به گزارش ايرنا، براساس كاوش هاي باستان شناسي توسط كارشناسان داخلي و خارجي، اين شهر داراي هفت گنبد تاريخي بوده كه در حال حاضر از اين تعداد چهار گنبد يا مزار تاريخي پابرجاست.
گنبدهاي دوقلوي كبود و مدور در كنار هم و گنبدهاي غفاريه و سرخ هركدام با قدمتي حدود 700 تا 900 سال همچون نگيني بر انگشتر تاريخ پرشكوه مراغه جاي گرفته اند.
اين گنبدها در دوران طلايي حكومت هاي سلجوقي تا ايلخاني در اين شهر بنا نهاده شده و در حقيقت يادمان هايي براي آيندگان و نسل هاي آينده است.
بكاررفتن سبك خاصي از معماري اسلامي در دوران هاي مختلف در اين بناهاي ارزشمند تاريخي، آنها را به شاهكاري تاريخي و الگويي براي ساير بناهاي دوران هاي پس از خود در داخل و خارج از اين سرزمين كرده است.
گنبدهاي تاريخي مراغه، به صورت برج هايي هندسي و منقش به اشكال مختلف اسليمي و مملو از كاشيكاري ها و تزئينات كم نظير، نقش بسيار پررنگي براي بازيابي تاريخ معماري آن زمان ايفا مي كند.
** گنبد سرخ؛ بنايي ارزشمند و تاريخي از دوران سلجوقي
برج يا گنبد سرخ مراغه كه به گنبد قرمز نيز معروف است در بخش جنوب غربي اين شهر واقع شده و از قديمي ترين گنبدهاي موجود تاريخي اين شهر به شمار مي رود.
گنبد سرخ داراي هفت كتيبه بوده و در سال 542 هجري قمري به دستور عبدالعزيز بن محمود بن سعد در دوران سلجوقي بنا نهاده شده و از ارزشمندترين بناهاي اين دوران از نظر سبك معماري به كار رفته در آن است.
وجود شيوه خاص معماري آجري و تزئينات هريك از طاق نماها، اين اثر را برجسته كرده و بر اساس نظر 'اريك شرودر' باستان شناس معروف، در كتاب صنايع ايران، تزئينات به كار رفته در ستون هاي آجري نماي ورودي آن از شاهكارهاي معماري آجري جهان است.
تلفيق كاشي و آجر در عصر سلجوقي براي اولين بار از اين اثر آغاز شده واستفاده از كاشي به صورت محدود در نماي ورودي و در بالاي سردر آن به شيوه هنرمندانه جلوه خاصي به اين بنا بخشيده است.
** گنبد مدور؛ مزار و يادماني ناشناخته با معماري خاص ايلخاني
برج مدور مراغه از بناهاي تاريخي اين شهر در دوره سلجوقيان و در فاصله ده متري شمال گنبد كبود مراغه در مركزي ترين نقطه اين شهر بنا شده است.
گنبد مدور مراغه مزار و يادماني ناشناخته بوده كه بر اساس كتيبه موجود، اين بناي تاريخي در سال 563 هجري ساخته شده ليكن درباره نام باني و مدفون داخل آن هيچ گونه اطلاعي در دست نيست.
اين گنبد داراي ساختاري استوانه اي و مدور بوده و شامل دو طبقه سردابه و نمازگاه با استفاده از مصالح سنگ هاي آهكي و حجاري شده و آجرهاي خشتي و ساروج ساخته شده است.
بناي گنبد مدور مراغه ظاهري ساده داشته و فاقد تزئينات بوده و فقط درب ورودي آن با نقوشي مشابه نماي اصلي گنبد سرخ تزئين شده است.
از ويژگي هاي خاص اين بنا مي توان به بكارگيري آجرچيني زيباي ضلع بيروني سردر ورودي با تزئينات تخميري پركاري زينت يافته با تلفيق كاشي و آجر در آن اشاره كرد.
اين گنبد تاريخي با وجود نماي مدور بيروني خود، در قسمت داخلي برج دوازده ضلعي بوده ليكن تزئينات گچي آن به مرور از بين رفته است.
** گنبد كبود؛ بناي زيبا و منحصر به فرد از دوران سلجوقي
گنبد كبود يا مقبره منسوب به مقبره مادر هلاكوخان از زيباترين بناهاي اواخر دوره سلجوقي در مركز شهر تاريخي مراغه و در كنار برج مدور قرار گرفته است.
با وجود برخي گمانه زني ها درباره دفن مادر هلاكوخان ايلخان مغول در زمان پايتخت بودن اين شهر، زمان احداث آن بر اساس بقاياي كتيبه سردر ورودي آن و نظر 'آندره گدار' باستان شناس معروف فرانسوي 593 هجري قمري بوده و متعلق به دوران سلجوقي است.
گنبد كبود بنايي زيبا و بديع به صورت برجي 10 ضلعي بوده ودر تزئينات تخميري آن تلفيق كاشي فيروزه اي با آجر به صورت گره چيني اجرا شده است.
در اين بناي تاريخي، از مقرنس كاشي، قطار بندي وتزئينات استامپي در ميان آجرها با نقش الله به خط كوفي در داخل سردابه استفاده شده است.
وجود كتيبه هايي با خط ثلث بصورت نواري در سرتاسر بنا و بالاي هر يك از طاقنماها جلوه خاصي به اين بناي منحصر به فرد بخشيده است.
** گنبد غفاريه؛ بنايي زيبا و تاريخي در كنار رودخانه هميشه جاري صوفي چاي
گنبد غفاريه؛ بنايي زيبا و تاريخي در بخش غربي شهر تاريخي مراغه در كنار رودخانه هميشه جاري صوفي چاي واقع شده و از جاذبه هاي گرشگري و تاريخي اين خطه به شمار مي رود.
اين گنبد در دوره ايلخانان و در بين سال هاي 725 تا 728 هجري توسط حاكم وقت مراغه بنام امير شمس الدين ساخته شده و هدف از ساخت آن جلب رضايت ايلخانان بوده است.
گنبد غفاريه بنايي چهارگوش و آجري بوده كه زواياي آن با ستون هايي داراي نقش لوزي ساخته شده است.
تزئينات بكار رفته در اين بناي تاريخي در قالب نقوش زيباي هندسي و كتيبه هايي با خط ريحان بوده كه تنوع رنگ كاشي ها، جلوه زيبايي به اين گنبد بخشيده است.
گنبدهاي تاريخي مراغه به شيوه معماري تركي و ايلخاني با گذشت ساليان بسيار و با وجود آسيب هاي وارد شده به آنها در طول سالها، به عنوان سندي ماندگار از دوراه تمدن ايران زمين در قرون گذشته همچنان استوار و پابرجا ايستاده اند.
اين گنبدها از نظر معماري، تزئينات آجر و كاشي از گنبدهاي بي نظير در ايران بوده و علاقه مندان مي‌توانند در ايام عيد و ديگر فصول سال از اين آثار زيبا و بي نظير ديدن كنند.
شهرستان مراغه با حدود 515 اثر تاريخي و تپه هاي شناسايي شده جزو 10 شهر داراي بافت غني تاريخي و فرهنگي در كشور محسوب مي شود كه حدود 300 اثر تاريخي آن در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.
شهرستان مراغه با حدود 263 هزار نفر جمعيت در 127 كيلومتري تبريز، مركز آذربايجان شرقي واقع است.
گزارش از: ابراهيم مطلوبي
3077/7487
مراغه - ايرنا - گنبدهاي تاريخي و چهارگانه مراغه با قدمتي به طول تاريخ، يادگارهايي از تمدن پرشكوه و گذشته طلايي اين شهر به دليل برخورداري از سبك معماري خاص و منحصر به فرد، در زمره آثار فاخر تاريخي قرار گرفته و به مقصدي جذاب براي علاقه مندان به تاريخ و تمدن تبديل شده است.
