به گزارش ايرنا، چلنگري يا همان آهنگري سنتي يكي از صنايع دستي سنتي ايرانيان و حرفه اي است كه با تغيير شكل فلزات، ابزارآلات مورد نياز مانند داس، چكش، تيشه، قند شكن، ميخ هاي بلند، چاقو، انبر، انواع قفل درب و ديگر وسايل مورد نياز را ساخته و تامين مي كند. در مجموع به فرايند فرم دادن مفتول ها و ورقه هاي فلزي با تكنيك حرارت دادن فلز و كوفتن آن جهت ساخت انواع محصولاتي نظير داس، چكش، نعل و زنگوله چهارپايان و ...آهنگري سنتي يا چلنگري مي گويند.
ابزار كار آهنگر بومي از چند پُتك سبك و سنگين، سَندان، چكش، قلم، گيره و تغاري سفالين و پر از آب و در نهايت كوره اي گلي و دَم متصل به آن جهت هوادهي به زغال و تنظيم حرارت كوره، تشكيل مي شود و اساس كار بر حرارات دادن فلزات به وسيله كوره آهنگري و كوبيدن آن بوسيله چكش هاي مخصوص تا رسيدن محصول به فرم دلخواه است.
شهرستان نهاوند يكي از مهمترين مراكز توليدات آهنگري سنتي در استان و حتي غرب كشور بشمار مي رفته و در گذشته هايي نه چندان دور، اين صنعت در محله بازار رواج داشته و حتي محله اي به نام آهنگران و مسگران وجود داشته است.
در گذر زمان، توسعه زندگي شهري از يك سو و گسترش فناوري جديد كه منجر به توليدات ماشيني براي رفع نيازهاي بشر شد، شاهد افول صنعت چلنگري بوده ايم؛ به گونه اي كه با خانه نشين شدن و مرگ فعالان اين صنعت، ديگر كسي تمايل به ادامه اين حرفه نداشته و چراغ چلنگري رو به خاموشي مي گرايد.
در اين ميان به نظر مي رسد كه نسيم اميدي در حال وزيدن است و متوليان امر تلاش دارند كه نگذارند اين صنعت كه با فرهنگ ايرانيان آميخته است به دست فراموشي سپرده شود.
رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري نهاوند در اين رابطه به خبرنگار ايرنا گفت: آهنگران قديمي نهاوند با استفاده از وسايلي ساده نظير انبر و چكش به توليد ابزارآلات مورد نياز مردم مانند قپان، قندچين، انبر، زنجير، داس، بيل، كلنگ و نعل مي پرداختند كه به اين نوع آهنگري در سبك سنتي چلنگري مي گويند.
محسن جانجان افزود: شهرستان نهاوند يكي از مراكز مهم صنعت آهنگري بوده و در گذشته رونق خوبي در بازارهاي اين شهر وجود داشته است؛ به گونه اي كه هنگام عبور از بازار سنتي آن، صداي ضربات پتك بر روي سندان شنيده مي شد.
وي گفت: اما متاسفانه امروز در شهرستان نهاوند از ميان خيل آهنگران سنتي، فقط يك نفر آن هم در يكي از محلات قديمي شهر اين شغل را ادامه مي دهد و ابزارهايي صنعتي سبك مانند قفل، كليد، چاقو، قندگير و ديگر ابزارها را با استفاده از روش هاي ياد شده، توليد مي كند.
وي ادامه داد: فرد ياد شده در يكي از روستاهاي اين شهرستان زندگي مي كرد و چند ماهي است كه مغازه كوچكي كه مربوط به ميراث فرهنگي است، در اختيار وي قرار داده شده تا وي بتواند كار خود را توسعه داده و به اين صنعت رونق بيشتري بخشد.
جانجان اضافه كرد: باتوجه به اينكه مشاغل سنتي جز جدايي ناپذير ميراث فرهنگي و آداب و رسوم هر مرز و بومي محسوب مي شود، انتظار مي رود با برنامه ريزي اساسي و پيگيري هاي لازم، در جهت حفظ و رونق حرفه چلنگري اقدام جدي به عمل آيد.
رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري نهاوند اظهار كرد: با توجه به اينكه اين صنعت در حال منسوخ شدن است و اين صنعتگر در سطح استان تنها كسي است كه تا كنون توانسته با وجود مشكلات فراوان فعاليت خود را ادامه دهد، لذا ما تا حد امكان از او حمايت كرده ايم.
وي اضافه كرد: اگرچه با گسترش فناوري هاي نوين، صنايع قديمي و دستي در حال از بين رفتن است، اما هنوز افرادي هستند كه با عشق و علاقه اين سنت هاي ديرينه را زنده نگهداشته اند و با وجود همه مشكلات همچنان به فعاليت خود ادامه مي دهند.
عزيز تركاشوند تنها كسي است كه در شهر نهاوند اين روزها همچنان به حرفه چلنگري مشغول است و علاوه بر تعمير اسلحه هاي شكاري مجاز، ابزار آلات فلزي را با روش هاي قديمي مي سازد؛ ابزارهايي كه برخي نمونه هاي آن در اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري همدان در معرض ديد علاقه مندان است.
وي در رابطه با سابقه فعاليت خود در اين رشته به خبرنگار ايرنا گفت: من به عنوان هفتمين نسل از خانواده اي كه در اين صنعت فعاليت داشته است، ميراث دار 300 سال فعاليت در رشته چلنگري هستم و علاقه زيادي به اين كار دارم.
اين چلنگر كهنه كار اضافه كرد: اين هنر صنعت در گذشته رونق بيشتري داشت و مشتريان زيادي از گوشه و كنار براي ما سفارش مي دادند. اما انجام اين كار امروزه به لحاظ اقتصادي مقرون به صرفه نيست و فقط علاقه باعث شده است كه من به اين كار همچنان ادامه دهم.
وي تاكيد كرد: بدون ترديد چنانچه امكانات بيشتري به لحاظ فضاي فيزيكي در اختيارم قرار بگيرد، قادر خواهم بود اين كار را توسعه دهم.
تركاشوند در خصوص ادامه اين حرفه توسط فرزندان خود اظهار كرد: فرزندانم در شرايط فعلي راضي نيستند اين صنعت را ادامه دهند؛ چراكه اعتقاد دارند انجام اين كار نمي تواند پاسخگوي مخارج زندگي باشد و فناوري هاي امروزي موجب افول چلنگري شده اند.
وي اضافه كرد: البته من به اين كار به عنوان يك منبع درآمد نگاه نمي كنم و مخارج زندگي را با فعاليت هاي ديگري همچون تعمير لوازم الكتريكي و يا بنايي تامين مي كنم؛ اما در عين حال اگر اين كار مقرون به صرفه نباشد من هم با مشكل مواجه مي شوم و قادر نخواهم بود ديگر به فعاليت خود ادامه بدهم.
اين چلنگر نهاوندي ادامه داد: تا سال گذشته در روستاي 'ميان آبه' ساكن بودم و براي رونق كسب و كار به شهر آمدم و به پيشنهاد رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري، مغازه كوچكي از سوي اين اداره در اختيارم گذاشته شد.
وي با تقدير از اين عملكرد اداره ميراث فرهنگي نهاوند و بيان اينكه فضايي كه در اختيارم قرار گرفته است پاسخگوي نياز شغل چلنگري نيست، اضافه كرد: به دليل كمبود فضا بسياري از وسايل كارم را به اين محل انتقال نداده ام و كارها به خوبي پيش نمي رود.
اين هنرمند صنعتگر اظهار كرد: براي گسترش فعاليت در اين رشته، نيازمند دريافت تسهيلات هستم تا بتوانم در مركز شهر مستقر شوم و كارها را در فضايي بهتر ادامه بدهم؛ در غير اين صورت دير يا زود چراغ چلنگري نهاوند خاموش مي شود.
تركاشوند در رابطه با سوابق خود اظهار كرد: تاكنون در چندين نمايشگاه در سطح استان همدان شركت كرده و ابزارهاي دست ساز خود همچون چاقو، اسلحه، ميخ طويله، ميخ هاي سركج، انبر و قفل هاي دو سر قديمي كه براي درهاي چوبي از آن استفاده مي شد را ارائه كرده ام.
وي اضافه كرد: اما همه اينها نتوانسته است براي من مشتري جلب كند و من ناچار به ساخت كليد روي آورده ام؛ در حاليكه اگر امكانات لازم در اختيارم قرار بگيرد، مي توانم در زمينه توليد و تعمير اسلحه هاي قديمي نيز كارهاي خوبي ارايه كنم.
وي خواستار حمايت هاي بيشتر مسئولان امر از اين هنر صنعت شد و گفت: تحقق اين مهم مي تواند چراغ چلنگري را در اين شهرستان و استان روشن نگه دارد و چه بسا باعث احياي اين صنعت شود.
به گزارش ايرنا، اگرچه در مواردي نفس هنرهاي دستي و سنتي به شماره افتاده است و تن هنرمندان اين صنايع رنجور و خسته شده است، اما هستند كساني كه براي احيا صنايع دستي كه معرف ذوق و خلاقيت هاي يك قوم است، همچنان تلاش مي كنند تا چراغ حجره هايشان خاموش نشود.
در اينچنين شرايطي بايد براي پاسخ به نيازهاي مادي و معنوي اين قشر، متوليان امر بيش از پيش وارد عرصه شده و با حمايت هاي مادي و معنوي خود، نگذارند اين هنرها كه حاصل قرن ها تلاش اقوام مختلف ايراني هستند، به بوته فراموشي سپرده شوند.
7275/2090
گزارش از: وحيد سيفي**انتشار دهنده: سعيد زارع كدجاني
نهاوند- ايرنا- چلنگري هنر صنعت شكل دادن به فلزات، روزگاري نه چندان دور رونق داشت؛ اما در سايه پيشرفت هاي نوين، اين صنعت در حال ركود بوده و نسل جديد با آن غريبه است و چراغ آن در نهاوند كه زماني از خواستگاه هاي اين هنر بشمار مي رفت، تنها با يك چراغ روشن است.
