درمیان؛ دیار قلعه های كهن

به گزارش ایرنا درمیان در شرق خراسان جنوبی قرار دارد و از شمال به شهرستان قاینات، از جنوب به شهرستان سربیشه، از غرب به شهرستان بیرجند و از شرق به افغانستان محدود است.
این شهرستان پنج هزار و 861 كیلومترمربع مساحت دارد و از سه بخش و 6 دهستان تشكیل شده است.
درمیان با حدود 300 اثر فرهنگی و تاریخی كه 83 اثر آن در فهرست آثار ملی ثبت شده است از غنی ترین شهرستان های خراسان جنوبی به شمار می رود، در طول سال بویژه ایام نوروز مسافران و گردشگرانی با سفر به این شهرستان مرزی از آثار آن به ویژه قلعه ها دیدن می كنند.
وجود تپه ها و محوطه های باستانی پـراكنده در منطقه، قلعه های اسماعیلی، آسبادها و مساجد تاریخی نشان دهنده سابقه تمدنی با عظمت این شهرستان است.
همچنین شهر طبس مسینا و مناطق اطراف آن در فاصله حدود 30 كیلومتری شرق شهر اسدیه از لحاظ تاریخی و باستان شناسی بسیار غنی است.
به دلیل وجود قلعه های زیاد، شهرستان درمیان به دیار قلعه های كهن معروف است.

**قلعه «كل حسن صباح» دوره اسماعیلیان
قلعه كل حسن صباح یا دژ مومن آباد در نزدیكی روستای « تغندیك» شهرستان درمیان قرار دارد، این قلعه با ارزش ترین و مهم ترین قلعه اسماعیلیان در منطقه تاریخی قهستان و دومین مركز دفاعی آنها پس از قلعه الموت است.
در غربی ترین بخش این قلعه بقایای معماری به صورت تل خاك بر فراز كوه قابل مشاهده است، این فضا به وسیله یك راهروی باریك با عرض حدود سه متر به بخش مركزی منتهی می شود.
بخش مركزی نسبت به سایر قسمت های قلعه سالم تر مانده و بقایای معماری آن قابل تشخیص است و عناصر معماری این قسمت شامل راهروها، اتاق ها و تالار های بزرگی است كه از سنگ ساخته شدند.
در سطح قلعه تعداد زیادی از آجرهای منقوش با نقوش حیوانی و گیاهی پراكنده است كه این آجرها به شكل مربع، مستطیل و 6 ضلعی هستند كه برای تزئین بخش های مختلف قلعه استفاده شدند.

** قلعه فورگ دوره افشاریه
روستای فورگ از توابع بخش مركزی شهرستان درمیان و در فاصله 90 كیلومتری شرق بیرجند و 10 كیلومتری شهر اسدیه واقع شده است.
ساخت این قلعه در زمان نادرشاه توسط میرزا بقاخان حاكم منطقه شروع شد و پس از وی پسرش میرزا رفیع خان ساخت قلعه را به اتمام رساند.
دروازه اصلی قلعه در ضلع شرقی و یك دروازه كوچك تر در ضلع شمالی آن قرار دارد و شاه نشین در بلندترین نقطه واقع شده و فضاهایی از قبیل اصطبل، آب انبار، اتاق های ساخته شده در دو طبقه و مسجد را در بر می گیرد.
این بنا در در زمره 10 قلعه تاریخی مهم كشور و از آثار مهم و قابل توجه ایران است كه علاوه بر جایگاه ملی، ظرفیت ثبت در فهرست میراث جهانی را داراست و این اثر تاریخی نیز به شماره 3450 ثبت ملی است.

** قلعه درخش دوران قبل از صفوی
قلعه درخش درمیان با نقشه چهار ضلعی ساخته شده و ورودی اصلی در ضلع جنوبی آن واقع شده و این بنا دارای 6 برج مدور است كه در اضلاع جنوبی، غربی و شمالی قرار دارند.
ورودی قلعه در ضلع جنوبی است و پس از آن فضای هشتی قرار گرفته كه دارای پوشش گنبدی از نوع عرقچین است.
از دیگر فضاهای موجود در این ضلع باید به راهرو ارتباطی، اتاق های متعدد و مطبخ و هیزم دان اشاره كرد و این قلعه دارای 2 حیاط مرتبط با یكدیگر است.

**مسجد جامع هندوالان قدیمی ترین بنای مذهبی خراسان جنوبی
مسجد جامع هندوالان درمیان باشكوه ترین بنای تاریخی و مذهبی خراسان جنوبی است كه بر اساس كتیبه های كوفی كشف شده، این اثر تاریخی و مذهبی متعلق به قرون هفتم و هشتم هجری قمری است.
جالب ترین و قدیمی ترین بخش آن گنبد مسجد است كه با مهارت خاصی بر روی فضای چهار ضلعی ساخته شد و این بنا 11 مرداد 1367 با شماره 1893 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

**درخت چنار «دوشنگان» با 750 سال قدمت
درخت زیبا و قدیمی چنار «دوشنگان» روستای محمد آباد درمیان با 750 سال حیات یكی از كهن ترین آثار طبیعی این شهرستان مرزی است.
این درخت زیبا، همواره در طول زمان پرصلابت و استوار سایه اش را در گرمای تابستان نثار رهگذاران می كند و مردم روستاهای اطراف و شهر اسدیه در ایام تعطیل از سایه این درخت برای گذراندن اوقات فراغت استفاده می كنند.
قطر این اثر طبیعی حدود چهار متر و داخل تنه آن در اثر درون پوسیدگی حفره بزرگی ایجاد شده است و از سمت غرب آب قنات به سمت این درخت كه در شیب دره قرار دارد جاری است و این آب در یك گودال كم عمق بركه ای را ایجاد كرده كه تصویر این درخت عظیم در آن افتاده و موجب خلق منظره ای بسیار زیبا شده است.
این چنار كهنسال طبق نظر كارشناسان حدود 750 سال سن دارد و جزو درختان كهنسال با ارزش چنار كشور است و تاج این چنار بسیار بزرگ و فضایی حدود 512 متر مربع را پوشش می دهد، معرفی این اثر طبیعی ارزشمند می تواند در جذب گردشگر تاثیرگذار باشد.
این اثر طبیعی در تیرماه 1390 با شماره 106در فهرست آثار طبیعی كشور به ثبت رسیده است.

**منطقه حفاظت شده درمیان در انتظار گردشگران نوروزی
منطقه حفاظت شده درمیان در فاصله 20 كیلومتری شهر اسدیه مركز این شهرستان قرار دارد و دارای جاذبه‌های طبیعی و زیست محیطی منحصر به فردی است.
منطقه حفاظت شده درمیان از گذشته های دور به دلیل دارا بودن قابلیت های فراوان بویژه وجود گله های قوچ و میش مطرح بوده است.
این منطقه به علت داشتن مراتع زیبا و تپه ماهورهای متعدد مامن مناسبی برای پرورش قوچ و میش وحشی در خراسان جنوبی است.
منطقه یادشده در ناحیه خشك و نیمه خشك قرار دارد و تقریبا تمامی پدیده های طبیعی مثل كوه، تپه، چشمه، رودخانه و قنات های مختلف در آن به چشم می خورد.
طبیعت بكر درمیان، وجود آبشار و چشمه معدنی آب ترش، قلعه باستانی حسن صباح و چنار هزار ساله دوشنگان بر ارزش منطقه افزوده است.
حیات وحش این منطقه شامل پستانداران مختلف از جمله قوچ و میش، گربه پالاس، گرگ، روباه، شغال، كفتار، خرگوش، تشی و انواع موش و پرندگان مختلفی از جمله كبك، تیهو، كبوتر چاهی، قمری، عقاب دشتی، عقاب طلایی، دلیجه، هما و كركس است.
شهرستان درمیان 57 هزار نفر جمعیت دارد، اسدیه مركز آن در 105 كیلومتری شرق بیرجند مركز خراسان جنوبی واقع شده است.
7556 * 6054