امر به معروف و نهي از منكر؛ رمز حيات دين در جامعه اسلامي

به گزارش ايرنا، در شماري از آيات قرآن كريم مفهوم امر به معروف و نهي از منكر با تعبيرهايي چون امر به عدل، امر به قسط، نهي از سوء، نهي از فحشا، نهي از فساد و نهي از اثم بيان شده كه اين تاكيدات صريح و روشن وظيفه تك تك آحاد جامعه اسلامي را روشن و مشخص كرده است، اما آنچه كه امروز در روابط فردي و اجتماعي مشاهده مي شود، تا حدي بي توجهي به اين فريضه الهي را مي رساند.
اصل هشتم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران نيز به اين موضوع تاكيد و تصريح كرده است: 'در جمهوري اسلامي ايران دعوت به خير، امر به معروف و نهي از منكر، وظيفه‌ اي است همگاني و متفاوت برعهده مردم نسبت به يكديگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت، شرائط و حدود و كيفيت آن را قانون تعيين مي‌ كند'.
ايام محرم و صفر و دهه عاشورا بهانه اي شد تا به ياد سرور و سالار شهيدان دو عالم حضرت اباعبدالله الحسين (ع)، شهيد راه امر به معروف و نهي از منكر، ميزگردي در ايرنا با حضور سه نفر از مسئولان و كارشناسان امر درباره اين فريضه مغفول مانده جامعه اسلامي ترتيب دهيم.
كارشناسان حاضر در اين ميزگرد متفق القول بر ارايه تعريفي جديد برپايه نيازهاي امروزي جامعه از فريضه واجب كفائي امر به معروف و نهي از منكر تاكيد كردند، هرچند در پاره اي از روش ها و شيوه هاي مصداقي اختلافاتي بين ديدگاه ها وجود داشت.

** شرايط جديد جامعه تعريف جديد از امر به معروف و نهي از منكر را ضروري مي كند
دبير شوراي امر به معروف و نهي از منكر سازمان بسيج رسانه آذربايجان شرقي به اهميت و جايگاه شرعي و فقهي اين فريضه در دين اسلام پرداخته و گفت: در اهميت و ارزش اين فريضه الهي همين بس كه امام حسين (ع) شهيد اين راه بوده و هدف از نهضت تاريخ ساز و انسان ساز خود را عمل به امر به معروف و نهي از منكر در بلاد اسلامي مي داند.
حجت الاسلام جعفر ابراهيمي پارامي افزود: اگر حتي نگاهي گذرا به تاريخ قيام عاشورا داشته باشيم متوجه خواهيم شد كه اين قيام براي مبارزه با بدعت ها، وصله ها و ظلم و جور دستگاه حكومتي به وجود آمد، چون اين منكرهاي جامعه اسلامي ارزش ها و اصول اسلام ناب را هدف گرفته بود و در ميان امتي كه پيامبر(ص) و حضرت علي (ع) با آن همه فضايل بالاي منبر مي رفتند، در مقابل سگ بازها و افراد عياش منبري شده بودند.
وي، از فريضه امر به معروف و نهي از منكر به عنوان زمينه سازي براي ظهور امام زمان (عج) طبق نوشته هاي بزرگان دين ياد و اظهار كرد: متاسفانه امروز بنا به دلايلي عمل به آن در جامعه اي كه احكام اسلامي بايد بر آن حاكم باشد، به ورطه فراموشي سپرده مي شود.
ابراهيمي پارامي با اشاره به تغييرات صورت گرفته در جامعه كنوني نسبت به دوره هاي تاريخي گذشته، گفت: در هر حال اين اتفاقات رخ داده و جامعه از حالت سنتي به سمت ماشيني سوق داده مي شود و امروز زندگي مردم با گذشته ها به طور كلي تفاوت پيدا كرده و در چنين شرايطي وجوه و شيوه هاي عمل به امر به معروف و نهي از منكر نيز دچار دگرگوني هايي مي شود.
وي، ارايه تعريف جديد از امر به معروف و نهي از منكر را لازمه احياي آن در جامعه كنوني دانست و يادآور شد: نمي توان اين فريضه مهم الهي را تنها به مساله حجاب آن هم فقط براي بانوان جامعه تعميم داد، چون شرايط امروزي اين فريضه را در ابعاد گسترده و وسيع تري تعريف مي كند.
جعفري پارامي ادامه مي دهد: به عنوان مثال فضاي مجازي و وجود هزاران كانال تلگرامي از هر طيف، طبقه، سليقه، دين و ديدگاهي، چنان زندگي مردم كشور را تحت سلطه گرفته كه براي روشن شدن فضاي منكر از معروف كار سخت و پيچيده اي فرا روي ما قرار مي دهد.
وي اضافه مي كند: پيشنهاد اين است تا با همكاري حوزه هاي علميه و دانشگاه ها و مراجع تصميم گير همكاري هاي جديد و عملي ايجاد و براي برون رفت جامعه از چنين شرايطي، تعاريف جديد، نو و به روزتري از امر به معروف و نهي از منكر ارايه شود.
جعفري پارامي با بيان اينكه همگان فضاي مجازي را دور از حريم خصوصي مي دانند، اما چنين نيست، خاطرنشان كرد: فضاي مجازي به هيچ عنوان عاري از منكرات نيست، اما چرا حريم خصوصي افراد و اشخاص در اين عرصه ناديده گرفته مي شود؟ جاي تامل و سئوال دارد.
وي وضعيت حوزه هاي علميه كنوني با سال هاي گذشته را متفاوت دانسته و اضافه مي كند: امروز 90 درصد طلاب حوزه ها آشنائي كامل با مسايل روز و فضاي مجازي دارند، اما آيا نهادي يافت مي شود تا از آنها استفاده كرده و بحث امر به معروف و نهي از منكر را به رده هاي مختلف و طيف هاي جامعه بكشانند؟
اين روحاني جوان ادامه مي دهد: به راحتي مي توان از چنين طلاب و روحانياني بهره گرفت و به شبهات و سئوالات مختلف مردم به خصوص جوانان كه در فضاي معمولي از آن پرسش ها ابا دارند، در فضاي مجازي پاسخ داد و يك گفتمان سازي موثرتر را در جامعه پيشرفته مجازي فراهم آورد.
جعفري پارامي تاكيد كرد: ديدگاه حوزه در اين خصوص به هيچ عنوان حذفي نيست و به انتقاد آگاهانه و پاسخ به همه گونه شبهات استقبال مي كند.

** حجاب و عفاف اولين و مهمترين بخش احياي امر به معروف و نهي از منكر است
رئيس جمعيت زنان فرهيخته ايران اسلامي، مسئول بخش خواهران ستاد احياي امر به معروف و نهي از منكر آذربايجان شرقي و مدرس دانشگاه، خاستگاه و پايه اصلي احياي امر به معروف و نهي از منكر را فرد و خانواده مي داند و مي افزايد: با وجود اينكه بسياري از ناهنجاري ها و آسيب هاي اجتماعي از خانواده ها شروع مي شود، اما اين فريضه بسيار مهم در كجا قرار گرفته است؟ مشخص نيست و چنان غريب افتاده است كه امروز براي احياي آن بايد نيازمند برنامه، بودجه و طرح باشيم.
' نسرين پيرسمساري ' گفت: امروز به دليل نگرش هاي مادي به زندگي ( هرچند در حد متعارف منعي از ديدگاه اسلامي ندارد) چنان جامعه را دربر گرفته كه نه تنها امر به معروف و نهي از منكر بلكه بسياري از واجبات فراموش شده و البته بركات الهي نيز در چنين جامعه رخت بر مي بندد.
وي ادامه داد: بر اساس آموزه هاي ديني و شيعي، در كنار دنيا دوستي و مال اندوزي بايد به سمت جامعه الهي نيز گام برداشت كه يكي از عناصر اين حركت مي تواند عمل به فريضه امر به معروف و نهي از منكر باشد.
پيرسمساري، مساله حجاب و عفاف را از مهمترين بخش هاي احياي امر به معروف و نهي از منكر مي داند كه به تدريح در جامعه ما رو به فراموشي مي رود و به بهانه هاي مختلف از جمله روشنفكري و پيشرفته بودن بدحجابي و بي حجابي گسترش مي يابد، در حالي كه اسلام و حجاب هيچ منافاني با توسعه ندارد.
وي، توصيه به رعايت حجاب و عفاف در جامعه را مصداق بارز امر به معروف و پرهيز از بي عفتي را عين نهي از منكر دانسته و ادامه مي دهد: بايد تكليف بودن و واجب الهي بودن حجاب و عفاف در جامعه تبيين و تشريح شده و نسبت به عواقب خطرناك رعايت نكردن آن هشدارهاي لازم داده شود.
پيرسمساري، بسياري از ناهنجاري هاي اجتماعي همچون طلاق، فساد اخلاقي و شكسته شدن حرمت ها را ناشي از رعايت نكردن مساله حجاب و عفاف برشمرد و افزود: بدون ترديد نخستين گام براي احياي امر به معروف و نهي از منكر در كشور حجاب و عفاف است تا از انحطاط خانواده ها جلوگيري شود.
وي، توجه به مسائل فرهنگي جامعه را مصداقي ديگر از امر به معروف خواند و گفت: نبايد به اين حوزه بسيار وسيع كه حيات جامعه به آن وابسته است با عينك هزينه نگاه كرد، چه بسا سرمايه گذاري در فرهنگ جامعه، كشور را به جهات مختلف از جمله سلامت فردي، اجتماعي و سياسي و اقتصادي بيمه مي كند.
فعال حوزه زنان و مدرس دانشگاه هاي تبريز با بيان اينكه پرداختن به احياي فريضه امر به معروف و نهي از منكر نبايد به روز و هفته خاصي اختصاص يابد، از بي برنامه گي دستگاه هاي ذيربط انتقاد كرد و گفت: جاي تاسف است كه در دهه محرم كه مختص اين فريضه مغفول مانده است، حتي در رسانه ملي يك مورد تبليغات رسانه اي براي امر به و معروف و نهي از منكر ديده نشد!
پيرسمساري، انجام كارهاي پژوهشي با به ميدان كشيدن جوانان از هر طيف و ديدگاهي را از جمله راهكارهاي مهم براي احياي امر به معروف و نهي از منكر دانست و اضافه كرد: هيچ ايرادي ندارد در قالب دوره هاي آموزشي، كارگاه هاي تخصصي و ميزگردهاي علمي جوانان با هر نوع تيپ و حجابي حاضر شوند تا در آن با مزيت ها و معايب مساله حجاب و عفاف آشنا شده و آن را لمس و درك كنند.
وي، نبود متولي خاص براي احياي فريضه امر به معروف و نهي از منكر را از مشكلات اجرايي آن برشمرد و گفت: با وجود اينكه قانوني نيز در اين زمينه از سوي مجلس شوراي اسلامي مصوب شده است، اما چه جايگاهي در نظام اداري كشور دارد مشخص نيست، آيا بودجه اي براي آن در نظر گرفته مي شود يا نه؟
رئيس جمعيت زنان فرهيخته ايران اسلامي، ورود حاكميت به موضوع امر به معروف و نهي از منكر را از ضروريات احيا و اجراي آن مي داند و معتقد است: در وضع كنوني جامعه به شدت نيازمند تحريك و تهييج مردم براي جلب توجه به اين فريضه هستيم كه در اين راستا دستگاه حاكميتي رسالتي بس عظيم و تعيين كننده بر عهده دارد.
پيرسمساري، تعريف نوين از زمينه ها، بسترها و شيوه هاي امر به معروف و نهي از منكر را لازمه جامعه امروز براي احياي اين فريضه بيان كرد و افزود: حوزه جنگ نرم دشمنان عليه نطام و مردم از جمله اين زمينه هاي منكراتي است كه براي مقابله با آن شيوه هاي جديد و نويني لازم است.
وي، دانشگاه ها را محلي مناسب و بسيار مستعد براي احياي امر به معروف و نهي از منكر دانست و با ابراز گلايه از وضعيت كنوني دانشگاه ها كه به زعم وي آنها را تبديل به بزم هاي شبانه كرده است، خواستار توجه بيش از پيش مسئولان امر به موضوع حجاب و عفاف در مراكز دانشگاهي و علمي شد.
پيرسمساري با تاكيد بر اينكه در بحث امر به معروف و نهي از منكر همه مسئول و وظيفه دارند و راه اندازي قرارگاه ويژه در اين زمينه مثمرثمر است، ابراز اميدواري كرد معرفت حسيني را در اركان زندگي فردي و اجتماعي شاهده بوده و شور حسيني به شعور حسيني تبديل شود.

** گسترش فضاي مجازي تعريف روشن از امر به معروف و نهي از منكر مي طلبد
كارشناس رسانه و محقق حوزه فضاي مجازي ديگر صاحب نظر حاضر در ميزگرد ايرنا است كه با اشاره به اهميت موضوع امر به معروف و نهي از منكر در اين حوزه ها، گفت: بدون ترديد تلفات فضاي مجازي در ابعاد اخلاقي، اعتقادي، سياسي و فرهنگي و اجتماعي بسيار وسيع است و به جرات مي توان ادعا كرد كه اين عرصه به قتلگاه جوانان تبديل شده است.
' غلامرضا سيفي '، ارتقاي سواد رسانه اي و فضاي مجازي را از معروفات مهم جامعه كنوني عنوان و اظهار كرد: متاسفانه ما در اين زمينه شاهد تلفات عديده اجتماعي، فرهنگي و اخلاقي به دليل نا آگاهي بهره برداران هستيم كه اگر در زمان مقرر و به هنگام آموزش هاي لازم و كافي براي استفاده كنندگان مي داديم، بدون ترديد امروز شاهد نابساماني هاي مختلف در جامعه نبوديم.
وي ادامه داد: بايد در معروفات و منكرات احصاي مسايل كنيم كه بخشي از آن مربوط به نظام حاكميتي بوده و بخشي نيز به خود مردم اختصاص دارد.
سيفي با اشاره به وظايف مربوط به شوراي عالي فضاي مجازي، عملكرد آن را در حد صفر خواند و بر مطالبه گري جامعه و به خصوص رسانه هاي گروهي از اين شورا تاكيد كرد و افزود: بحث آموزش يكي از مسايل بسيار مهم در اين زمينه است كه توجهي از سوي شوراي عالي فضاي مجازي به آن نشده و اين جاي پرسش و تامل دارد.
وي اضافه كرد: در حال حاضر به دليل اينكه تاكنون تعريفي مشخص از فكر مجازي نشده است به شدت نيازمند تعريف معين در اين رابطه هستيم تا نسبت به آن رسالت هاي دستگاه هاي فرهنگي و اجرايي تعيين تكليف شود.
سيفي، همكاري بين حوزه هاي علميه و دستگاه هاي اجرايي را ضرورت اجتناب ناپذير تعريف جديد و مشخص از معروفات و منكرات دانست زيرا كه 40 ميليون نفر از جمعيت ايران وارد اين فضا شده و از آن به طور متناوب استفاده مي كنند كه اين رقم نشان دهنده حجم و حوزه وسيع آن است.
وي، بي توجهي ساليان گذشته به زندگي مجازي، كانال ها و گروه هاي مجازي و بازي هاي مجازي را مورد اشاره قرار داد و يادآور شد: به دليل همين بي توجهي هاست كه امروز مشاهده مي كنيم كودكان ما با بازي هاي غربي بسيار مانوس ترند و آن را به راحتي قبول مي كنند.
سيفي، تاخير در ايجاد فرصت ها و خنثي سازي تهديدها را از مشكلات اجرايي كشور خواند و با بيان اينكه در احياي فريضه امر به معروف و نهي از منكر نيز با اين چالش بزرگ مواجه هستيم، گفت: بايد براي رفع اين مشكلات كه اركان فرهنگي و اجتماعي و بنيان خانواده ها را درگير مي كند، به سرعت به سمت گسترش آموزش ها و سواد رسانه هاي و فضاي مجازي رفت.
وي، بي تفاوتي مردم به منكرات را از چالش هاي بحث برانگيز و مهم حوزه امر به معروف و نهي از منكر برشمرد و آن را به مثابه آفتي دانست كه تداوم آن مي تواند جامعه را متلاشي كند، زيرا كه تبعات منفي بي تفاوتي بسيار بالاست.
سيفي با اشاره به ارزش و اهميت اعتقادات ديني مردم و حساسيت آنها به موضوع دين، اظهار كرد: بدون ترديد اگر تبليغات درست و منطقي و به دور از ايجاد حساسيت هاي كاذب در جامعه انجام شود، مردم با جان و دل نسبت به احياي فريضه امر به معروف و نهي از منكر وارد عمل شده و حتي ريسك پذيري و هزينه هاي احتمالي آن را خواهند پذيرفت.
وي به روايتي از امام علي (ع) در باره اهميت و ارزش امر به معروف و نهي از منكر اشاره كرد و گفت: جهاد اگر قطره باشد امر به معروف و نهي از منكر درياست.
هماهنگي و تنظيم: سيديحيي مرتضائي ** انتشار دهنده: محمد رستگار
3038/6183