به گزارش ایرنا، گردشگری از حوزه های مورد توجه برای توسعه در كشور است، كه به ویژه با وجود زمینه های لازم فرهنگی و تاریخی، امكان توسعه و جذابیت زیادی برای معرفی هرچه بیشتر فرهنگ تاریخی ایران زمین، جذب سرمایه‌گذار و امكان توسعه اقتصادی برای كشور دارد.
گردشگری عرفانی قابلیتی است كه رفتن به سمت آن نیازمند زمینه هایی تاریخی و فرهنگی است كه نصیب هر سرزمینی نمی شود، ایران و به ویژه استان سمنان به شایسته‌ترین شكل از این ظرفیت برخوردار است.
گردشگری مبتنی بر جاذبه های عرفانی به ویژه چهره‌های شاخصی كه جایگاه ویژه ای در تاریخ فرهنگی ایران زمین دارند، یكی از شاخه های گردشگری است كه می تواند در صورت وجود زمینه، مقدمه ای برای توسعه اقتصادی و فرهنگی هر منطقه ای باشد.
استان سمنان با داشتن حدود 55 درصد مناطق خشك و نیمه خشك، بخش مهمی از كویر مركزی ایران را دربرگرفته، در نگاه اول، شاید كویر جای دیدنی زیادی نداشته باشد، از جنگل و سرسبزی ظاهری بی‌بهره باشد، اما مردانی را در دل خود پرورانده است كه سرنوشت ستارگان را رقم زده‌اند، از جمله این بزرگان عرفای ایرانی هستند كه از نامدارانشان در استان سمنان چهره در خاك دارند.
در دولت تدبیر و امید به منظور بهره برداری از گردشگری، ظرفیت اقامتی استان سمنان 2 برابر شده و به یكهزار و 250 نفرشب رسیده است و در چندماه آینده نیز با بهره برداری از 2 هتل دیگر این ظرفیت افزایش خواهد یافت.
در این دولت ، محور قرارگرفتن گردشگری به عنوان محور توسعه اقتصادی استان سمنان، فرصتی فراهم كرد تا با بهره گیری از ظرفیت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، ادبیات گردشگری در این استان متحول و به یك مطالبه عمومی در موقعیت‌های مختلف تبدیل شود.
با رویكرد ویژه دولت تدبیر و امید سرمایه گذاری بخش خصوصی در استان سمنان در زیرساخت اقامتی كه زمینه اصلی گردشگری است، از حالت فانتزی به یك مطالبه جدی تبدیل شد به طوری كه این سرمایه گذاری اكنون به چهار هزار میلیارد ریال رسیده و طرح های اجرایی این حوزه در مجموع به طور متوسط 40 درصد پیشرفت فیزیكی دارد.
در گام اول با وجود آرامگاه این چهره های مهم تاریخ عرفان ایران كه بیشترشان در دل شهرها و با راه مناسب در دسترس گردشگران قرار دارد و در استان سمنان نیز پراكنده هستند، این نیاز بیش از پیش به چشم می آید كه باید با تدوین برنامه ای برای گردشگری عرفانی در استان، تلاش شود تمام ظرفیت ها در این زمینه به كارگیری شود؛ از هماهنگی با تورهای گردشگری مركز كشور تا مهیاكردن زمینه اقامت به ویژه با ارایه تخفیف های ویژه به این گونه تورهای گردشگری.
بایزید بسطامی ملقب به طاوس العارفین، ابوالحسن خرقانی، حكیم الهی سمنان، شیخ علاالدوله سمنانی، بزرگانی دینی چون شیخ محمود مزدقانی و شاعرانی چون منوچهری دامغانی و این یمین فریومدی، همه و همه در خاك پرگهر استان سمنان آرمیده‌اند و نامشان به نام و نشان این دیار گره خورده است.
به اعتقاد كارشناسان می توان یك تور گردشگری عرفانی در استان سمنان تعریف كرد كه از غرب استان از آرامگاه شیخ محمود مزدقانی آغاز شود و با گذشتن از سرخه، سمنان، دامغان، شاهرود و میامی، یك گردش كامل از آرامگاه این عارفان تاریخ ایران داشت تا نفسی قدسی از این بزرگان مددگرفت.
یا در نگاهی فراتر، این تور گردشگری عرفانی می تواند با محوریت تهران، از آرامگاه جوانمرد قصاب در تهران آغاز می شود و در استان سمنان با ادامه تور در آرامگاه‌های علاءالدوله سمنانی، شیخ حسن خرقانی و بایزید بسطامی ادامه یابد و در مسیر تور آرامگاه‌های خیام نیشابوری و شیخ حسن جوری در نظر گرفته شود و در آرامگاه بابا لقمان در سرخس در نقطه صفر مرزی پایان یابد.
بایزید بسطامی شاخص ترین نام عرفان ایران زمین، در بخش بسطام شهرستان شاهرود آرامگاه با جبروتی دارد، ابویزید طیفور بن عیسی بن آدم بن سروشان بسطامی معروف به بایزید بسطامی ملقب به سلطان العارفین بزرگ‌ترین عارف قرن سوم هجری و از بزرگان اهل تصوف است كه در سال‌های 161 تا234 می‌زیسته و به قولی در 261هجری قمری وفات یافته، از زندگی این چهره مهم تاریخ عرفان ایران اطلاعات زیادی در دست نیست، به قول استاد محمدرضا شفیعی كدكنی در كتاب دفتر روشنایی: ' زندگی هیچ یك از مشایخ عرفان، مثل زندگی بایزید، پرابهام نیست'.
آرامگاه بایزید در شهر بسطام در 6 كیلومتری شرق شاهرود در كنار امامزاده محمد(ع) فرزند امام محمدصادق(ع) قرار دارد، مقبره بایزید بسطامی فاقد هرگونه تزئین و دارای یك پنجره مسقف آهنی است.
سال ولادت وی را 131 هجری نوشته اند و جدش را سروشان والی ولایت قومس یا كومش دانسته اند، بنا بر برخی روایات، جد بایزید بسطامی زرتشتی بود كه بعدها به اسلام گروید و پدرش یكی از بزرگان بسطام بود، وی به سال 261 هجری قمری درگذشته و در مكان فعلی كه خانقاه وی بوده، دفن شده است؛ وی یكی از پیشتازان تصوف و عرفان است و استادان وی در این مسیر مشخص نیستند.
فریدالدین عطار در تذكره الاولیا بیش از 50 صفحه به ذكر شرح حال و اقوال بایزید اختصاص داده و آثار و احوالش همواره مورد تقدیر بزرگان شیعه و صوفیان بوده است.
وجود بایزید بسطامی در بین عارفان را به وجود جبرییل در میان دیگر فرشتگان تشبیه كرده اند، وی از بلندترین قلّه های شناخت عرفانی و دریافت شهودی به شمار می آید، اعتقاد به وحدت و یگانگی حق تعالی اساس مشرب عرفانی وی است، در عرفان بایزید عشق نیز جایگاه ویژه ای دارد و بایزید برای نیل به كمال عشق، از خودیِ خود خالی و به معشوق نزدیك‌تر می شود و این عشق عرفانی است كه در مرحله بعدی او را به فنا می كشاند؛ به گونه ای كه از عاشق هیچ نمی ماند و هر چه هست معشوق است و همین جاست كه ندای «سبحانی ما اعظم شانی» او آغاز می شود.
مجموعه بایزید بسطامی در شهرستان شاهرود در استان سمنان آثاری از دوران سلجوقی به بعد را شامل می شود و در كنار آن مرقد و خانقاه متعلق به ابویزید طیفور بن عیسی بن سروشان بسطام ملقب به سلطان العارفین و از عرفای نامی و مشهور ایران در قرن سوم هجری قمری قرار دارد.
خود مرقد چیزی جز یك قبر ساده در گوشه جنوبی و در مجاورت گنبد و ایوان غازان خان نیست، مجموعه بایزید بسطامی شامل خانقاه بایزید، رواق صفوی، منار بسطام، مسجد بایزید بسطامی، مسجد بسطام، امامزاده محمد، برج كاشانه و گنبد غازان خان مدرسه شاهرخیه است.
ابوالحسن خرقانی دیگر عارف نامداری ایران زمین است كه در استان سمنان می زیست و خاك این استان را به نام خود جاودانه ساخته است، بنا به روایاتی او در سال 352 هجری قمری در خرقان از توابع بسطام متولد شد و بایزد بسطامی را الگوی خود قرار داد، ابوسعید ابوالخیر و بوعلی سینا به دیدار او در خرقان رفته اند و خواجه عبدالله انصاری از شاگردان وی بوده است.
عطار در تذكره الاولیا از او روایت می كند: شیخ ابوالحسن خرقانی شبی نماز می كرد، آوازی شنید كه هان! ابوالحسن خواهی تا آنچه از تو می دانم با خلق بگویم تا سنگسارت كنند؟ شیخ گفت: بار الها! خواهی تا آنچه از كرم و رحمت تو می دانم و می بینم با خلق بگویم تا دیگر هیچ كس سجودت نكند؟ آواز آمد: نه از تو، نه از من.
شیخ خرقان از نخستین بزرگانی بوده است كه به كرامت انسانی توجه ویژه داشت و او را از پایه گذاران این شاخه از فرهنگ و علوم انسانی می دانند، آنچه بر سر در خانقاهش نوشته گواه همین بزرگواری اوست كه: «هر كه در این سرا درآید نانش دهید و از ایمانش مپرسید. چه آنكس كه به درگاه باری تعالی به جان ارزد البته بر خوان بوالحسن به نان ارزد.»
بنای آرامگاه این عارف نامی قرن چهارم و پنجم هجری قمری در 34 كیلومتری شمال شهرستان شاهرود و در روستای قلعه نو خرقان قرار دارد و محراب زیبای این بنا كه متعلق به دوره ایلخانی است از جمله مهم ترین بخش های بنای فعلی آرامگاه است.
علاءالدوله سمنانی نیز از بزرگان تصوف ایرانی و از شاعران و نویسندگان سده های هفتم و هشتم هجری قمری بود كه اكنون در روستای صوفی آباد از توابع شهرستان سرخه استان سمنان آرامگاهش محلی برای ذكر و یادبود و دورهم‌نشینی دوستداران عرفان و اهالی فرهنگ و به طور كلی خواص و عوام است.
علاءالدوله سمنان در بین مردم به نام احمد بن محمد بن احمد البیابانكی سمنانی شناخته می شد، از لحاظ مقام دینی به لقب ركن الدین و به جهت خدمات جوانی اش در دستگاه دیوانی، علاء الدوله لقب گرفت.
دوره ای در دیوان ایلخانیان خدمت كرد و سپس ترك خدمت گفت و به علم و درس پرداخت؛ تقسیم شش گانه راه آب شهر سمنان كه در منطقه ای كویری قرار داشته و بهره برداری نوبتی از حق آبه ها از یادگاران او بوده است كه نشان از حكمت و علم او دارد.
بنای آرامگاه وی كه در 12 كیلومتری جنوب غربی سمنان واقع شده است، به دستور عمادالدین(جمال الدین) عبدالوهاب وزیر سلطان محمد خدابنده از خشت خام بنا شد و شیخ خانقاهی بر آن افزود، بنای آرامگاه و خانقاه این عارف مشهور بازمانده معماری اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است.
ساختمان مفصل آرامگاه شامل دو قسمت می شود كه قسمت اصلی بنای مربع شكل است و در گذشته گنبد عظیمی روی آن قرار داشت،قسمت دوم ایوان رفیع و بلند آرامگاه است كه رو به مشرق است، مزار شیخ در بیرون ایوان واقع شده است، این بنا به شماره 320 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
ملاعلی سمنانی معروف به حكیم الهی حدود 2 قرن پیش در بین مردم سمنان می زیست، از شاگردان مرحوم حاج ملا هادی سبزواری بوده و بعد از گذشت 194 سال از وفاتش، هنوز یاد و خاطره این حكیم در بین مردم زنده است و در واقع حكیمی برای همه دوران هاست و چراغ معرفتی كه برای همیشه روشن است.
حكیم الهی سمنانی، چهره ای دانشمند، فقیه و اهل عرفان و بین مردم بسیار محبوب و مقبول بود، از عادات وی به ساده گویی و بذله پردازی اشاره كرده‌اند، درباره دیدار با حاج ملاهادی می گوید: وقتی كه از عتبات بازگشته بودم ، به سبب غرور علمی، خیلی پُر باد بودم، چون به خدمت حكیم سبزوار رسیدم، وی سوزنی به من زد، همه باد غرور من خالی شد!
تالیفات حكیم در فقه و اصول و حكمت، بیش از 25 كتاب بود، عوامل مختلفی از جمله علاقه نداشتن حكیم الهی به شهرت، موجب به یادگار نماندن بسیاری از این آثار شده است، نسخه خطی مجموعه رسالات در باب فقه و اصول، نسخه خطی كتاب خلاصه الحساب، نسخه خطی رساله در علم حساب، نسخه خطی كتاب جنگ، نسخه خطی رساله در بحور شعری، نسخه خطی خلاصه گنجینه الاسرار از مولانا محمود علی دلدار به انضمام حواشی حاج ملاعلی، نسخه خطی خلاصه شمس المناره از تصنیفات احمدقمی به انضمام حواشی حاج ملاعلی و نسخه خطی رساله در خواص حروف، جفر و تنجیم از جمله آثار به جای مانده از حكیم سمنانی است.
جالب است بدانیم، این حكیم سمنانی از پرواز با هواپیما خبر داده بود، حكیم الهی پیش بینی های جالب توجهی در مورد آینده داشت، بر اساس نظر حكیم 'قریبا آسمان ها جاده می شود! كاروان ها بر فراز آسمان ها به حركت در می آیند' كه شاید در زمان وی درك نمی شد، ولی حالا پرواز با هواپیما امری عادی است.
از مردمداری و رفتار عرفانی در بین مردم از این چهره تاریخی سمنان حكایت‌های زیادی بر جای مانده، در كتاب 'تاریخ سمنان' تالیف عبدالرفیع حقیقت آمده: 'گویا یكی از ثروتمندان محله لتیبار سمنان كه منزل وی در جوار آب انبار عمومی محله بوده، به مردم پیشنهاد می كند كه لوله آبی از آب انبار مذكور به خانه خود بكشد، در عوض روشنایی آب انبار را تضمین می كند. مردم از حكیم الهی، مانند بسیاری از امور، كسب تكلیف می كنند. حكیم با شعری به گویش سمنانی جواب می دهد: ' چلا ممره ممونه تاریك / لوكه ممونه دراز و باریك' یعنی چراغ خاموش می شود و فضا تاریك می ماند، در حالی كه آن سوراخ دراز و باریك می ماند و حق حقوقی ایجاد می كند.
آرامگاه حكیم، میعادگاه مشتاقان نور معرفت است و چراغی در آنجا روشن است كه روشنگر رهروان زیادی است، آرامگاه حكیم الهی در سال 1327 هجری شمسی به همت نوه اش حاج عبدالجواد الهی بنا شده است، این مكان در نزدیكی میدان امام خمینی(ره) شهر سمنان و در كنار خیابان حكیم الهی واقع شده است و در فضایی پردرخت و باز و باصفا قرار گرفته است و در اطراف آن و بر روی دیوارهای اطراف و سَردر، كتبه هایی از جنس كاشی قرار دارد.
معاون سیاسی امنیتی استانداری سمنان، درباره اهمیت حوزه گردشگری در گفت و گو با ایرنا، تاكید كرد: برای توسعه هرچه بیشتر استان، باید بیش از پیش به گردشگری به عنوان محور رشد توجه شود.
سعید ناجی با بیان این كه با توجه به ظرفیت و استعدادهای ویژه استان سمنان در زمینه گردشگری به ویژه گردشگری عرفانی، این حوزه باید محور مهم توسعه باشد، افزود : با توجه به وجود آرامگاه چهره های والای عرفانی ایرانی در استان سمنان و شرایط ویژه اقلیمی استان در قرارگرفتن در جوار كویر و سلسله كوه های البرز و دیگر ویژگی های گردشگری از این دست كه برای گردشگران جذابیت ویژه دارد باید بیشتر برجسته و معرفی شود.
وی به وظیفه مهم دولت در پاسخگویی به مطالبات عمومی اشاره و اضافه كرد: قرارگرفتن در مسیر توسعه اصلی ترین مطالبه عمومی كنونی است و استان سمنان بنا به ظرفیت ویژه، باید در حوزه گردشگری تمركز ویژه داشته باشد.
معاون استانداری سمنان بازسازی بافت تاریخی استان را یكی از فرصت های ناب برای تامین زمینه گردشگری و بازدیدهای فرهنگی دانست و گفت: برای عقب نماندن از جهان در توسعه گردشگری، ناچاریم با تمام توان مدیریتی در حوزه گردشگری و میراث فرهنگی تلاش كنیم.
سرپرست اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سمنان به ایرنا، گفت: گوشه گوشه خاك این سرزمین نفس ماست و جان ما برای حركت های تعالی‌بخش برای توسعه این خطه می تپد.
محمد جهانشاهی با اشاره به اینكه گردشگری از شریف ترین خدمات در چارچوب فرهنگ و باورهای ما قابلیت رشد دارد، افزود: گردشگری عرفانی یكی از ویژگی های مهم و شاخص ویژه استان سمنان است كه باید با ارتباط با تورهای گردشگری مركز كشور، تقویت و برای آن تبلیغ شود.
وی با بیان این كه باید برای معرفی سمنان 1400 هدفگذاری ویژه ای برای تحول در گرشگری استان انجام شود، تصریح كرد : در گام اول، محصولات فرهنگی خوبی در حوزه گردشگری استان سمنان برای مسافران نوروزی درنظر گرفته شده است.
6103/6026/
سمنان - ایرنا - وجود شمار زیادی از عارفان چون بسطامی و خرقانی در استان سمنان از جمله ظرفیتهای فراموش شده ای است كه می توان با سرمایه گذاری و تدوین برنامه اصولی، گردشگری عرفانی را در این منطقه از كشور توسعه داد.
