازانه خود يعني اشغال سه روزه خوزستان و پيشروي به سمت تهران در مدت يك هفته و ساقط كردن نظام تازه تاسيس جمهوري اسلامي ايران بازمانده بودند، تصميم گرفتند كه خرمشهر را از سمت شرق هم مورد تهديد قرار داده و آبادان را تصرف كنند.
وي يادآور شد: از اين رو با استقرار پل شناور بر روي رود كارون از اين رودخانه عبور كرده و جاده‌ هاي بسيار مهم «اهواز - آبادان» و «آبادان - ماهشهر» را قطع كردند، اما با تلاش دليرانه نيروهاي گردان 153 پياده از لشكر 77 خراسان به فرماندهي سرهنگ كهتري و كمك چشمگير نيروهاي مردمي، نيروهاي متجاوز نتوانستند به تصرف آبادان بپردازند و روياي تصرف اين شهر از سوي عراقي‌ها براي هميشه نقش بر آب شد.
وي اظهار كرد: اما سرانجام با توجه به حجم انبوه نيروهاي دشمن، توان نيروهاي جمهوري اسلامي ايران در مقابل فشار روزافزون آنان رو به تحليل رفته و با تحمل تلفات بسيار سنگين، در روز چهارم آبان ماه 1359، خرمشهر پس از 35 روز مقاومت به اشغال نيروهاي عراقي درآمد.
رئيس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس آجا در ادامه به نقش ارتش در آزاد سازي خرمشهر قهرمان پرداخت و گفت: پس از اشغال خرمشهر(چهارم آبان 1359) توسط نيروهاي متجاوز بعثي، از آذر 1359نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران تلاش خود براي بيرون راندن دشمن از اين منطقه را آغاز كردند.
وي افزود: در اين راستا عمليات كوي ذوالفقاري با محوريت گردان 153 پياده لشكر77 و همكاري نيروهاي سپاه و مردمي آبادان در نهم آبان 1359 براي جلوي گيري از محاصره و سقوط آبادان با موفقيت انجام گرفت.
امير سرتيپ دوم گلفام تصريح كرد: عمليات نصر كه در 15 دي 1359 انجام شد، نخستين اقدام آفندي در مقياسي به نسبت وسيع بود كه با مشاركت لشكر 16 زرهي قزوين (دو تيپ زرهي) و عناصري از لشكر 92 زرهي در كرخه‌ كور به مرحله اجرا درآمد و هدف آن بيرون راندن دشمن از مواضع كرخه ‌كور و تصرف پادگان حميد بود.
وي اظهار كرد: تقريبا همزمان با همين عمليات، عمليات آفندي ديگري به نام توكل در منطقه سرپل دشمن در شرق كارون طراحي و اجرا شد كه در 20 دي ماه با هدف بيرون راندن نيروهاي متجاوز به غرب كارون و رفع محاصره آبادان انجام شد. سپس در طول سال 1360 عمليات‌هاي متعددي با مشاركت همه نيروهاي جمهوري اسلامي ايران در منطقه خرمشهر - آبادان طرح ‌ريزي و اجرا گرديد كه معروف ترين آنها عمليات پيروزمندانه ثامن‌الائمه(ع) در 5 مهرماه 1360 بود كه منجر به شكست محاصره آبادان شد.
رئيس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس آجا، افزود:با پيروزي نيروهاي جمهوري اسلامي ايران در عمليات ثامن‌الائمه (ع) و عمليات طريق‌ القدس كه در9 آذر 1360 در جناح شمالي منطقه اهواز- خرمشهر انجام شد و همچنين عمليات فتح‌المبين در 2 فروردين 1361،‌ برنامه ‌ريزي براي آزاد سازي خرمشهر آغاز و سرانجام يگان‌هاي ارتش جمهوري اسلامي ايران، با مشاركت سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و نيروهاي مردمي در دهم ارديبهشت ماه 1361، عمليات بيت ‌المقدس را براي رسيدن به هدف اصلي خود (آزادسازي خرمشهر)، اجرا كردند.
امير سرتيپ دوم گلفام گفت: نيروهاي شركت كننده ارتش جمهوري اسلامي ايران در اين عمليات شامل يگان‌هاي نيروي زميني به فرماندهي سرهنگ شهيد علي صياد شيرازي (لشكر 21 پياده حمزه، لشكر 16 زرهي قزوين، لشكر 92 زرهي خوزستان، تيپ 58 ذوالفقار، تيپ 55 هوابرد، تيپ 23 نيروهاي ويژه، تيپ 37 زرهي، تيپ سوم پياده لشكر 77، گروه 33 توپخانه (5 گردان)، گروه 22 توپخانه (5 گردان)، گروه مهندسي زرهي)، نيروي هوايي و هوانيروز ارتش جهت پشتيباني عمليات و نيروي دريايي ارتش جهت تقويت امكانات عبور از رودخانه بودند كه با ابتكار عمل شهيد صياد شيرازي، اين نيروها با نيروهاي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي تركيب شده، قرارگاه مشترك عملياتي تشكيل دادند و توانستند با پيروزي كامل، خرمشهر را از دست متجاوزان آزاد كنند.
وي به ويژگي هايي عمليات بيت المقدس پرداخت و تصريح كرد: همان گونه كه اشاره شد، عمليات بيت المقدس داراي ويژگي هايي است از جمله كوتاه بودن زمان براي آمادگي، وسعت منطقه نبرد، مداومت زياد عمليات،اجراي عمليات عبور از رودخانه، حجم تلفات و خسارات وارده و نيز اسراي گرفته شده از دشمن بي سابقه بود كه اين ويژگي ها اين عمليات را از عمليات هاي پيش و پس از آن متمايز مي كند.
رئيس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس ارتش خاطرنشان كرد: در حالي كه اشغال خرمشهر توسط عراق به عنوان آخرين و مهمترين برگ برنده اين كشور براي وادار ساختن ايران به شركت در هرگونه مذاكرات صلح تلقي مي شد، آزادسازي اين شهر مي توانست سمبل تحميل اراده سياسي جمهوري اسلامي بر متجاوز و اثبات برتري نظاميش باشد. بر همين اساس، با توجه به اينكه منطقه عمومي غرب كارون آخرين منطقه مهمي بود كه هم چنان در اشغال عراق قرار داشت، از يك سو فرماندهان نظامي ايران براي انجام عمليات در اين منطقه اشتراك نظر داشتند، و از سوي ديگر عراق نيز كه طراحي عمليات آزادسازي خرمشهر را پس از عمليات فتح المبين قطعي و مسجل مي پنداشت، با در نظر گرفتن اهميت اين شهر و جايگاه آن در دفاع از بصره، به ضرورت حفظ اين منطقه معتقد بود.
امير سرتيپ دوم گلفام گفت: طرح ‌ريزي و آمادگي براي نبرد بيت‌المقدس بلافاصله بعد از عمليات فتح‌المبين آغاز و با سرعت و بدون وقفه ادامه يافت و يكماه پس از خاتمه عمليات فتح‌المبين به مرحله اجرا در آمد و اين فاصله زماني بين دو نبرد بزرگ، ضمن نشان دادن توانمندي ما در سرعت آمادگي براي گشايش جبهه جديد در زماني كوتاه ‌تر از آنچه برآورد مي ‌شد، به عنوان يك عامل غافلگير كننده سرنوشت ‌ساز به كار برده شد.
وي توضيح داد: نبردي كه تحت عنوان طرح عمليات كربلا 3 طرح‌ ريزي و به نام عمليات بيت‌المقدس با شركت يگان‌هاي عمده از ظفرمندان ارتش و دلاورمردان سپاه و ساير نيروهاي مردمي از دهم ارديبهشت ماه تا چهارم خرداد ماه 1361 به مدت 26 روز در جنوب غربي اهواز انجام گرفت، يكي از درخشان‌ ترين كارنامه‌هاي عملياتي نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران عليه متجاوز به شمار مي‌رود كه علاوه بر پايان دادن به 19 ماه اشغال نظامي قسمتي از حساس‌ترين نقاط خوزستان، ضربه‌اي قاطع به نيروهاي متجاوز عراق و توان و ميل جنگجوئي او وارد آورد.
رئيس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس آجا در خصوص فرماندهي عمليات بيت المقدس نيز گفت: با خلع بني صدر (رئيس جمهور وقت) از فرماندهي كل قوا و تغيير و تحولي كه در سيستم فرماندهي نيروها پيش آمد، رزمندگان ارتش و سپاهي كه از آغاز جنگ دوشادوش يكديگر جنگيده بودند، وحدت و انسجام بيشتري يافتند و اين وحدت كه در صحنه هاي عملياتي به صورت تركيب و ادغام رزمندگان و يگان هاي ارتش و سپاه در يكديگر تجلي يافت و از آن پس عمليات ها به صورت مشترك اجرا گرديد. شهيد صيادشيرازي، فرمانده وقت نيروي زميني ارتش، اين وحدت و يكپارچگي رزمندگان را كه ثمرات ارزنده‌اي داشت، «تركيب مقدس» ناميد و هدايت و كنترل عملياتي دو بازوي توانمند دفاع مقدس را كه چون يك روح در دو جسم بودند به عهده داشت.
وي افزود: به فرمان فرماندهي كل قوا قرارگاه كربلا به صورت قرارگاه فرماندهي مشترك ارتش و سپاه در 31 فروردين 1361 تشكيل و نخستين طرح و دستور عملياتي پذيرفته شده اين قرارگاه براي آزاد سازي خرمشهر با نام كربلاي3 انتشار يافت و سرهنگ علي صياد شيرازي فرمانده نيروي زميني ارتش در پيامي كه براي انتشار دستور عملياتي اين طرح صادر كرد، در بند فرماندهي و كنترل طرح عملياتي كربلا3 چنين نوشت: اين عمليات از قرارگاه كربلا در جنوب هدايت مي‌ شود و با توجه به اينكه رهبري اين عمليات سرنوشت ‌ساز همچنان بر عهده ولي عصر(عج) مي‌باشد براي حفظ وحدت فرماندهي مسئوليت فرماندهي و هدايت اين عمليات را شخصاً و با توكل به خدا بر عهده مي ‌گيرم و چون جنگ و رزم در راه الله است پيروزي آن به نام الله و رزمندگان به ثبت مي ‌رسد. ان‌شاالله.
وي خاطرنشان كرد، دستور عملياتي كربلاي 3 با امضاي سرهنگ علي صياد شيرازي انتشار يافت و دستورات رزمي يكي پس از ديگري به امضاي سرهنگ صياد شيرازي فرمانده نيروي زميني(شهيد) و برادر محسن رضايي فرمانده وقت سپاه پاسداران(سرلشكر فعلي و دبير مجمع تشخيص مصلحت نظام) انتشار يافتند.
امير سرتيپ دوم گلفام گفت: چهار قرارگاه كه سه قرارگاه عملياتي آن مربوط به نيروي زميني و زير امر فرماندهي قرارگاه كربلا با نام‌هاي نصر، فتح و قدس هر يك با دو فرمانده يكي از ارتش و ديگري از سپاه در منطقه عمليات تشكيل گرديدند و قرارگاه چهارم با نام ستاد ويژه عمليات هوايي(جنوب) و با دستور رزمي «شبح-3» در پايگاه هوايي دزفول آغاز به ‌كار كرد.
وي در خصوص استعداد يگانهاي ايراني نيز توضيح داد و افزود: استعداد كل نيروهاي شركت كننده 195 گردان مانوري ( 15 گردان زرهي - 14 گردان مكانيزه - 166 گردان پياده)، ارتش 61 گردان به استعداد هر گردان 750 نفر، بسيج مردمي و سپاه 134 گردان به استعداد هر گردان 300 نفر بودند.
رئيس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس آجا در ادامه به تشريح منطقه عمومي عمليات بيت‌المقدس پرداخت و گفت: اين منطقه عملياتي در ميان چهار مانع طبيعي محصور است، كه از شمال به رودخانه كرخه كور، از جنوب به رودخانه اروند، از شرق به رودخانه كارون و از غرب به هور الهويزه منتهي مي‌ شود.
وي اظهار كرد: منطقه يادشده به جز جاده نسبتاً مرتفع اهواز – خرمشهر، فاقد هر گونه عارضه مهم براي پدافند است و همين امر موجب شد تا زمين منطقه – به دليل مسطح بودن – براي مانور زرهي مناسب، و براي حركت نيروهاي پياده – به دليل در ديد و تير قرار داشتن – نامناسب باشد. نقاط حساس و استراتژيك منطقه شامل بندر و شهر خرمشهر، پادگان حميد، جفير، جاده آسفالت اهواز – خرمشهر، شهر هويزه و رودخانه‌هاي كارون، كرخه كور و اروند بود.
امير سرتيپ دوم گلفام به شرح عمليات بيت المقدس و فتح خرمشهر اشاره كرد و افزود: عمليات بيت‌المقدس در 30 دقيقه بامداد روز 10 ارديبهشت 1361 با قرائت رمز عمليات بسم الله الرحمن الرحيم. بسم الله القاسم الجبارين، يا علي ابن ابي طالب از سوي فرماندهي آغاز شد و همزمان شهيد آيت الله صدوقي و مرحوم آيت الله مشكيني نيز كه در كنار فرماندهان ارتش و سپاه در قرارگاه كربلا حضور داشتند، هر يك به طور جداگانه، پيام هايي را به وسيله بي سيم خطاب به رزمندگان اسلام قرائت كردند.
وي يادآور شد: اين عمليات در چهار مرحله طراحي ولي عملاً فقط اجراي موفقيت‌آميز مراحل اول و دوم امكان‌پذير گشت و مراحل سوم و چهارم آن با عمليات جداگانه ديگري با عنوان عمليات كربلاي 4 طرح‌ريزي شده و با نام عمليات رمضان در بيست و دوم مرداد ماه سال 1361 يعني شصت روز بعد از خاتمه عمليات بيت‌المقدس در شرق بصره انجام شد كه در مرحله اول، عبور از رودخانه كارون و تصرف و تحكيم سرپل (تك اصلي) و همزمان درگير نمودن دشمن در جبهه كرخه‌كور، در مرحله دوم، عبور نيروها از سرپل و پيشروي به سوي خط مرز، همزمان احاطه خرمشهر در شلمچه و پيشروي در جبهه كرخه‌كور در صورت امكان و يا عقب‌نشيني دشمن در مرحله سوم، ادامه تك از خط مرز در سمت شرق بصره و رسيدن به كرانه شرقي شط‌العرب در حد فاصل نشوه تا بصره و در مرحله چهارم پدافند در ساحل شرقي شط ‌العرب انجام شد.
رئيس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس ارتش نتايج عمليات بيت المقدس را آزادسازي بيش از 5400 كيلومتر مربع از خاك مقدس ميهن اسلامي، آزادسازي خرمشهر پس از 19 ماه اشغال، تأمين خطوط مرزي شلمچه تا شمال طلائيه، تصرف پادگان حميد، محور اهواز و خرمشهر و همچنين آزادسازي شهر هويزه ذكر كرد.
وي انهدام كامل 2 لشكرعراق و آسيب جدي 6 لشكر دشمن بين 20 تا 60 درصد، كشتن شدن 16 هزار نفر از نيروهاي دشمن و اسارات قريب به 19 هزار نفر از نيروي دشمن، انهدام 550 دستگاه تانك و نفربر، 50 دستگاه خودرو و دهها عراده توپ و مقادير زيادي از انواع جنگ‌ افزار و مهمات به همراه سرنگوني 53 هواپيما و 3 فروند بالگرد از ديگر نتايج عمليات بيت المقدس عنوان كرد.
35 سال پيش در روز سوم خرداد 1361، خرمشهر قهرمان در جريان عمليات بيت ‌المقدس‌ پس از 578 روز اشغال از چنگال دژخميان بعثي آزاد شد.
خرمشهر مقاوم كه بعد از 34 روز پايداري و مقاومت در چهار آبان ماه 1359 به اشغال دشمن در آمده بود، پس از 578 روز (19ماه) در تاريخ سوم خرداد 1361 بار ديگر به آغوش ميهن اسلامي بازگشت.
اجتمام (3)** 7029**1569**
خبرنگار: فرهاد شرف پور ** انتشار: عبدالحميد راجي