نپیوستن به قانون كپی رایت تولید محتوای بومی را تضعیف می كند

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، حق نشر یا تكثیر (كپی رایت) مجموعه‌ای از حقوق انحصاری است كه به ناشر یا پدیدآورنده یك اثر اصل و منحصربه ‌فرد تعلق می ‌گیرد و حقوقی از قبیل نشر، تكثیر و الگوبرداری از اثر را شامل می ‌شود.
ایران جزء 17كشوری است كه معاهده های مربوط به قانون كپی رایت را امضا نكرده و این در حالیست كه برخی به دلایلی موافق و یا مخالف پیوستن به این قانون جهانی هستند.

** آسیب های نبودن قانون كپی رایت در كشور
یك نویسنده كودك و نوجوان در این باره به خبرنگار ایرنا می گوید: با وجود ركود در صنعت نشر كه باعث ورشكستگی چاپخانه ها، لیتوگرافی ها و كتابفروشی های مختلف شده اما زمزمه های رشد در نشر كودك و اقبال مخاطب به خوبی دیده می شود؛ هر چند همین بازار به تحرك درآمده با چالش های مختلفی روبروست كه توجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تشكل های نشر را طلب می كند.
علی محمدپور با بیان اینكه كپی رایت دایره گسترده ای دارد و حوزه های مختلفی نظیر فیلم، نرم افزار و كتاب را در بر می گیرد، می افزاید: نبود كپی رایت به ما اجازه دسترسی آزاد به محتوای تولیدی كشورهای دیگر را می دهد اما در این میان، ما را با آسیب هایی هم روبرو می كند.
وی ادامه می دهد: از جمله آسیب های نبود كپی رایت، این است كه هزینه تمام شده واردات محتوا بسیار كمتر از تولید محتواست و همین امر ما را دچار ركود در تولید محتوا می كند، علاوه بر این به مرور حجم كتابهای ترجمه با كیفیت در كشور بیشتر شده و كیفیت آثار تالیفی كاهش پیدا كرده است.
این فعال عرصه نشر می گوید: نبود قانون كپی رایت با وجود اینكه دست ما را برای بهره مندی از دانش دنیا بازگذاشته اما از سوی دیگر باعث شده تا به شدت محتوای فرهنگی كشورهای دیگر را به سوی كشور خود سرازیر كنیم تا جایی كه تولیدات بومی در معرض ورشكستگی قرار گرفته است.

** ترجمه كتاب های تكراری عادت شده است
وی اضافه می كند: برخی صنایع كشور نظیر نساجی به دلیل واردات بی رویه دچار ورشكستگی شدند كه در صنعت نشر نیز این مساله می تواند به ورشكستگی محتوایی منجر شود.
به گفته محمد پور، طبیعی است زمانی كه محتوای ما قدرت ابراز نداشته و گرانتر از محتوای خارجی تمام شود، ناشران روی كتاب خارجی سرمایه گذاری كنند.
مدیر شبكه كتاب الكترونیك كودكان ایران «دانی» با بیان اینكه در یك دهه گذشته رشد كتابهای ترجمه در حوزه كودك و ادبیات بسیار بیشتر از تولیدات داخلی بوده، اضافه می كند: نبود كپی رایت باعث آسیب های دیگری هم در نشر شده كه چاپ همزمان یك كتاب یا مجموعه با اسم و ترجمه متفاوت از سوی ناشران مختلف یكی از آنهاست.
وی می گوید: همه كتابها پیش از انتشار در واحد فهرست نویسی كتابخانه ملی (فیپا)، فهرست نویسی می شوند و با كمی جستجو در بانك اطلاعات آن می توان دید، در چند سال اخیر ترجمه و انتشار كتابها به صورت تكراری از سوی ناشران تبدیل به یك عادت شده به ویژه زمانی كه كتابی پرفروش می شود، ناشران مختلف اقدام به ترجمه و چاپ آن می كنند.
به گفته این نویسنده، عضویت در قانون جهانی كپی رایت، ترجمه های مكرر را به حداقل می رساند و از ترجمه كتاب های بی محتوا و كم ارزش جلوگیری می كند.
این مترجم و مولف كتاب كودك و نوجوان ادامه می دهد: در بسیاری موارد، مشاهده شده ناشری با وجود نبود قانون كپی رایت، اقدام به خرید كپی رایت از ناشر خارجی كرده، در حالیكه ناشران دیگر، این قرارداد با ناشر خارجی و مالكیت ناشر داخلی را محترم نشمرده و به ترجمه و انتشار آن اثر اقدام می كنند.
به گفته محمدپور، این كار مخاطب را دچار تشتت و چندگانگی می كند زیرا از یك كتاب چند نوع ترجمه می بیند كه در بیشتر موارد، متفاوت از هم هستند و این مساله در ریزش مخاطبان تاثیر دارد.
وی با تاكید بر ضرورت حمایت نهادهای مسئول از خرید كپی رایت می گوید: تحقق این امر زمینه های رشد محتوای بومی را مهیا می كند.
كپی رایت نوعی حفاظت قانونی از آثار چاپ شده و چاپ نشده ادبی، علمی و هنری است.
این آثار به هر صورت كه عرضه شده باشند، در حالی كه دارای ماهیتی قابل درك باشند- یعنی دیده، شنیده یا لمس شوند، شامل این حمایت خواهند بود.
قانون كپی رایت به خالق اثر اجازه می دهد تا از حقوق انحصاری تكثیر، اقتباس در شیوه بیان نو (مانند به فیلم تبدیل كردن یك رمان)، پخش و نمایش عمومی اثر استفاده كند به این معنی كه تنها خالق اثر، نه كسی كه به نحوی به اثر دسترسی دارد، می تواند از این حقوق استفاده كند.
قانون كپی رایت براساس پیمان برن تنظیم شده است؛ این پیمان در سال 1886 در شهر برن، بین كشورهای پادشاهی منعقد شد.
قبل از آن حقوق قانونی یك اثر متعلق به نویسنده آن بود اما نویسنده در خارج از مملكت مورد نظر، فاقد حقوق قانونی بود و انعقاد پیمان برن، داشتن حق قانونی بر مالكیت یك اثر را در تمام كشورها قابل اجرا دانست.
پیمان برن تاكنون بارها مورد تجدید نظر قرار گرفته و از سال 1967 مدیریت آن بر عهده سازمان جهانی حمایت از حقوق مالكیت معنوی (WIPO ) قرار گرفته است.
فراهنگ**1880**1055
خبرنگار: پروین اروجی** انتشار : زینب كارگر
برای اطلاع از اخبار متنوع فرهنگی و هنری، با كانال فرهنگی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
https://t.me/irnaf