به گزارش ایرنا، اسباب بازی به رغم فراوانی عرضه و تقاضای آن، در زمره یك صنعت مجزا به شمار نمی رود و دست اندركاران آن را فقط بخشی از صنایع پایین دستی پتروشیمی می دانند بدون آنكه مزیت های فراوانی كه اسباب بازی به دلیل ارزان بودن هزینه تمام شده تولید و اشتغالزایی برای مردم دارد را در نظر داشته باشند.
در واقع تولید اسباب بازی در قالب یك واحد یا كارگاه صنعتی در نظر گرفته نمی شود و رسته صنعتی ویژه ای برای آن پیش بینی نشده است ، شاید همین مساله دست اندركاران را از مزایا و فرصت های بی شماری كه این صنعت می تواند در عرصه اشتغال و ارزش افزوده ایجاد كند؛ غافل كرده است.
به نظر تولیدكنندگان اسباب بازی 80 درصد سهم بازار این كالا در ایران متعلق به محصولات خارجی است، هرچند در سال 1358 واردات اسباب بازی ممنوع شد اما در دهه 70 مجددا واردات از سر گرفته شد و نباید از نظر دور داشت كه از همان دهه سهم تولید كنندگان داخلی از صنعت اسباب بازی افزایش یافت و به 20 درصد كنونی رسید.
براساس آمار موجود، متوسط سرمایه گذاری در صنعت اسباب بازی كشور، یك میلیارد و 680 میلیون ریال است كه به ازای هر 86 میلیون ریال سرمایه گذاری، یك شغل و در صنایع وابسته به اسباب بازی مانند صنایع الكترونیكی (ترانسها و بردهای الكترونیكی) به ازای هر 16 میلیون ریال، یك فرصت شغلی ایجاد می شود.
آمار مذكور نشان می دهد كه اشتغالزایی در صنعت اسباب بازی ارزان است، بویژه آنكه بخشی از این صنعت شامل مونتاژ قطعات پلاستیكی تولید شده همراه با تجهیزات الكترونیكی آن را می توان در خانه به راحتی انجام داد و اشتغال خانگی برای مردم ایجاد كرد.
*فرصت ها و تهدیدها برای صنعت اسباب بازی
یك كارشناس بخش اقتصادی خراسان رضوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا درباره مزیت های صنعت اسباب بازی گفت: این صنعت جزو صنایع پایین دستی پتروشیمی محسوب می شود و امكان ساخت ماشین آلات آن براساس توان داخلی وجود دارد.
جواد دریادل افزود: می توان از ظرفیت خالی واحدهای تولیدی مرتبط با صنعت برای تولید اسباب بازی بهره گرفت، ضمن اینكه بازار داخلی و خارجی مناسب برای تولیدات این بخش در كشورهای همسایه مانند عراق وجود دارد.
وی بیان كرد: وجود سابقه و تجربه مدیریتی و نیروی انسانی، عدم وابستگی خارجی در ساخت ماشین آلات، عدم وابستگی خارجی در تامین مواد اولیه (صنایع پایین دستی پتروشیمی)، سرمایه گذاری نسبتا كم، امكان توسعه مشاغل خانگی زیرگروه این صنعت، آلایندگی نسبتا كم، مصرف آب پایین، عدم نیاز به آموزش تخصصی در خطوط مونتاژ و اپراتوری، انعطاف پذیری بالای صنعت، ارزش افزوده بالای تولیدات از نقاط قوت صنعت اسباب بازی است.
مدیر خوشه های صنعتی شركت شهرك های صنعتی خراسان رضوی اظهار كرد: نبود شبكه ارتباطی بین بنگاهی، نبود شركتهای راهبر (تولید بدون كارخانه)، حمایت ناكافی از طرحها و نوآوری های مرتبط با صنعت اسباب بازی، كمبود قوانین حمایتی ویژه برای صادرات و تولید محصول را می توان از نقاط ضعف صنعت اسباب بازی در شرایط فعلی ذكر كرد.
دریادل اضافه كرد: وجود رقبای خارجی بویژه كشور چین، تك محصولی بودن واحدهای تولیدی و مستهلك شدن فناوری موجود برای تولید اسباب بازی های جدید را می توان از تهدیدات موجود برای صنعت اسباب بازی كشور دانست.
به گزارش ایرنا، سهم خراسان رضوی از صنعت اسباب بازی چندان قابل توجه نیست اما با توجه به تاكید دولت مبنی ایجاد اشتغال، رونق این صنعت و برداشتن موانع تولید می تواند زمینه ساز اشتغال و ارزش افزوده برای استان باشد، از این رو مزیت ها و ضعف های این صنعت در خراسان رضوی در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته است.
* وضعیت تولید اسباب بازی در خراسان رضوی
معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در این استان واحد صنعتی پتروشیمی فعال نیست و مواد اولیه برای صنایع لاستیكی و پلاستیكی از جنوب و غرب كشور به این استان وارد می شود.
ابراهیم ناصری افزود: برای واحدهای صنعتی پلاستیكی در استان، كد صنعتی جداگانه وجود ندارد. در مجموع 665 واحد صنعتی در زمینه لاستیك و پلاستیك در استان با حجم سرمایه گذاری 646 میلیارد تومان و اشتغالزایی برای 13 هزار و 400 نفر دارای پروانه بهره برداری هستند.
وی بیان كرد: سهم صنعت لاستیك و پلاستیك از سایر صنایع در خراسان رضوی 11.9 درصد از تعداد واحدهای صنعتی، 4.9 درصد از سرمایه گذاری صنعتی و 7 درصد از اشتغال صنعتی استان است.
یك تولیدكننده اسباب بازی در مشهد به خبرنگار ایرنا می گوید: ما در كارگاه خود دستگاه های قالب زنی را در یك فضایی 50 متری با چهار كارگر در اختیار داریم و پس از قالب گیری اسباب بازی، آن را برای مونتاژ به 30 مونتاژكار در خانه ها می سپاریم.
حمید رفاهی افزود: در مورد طرحهای اسباب بازی نیز برخی از آنها ابتكاری و برخی كپی برداری از نمونه های خارجی است.
این تولید كننده ادامه داد: تولید اسباب بازی به دلیل هزینه های سربار افزایش یافته و ادامه كار دیگر توجیه اقتصادی برای ما ندارد.
رفاهی افزود: من و خیلی از همكارانم به این نتیجه رسیده ایم كه دستگاه هایمان را به عده ای دیگر بدهیم كه اجرتی برای ما كار كنند، حداقل از این طریق دیگر هزینه های سربار مانند مالیات، برق و آب و اجرت كارگر را نمی دهیم.
وی گفت: مواد اولیه برای تولید اسباب بازی در داخل ایران تولید شده و از محصولات پتروشیمی است اما مواد اولیه داخلی گران تر از برخی كشورها مانند چین است.
وی بیان كرد: دستگاه های مخصوص قالب زنی مواد اولیه اسباب بازی در ایران تولید می شود اما به روز نیست، در چین دستگاه های خیلی پیشرفته ای تولید شده كه مصرف برق كمتری دارد و ساخت اسباب بازی را آسان تر می كند به طوری كه یك دستگاه می تواند كار چهار دستگاه ایرانی را در كارگاه تولید اسباب بازی انجام دهد بدون اینكه نیاز به كارگر یا مصرف برق بالا داشته باشد.
وی اضافه كرد: قبلا در مشهد عده ای دستگاه های قالب زنی خوبی داشتند، اما همه آنان به دلیل هزینه های سربار، كارگاه تولیدی خود را تعطیل كرده و دستگاه ها را از چین وارد می كنند.
رفاهی گفت: به نظر من 90 درصد اسباب بازی هایی كه در بازار مشهد به فروش می رسد، تولید كشور چین است، چون اسباب بازی چینی از ایرانی ارزان تر و واردات آن خیلی زیاد است و دیگر جای رقابت برای تولیدات داخلی باقی نمی گذارد.
رئیس انجمن صنایع همگن پلاستیك خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: 350 تولید كننده عضو این انجمن هستند كه از این تعداد 300 تولیدكننده غیرفعالند و باقی آنها با 25 تا 50 درصد ظرفیت اسمی خود تولید می كنند.
سیدمجید كاظمی افزود: واردات، گران بودن مواد اولیه، وجود دلال ها و واسطه ها، خودتحریمی، نبود حمایت های كافی از بخش تولید صنعت پلاستیك، استان را دچار مشكل كرده است.
وی بیان كرد: 90 درصد مواد اولیه صنایع پلاستیكی از جمله اسباب بازی كه جزو محصولات پتروشیمی است در داخل كشور تولید می شود اما این مواد با واسطه به صورت گران به دست تولیدكننده داخلی می رسد و از سوی دیگر به قیمت پایینی به دیگر كشورها از جمله چین صادر می شود.
وی اظهار كرد: عمده كار صنعت اسباب بازی، قالب سازی است اما هزینه قالب سازی به دلایلی كه گفته شد، در كشور گران تمام می شود لذا واردات آن هزینه كمتری دارد.
رئیس انجمن صنایع پلاستیكی خراسان رضوی گفت: با اینكه بهترین دستگاه های قالب زنی برای اسباب بازی در كشور تولید می شد، به دلیل گران شدن هزینه تولید، هم اینك تولیدكنندگان دستگاه ها، خود واردكننده ماشین آلات مذكور از چین شده اند.
كاظمی اضافه كرد: تعرفه پایین واردات برای كالاهای چینی، مالیات بر ارزش افزوده، مالیات، هزینه بیمه كارگران، گرانی هزینه های جاری تولیدكننده (آب، برق و گاز) و قانون ناصحیح كار در مجموع هزینه تولید اسباب بازی را بالا برده است.
رئیس اتحادیه تولیدكنندگان پلاستیك مشهد نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: واحدهای تولیدی - صنفی محصولات پلاستیكی از جمله اسباب بازی در مشهد كوچك و ضعیف هستند اما می توانند در 50 مترمربع فضا كار یك كارخانه 2 هزار مترمربعی را انجام دهند.
قاسمعلی اسلامی افزود: به رغم كوچك بودن كارگاه های تولید محصولات پلاستیكی، تعرفه ها یا ضریب های مالیاتی و عوارضی آنها با كارخانه های بزرگ برابر است لذا هزینه تولید در آنها بالاست و توان رقابت را از دست داده اند.
وی بیان كرد: با اینكه مواد اولیه صنایع پلاستیكی در داخل كشور تولید می شود، اما به واحدهای كوچكی كه دارای پروانه واحد تولیدی- صنفی هستند، مواد اولیه تعلق نمی گیرد كه این مهم به دلیل شرایط خاص حاكم بر بورس است.
وی اظهار كرد: واحدهای تولیدی – صنفی صنایع پلاستیكی نمی توانند مواد اولیه خود را از بورس تامین كنند، لذا این مواد را از بازار به صورت آزاد و در قالب مواد دسته دوم یا دسته سوم خریداری می كنند كه هم بر هزینه تولید و هم بر كیفیت محصول اثر می گذارد.
اسلامی ادامه داد: 400 واحد عضو این اتحادیه هستند كه از این تعداد 150 واحد از امكان تولید اسباب بازی برخوردارند، به این معنا كه هیچ واحدی انحصارا تولید اسباب بازی ندارد و تنها در صورت گرفتن سفارش اقدام به تولید كرده و از دستگاه های خود برای تولید محصولات دیگر بهره می گیرد.
رئیس اتحادیه تولیدكنندگان پلاستیك مشهد گفت: فناوری و دستگاه های تولید اسباب بازی در مشهد قدیمی و فرسوده است و این بخش نیاز به نوسازی دارد اما صاحبان واحدها سرمایه ای برای نوسازی صنعت خود ندارند.
وی افزود: تسهیلات رونق تولید برای نوسازی ماشین آلات با بهره 18 درصد و دوره بازپرداخت اندك، برای واحدهای زیرپوشش این اتحادیه گران است و نمی توان از آن استفاده كرد.
اسلامی گفت: اینكه قطعات اسباب بازی پس از تولید در خانه ها توسط كارگران خانگی مونتاژ می شود، در تمام دنیا مرسوم است اما این اتحادیه هیچ مسئولیتی در قبال این كارگاه های خانگی ندارد.
*وضعیت عرضه و بازار اسباب بازی در خراسان رضوی
یكی از صاحبان صنوف و توزیع كنندگان اسباب بازی در مشهد به خبرنگار ایرنا گفت: در بازار مشهد اسباب بازی خارجی بویژه چینی فراوان است و به راحتی توسط دستفروشان و برخی توزیع كنندگانی كه مرتبط با صنف صنایع پلاستیكی نیستند، به فروش می رسد.
حمید رفاهی افزود: 80 درصد اسباب بازی هایی كه در مغازه ام به فروش می رسانم، ایرانی هستند اما من مالیات و عوارض و هزینه های دیگری نیز می دهم، در مقابل یك كارگر كه اسباب بازی خارجی را به قیمت ارزان در بازار می فروشد، هیچ یك از این هزینه ها را نمی پردازد.
وی بیان كرد: متاسفانه نظارت بر فروش اسباب بازی در بازار كم است و این مساله به ضرر صنوفی تمام می شود كه به صورت قانونی در این بخش فعالیت دارند.
رئیس اتحادیه صنف سازندگان و فروشندگان پلاستیك و نایلون مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: 260 واحد صنفی در مشهد پروانه تولید فروش اسباب بازی دارند كه بیشتر فروش آنها اسباب بازی ایرانی است و در برخی این میزان فروش به 100 درصد می رسد.
رفاهی اظهار كرد: از اسباب بازی هایی كه در مغازه های صاحب پروانه در مشهد به فروش می رسد، 80 درصد تولید تهران و 15 درصد تولید مشهد است.
وی افزود: یكی از مشكلات اساسی در بخش فروش اسباب بازی، تداخل صنفی است به این معنا كه سوپرماركت ها، خرازی ها و حتی داروخانه ها نیز اقدام به فروش اسباب بازی می كنند.
وی گفت: هرچند تداخل صنفی را در برخی موارد نمی توان به طور كامل رفع كرد اما تا حدی در برخی اقلام قابل كنترل است.
رئیس اتحادیه صنف سازندگان و فروشندگان پلاستیك مشهد ادامه داد: سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی اقدام به تدوین آیین نامه هایی برای صنوف كرده و 60 درصد كار مربوط به تداخل صنفی ساماندهی شده است.
كارشناس مسئول اداره بازرسی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: براساس برآوردهای انجام شده، 90 درصد از اسباب بازی كه در بازار استان وجود دارد، خارجی است كه برخی در قالب واردات قانونی و برخی به صورت قاچاق است.
مهدی مقدسی افزود: براساس همین برآوردها، از 90 درصد اسباب بازی خارجی در بازار خراسان رضوی، 30 درصد قاچاق است.
وی در مورد تعرفه واردات برای اسباب بازی خارجی گفت: اگر اسباب بازی به صورت قطعه وارد كشور شود، 10 درصد تعرفه گمركی برای آن در نظر گرفته می شود و اگر اسباب بازی به صورت كامل وارد كشور شود تعرفه گمركی در نظر گرفته شده برای آن 25 تا 45 درصد است.
كارشناس مسئول اداره بازرسی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: برای ساماندهی وضعیت عرضه اسباب بازی در استان، با همكاری كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان، اقدام به اجرای طرحی در قالب ارائه كد رهگیری و برچسب شناسایی كالا كرده ایم.
مقدسی اظهار كرد: این طرح شامل 2 مرحله است كه در مرحله اول، فروشندگان اسباب بازی در استان دارای كد رهگیری و به نوعی كددار و در سامانه شورای نظارت بر اسباب بازی های كودكان ثبت می شوند كه در این راستا تاكنون صنوف اسباب بازی در مشهد كددار شده اند.
وی افزود: در مرحله دوم این طرح، برچسب به همراه كد رهگیری برای همه اسباب بازی ها اعم از وارداتی یا تولید داخلی صادر و بر روی آنها نصب می شود تا بتوان قاچاق را كنترل و عرضه اسباب بازی ها را ساماندهی كرد.
وی گفت: با اجرای كامل این طرح می توان در سطح عرضه اسباب بازی از تولیدكنندگان داخلی حمایت كرد و قاچاق یا فروش خارج از سطح قانونی عرضه را كنترل نمود.
*حمایت های كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان از طرح های داخلی
معاون اداری و مالی كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: شورای نظارت بر ساخت، واردات و توزیع اسباب بازی كودكان كه آیین نامه آن، مصوب سال 1377 شورای عالی انقلاب فرهنگی است از طرحهای ایرانی برای اسباب بازی حمایت می كند.
فرهاد آقابیگی افزود: ثبت طرح در این شورا بسیار ساده است و قوانین برای بهره گیری از طرحهای داخلی به هیچ وجه پیچیده یا سخت گیرانه نیست.
وی بیان كرد: از آنجا كه این شورا به صورت متمركز در تهران بر سایر نقاط كشور نظارت دارد، آمار موجود در خصوص طرحهای پیشنهادی یا ثبت شده مربوط به طراحان استان از طریق همان شورا قابل پیگیری است.
وی اظهار كرد: وقتی نمونه كاری از طرحهای مربوط به اسباب بازی به شورای نظارت مذكور پست شود، آن طرح در دبیرخانه شورا مورد بررسی قرار می گیرد و نتیجه بررسی به همان آدرس ارسال می شود.
آقابیگی گفت: خوشبختانه بزودی سامانه آنلاین برای ثبت طرحهای مربوط به اسباب بازی راه اندازی می شود تا دیگر نیازی به پست طرح نیز نباشد.
معاون اداری، مالی كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان خراسان رضوی ادامه داد: زمانی كه طرحی توسط شورای نظارت بر اسباب بازی كودكان ثبت می شود، یك هولوگرام از طرف این شورا در اختیار طراح قرار می گیرد و یك سری مشوق های دولتی نیز برای به تولید رساندن این طرح به آن فرد داده می شود.
وی اضافه كرد: هم اینك چندین شركت مشهدی با دبیرخانه شورای نظارت بر اسباب بازی ها مشغول همكاری بوده و هولوگرام دریافت كرده اند.
وی اظهار كرد: از دیگر اقدامات شورای نظارت بر اسباب بازی ها، ساماندهی بخش فروش است كه در این راستا كارگروهی متشكل از نمایندگان كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان، سازمان صنعت و معدن و تجارت، كمیسیون نظارت بر قاچاق كالا و ارز، اتاق اصناف مشهد، اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی، پلیس مبارزه با قاچاق كالا در استان شكل گرفته است.
آقابیگی گفت: این كارگروه ماهانه تشكیل جلسه داده و ساماندهی وضعیت فروش اسباب بازی را در قالب برگزاری كلاس های آموزشی برای صاحبان اسباب فروشی، فرهنگ سازی از طریق انجام تبلیغات برای خانواده ها و فروشنده ها، صدور كد رهگیری برای اسباب بازی های تولید داخلی و وارداتی دنبال می كند.
وی افزود: قرار است سامانه پیامكی نیز از سوی شورای نظارت راه اندازی شود كه پس از ثبت طرح، ضمن صدور كد رهگیری برای فروشندگان و اسباب بازی ها، اطلاعات مربوط به هر اسباب بازی از طریق ارسال پیامك به خریدار داده شود.
وی اظهار كرد: طرح ساماندهی اسباب بازی ها به نوعی موجب حمایت از تولید داخل و كاهش قاچاق اسباب بازی خواهد شد.
7489/5132
گزارشگر: میترا عبداللهی ** انتشار دهنده: علی اصغر ایزدی
مشهد – ایرنا – اسباب بازی از محصولاتی است كه به وفور در معرض دید مردم قرار دارد، به طوری كه از سوپر ماركت و خرازی ها گرفته تا داروخانه ها و دست فروشها، اسباب بازی می فروشند، شاید به دلیل همین فراوانی و فروش بی ضابطه آن، صنعت اسباب بازی مهجور مانده است.
