ایران در آستانه ورود به بازار جهانی دارو

توسعه صنعت دارویی یكی از شاخص های توسعه یافتگی كشورها به شمار می رود بنابراین امروز جهان به دنبال توسعه بازارهای دارویی خود است و ایران نیز به ویژه در سال های اخیر توسعه بازار دارویی خود را هدفگذاری كرده است.
صنعت دارویی امروز ایران اكنون هر چند از فعال ترین صنایع كشور به شمار می رود اما همواره با چالش های فراوانی رو به رو بوده است.
یكی از چالش برانگیزترین عوامل تاثیرگذار در بازار دارویی كشور تحریم هایی بود كه همواره چرخه تامین دارو را با موانع بزرگی رو به رو كرده است اما این تحریم ها خود، موجب تلاش برای تولید هرچه بیشتر داروها در داخل كشور شد.
توانمندی صنعت دارویی كشور موجب شده تا امروز 96درصد حجم بازار دارویی كشور را داروی های ایرانی تشكیل دهند.
ارزش بازار دارویی كشور در 15 سال گذشته همواره رشد كرده، ارزش این بازار در سال 95، حدود 16 هزار میلیارد تومان برآورد شد و پیش بینی می شود تا پایان امسال به 20 هزار میلیارد دلار برسد.
با این وجود صادرات دارویی ایران به آن سوی مرزها رضایتبخش نیست. البته در سال های اخیر تلاش برای توسعه بازار دارویی ایران در آن سوی مرزها شكل جدی تری به خود گرفته است و دیپلمات ها، برنامه های توسعه صادرات و اقتصاد را در صدر برنامه های خود قرار داده اند.
اما برای توسعه صادرات باید شناخت درستی از بازار دارویی كشور داشت، اینكه نقاط ضعف و قوت بازار دارویی كشور كجاست؟ آیا اصلا در كارخانه های داروسازی كشور، ظرفیت تولید دارو در حجم زیاد و با تكنولوژی بالا وجود دارد؟ و وضعیت فعلی نقدینگی كارخانه های داروسازی كشور به چه شكل است؟
در عین حال باید به این نكته توجه داشت كه مطالبات شركت های دارویی از سازمان های بیمه گر نیز بر توسعه بازار دارویی ایران تاثیر گذاشته است.
مطالباتی كه چند ماه قبل از نوروز 97، سه هزار میلیارد تومان برآورد شد و اكنون میزان دقیق آن معلوم نیست.

*سهم دارو در اقتصاد ایران
كیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو درباره بازار دارویی ایران در گفت و گو با خبرنگار سلامت ایرنا، اظهار داشت: چرخش مالی بازار دارویی ایران 16 هزار میلیارد تومان است كه معادل چهار میلیارد دلار برآورد می شود.
وی افزود: این میزان 1.25 تا 1.28 درصد كل تولید ناخالص ملی كشور را تشكیل می دهد.
جهانپور خاطرنشان كرد: این اعداد نشان می دهد بازار دارویی ما لزوما سهمی بالاتر از بسیاری از كشورهای دنیا (حداقل كشورهای توسعه یافته) ندارد

*96 درصد حجم بازار داروی ایران داخلی است

سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: از لحاظ ارزش ریالی، 71 درصد بازار دارویی ایران متعلق به داروهای تولید داخل و 29 تا 30 درصد متعلق به داروهای وارداتی است.
جهانپور تصریح كرد: اما از نظر تعداد دارو، 96 درصد حجم بازار دارویی ایران را داروهای ایرانی و چهاردرصد آن را داروهای خارجی و وارداتی تشكیل می دهد كه نشان دهنده قیمت مناسب داروی ایرانی در مقایسه با داروی خارجی است.
وی خاطرنشان كرد: اگر این 96 درصد از حجم بازار دارویی كشور را كه داروهای ایرانی است می خواستیم از خارج كشور وارد كنیم دست كم چهار تا 10 برابر در حوزه دارو باید هزینه می كردیم.

*نقاط قوت صنعت داروسازی كشور
سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: توانمندی نیروی انسانی داروسازی از نقاط قوت داروسازی ایران به شمار می رود.
جهانپور افزود: پیشرفت خوبی در تربیت نیروی انسانی داروسازی و دانش فنی در صنعت داروسازی خود داشته ایم.
وی ادامه داد: پایین بودن قیمت تمام شده داروی ایرانی نسبت به قیمت دارو در بازارهای دارویی دنیا و حفظ كیفیت و استانداردهای دارو كه در اغلب موارد قابل رقابت با مشابه خارجی است از دیگر نقاط قوت صنعت دارویی كشور است.

*قیمت مناسب داروهای ایرانی
سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: به شركت های داروسازی و داروسازان برای تولید دارو، یارانه مستقیم نمی دهیم.
جهانپور تصریح كرد: در عین حال هیچ گونه تعرفه گمركی شامل واردات دارو نمی شود اما داروی داخلی فاصله قیمتی خود را با داروهای وارداتی حفظ كرده است؛ در حالی كه در صنایع دیگر سیاست های گمركی برای حمایت از محصولات مشابه داخل، اعمال می شود.

*توان تولید داروهای بایوتكنولوژی و بایوسیمیلار در ایران
به گفته سخنگوی سازمان غذا و دارو، ایران توان تولید داروهای مشابه خارجی حتی داروهای بایوتكنولوژی را دارد.
جهانپور اظهار داشت: در سال های اخیر در داروهای صعب العلاج مانند ام.اس و سرطان این اتفاق افتاده است و با فاصله كمی در دنیا كه ثبت اختراع دارو (پتنت) صورت گرفته، مشابه آن را در داخل تولید كرده ایم.
وی افزود: در حوزه داروهای بایوسیمیلار وارد عرصه بین المللی شده ایم و بازارهای دارویی تركیه و روسیه شاهد حضور داروهای بایوسیمیلار ایرانی هستند.

*گام های اولیه برای حضور در بازار جهانی دارو
سخنگوی سازمان غذا و دارو یادآور شد: در بدو انقلاب اسلامی، هیچگونه تولیدی در مواد اولیه دارویی نداشتیم اما امروز بیش از 54 درصد مواد اولیه دارویی در شركت های مواد اولیه و شیمیایی داخل كشور تولید می شوند.
جهانپور گفت: قدم های اول را برای حضور در عرصه بازار جهانی دارو برداشته ایم و به طور مثال اكنون یك شركت تولید كننده مواد اولیه دارویی در روسیه تحت لایسنس ایران فعالیت می كند.
وی اضافه كرد: در حوزه بسته بندی دارویی نیز 100درصد بسته بندی های داروهای ایرانی، تولید داخل است كه قبلا مسبوق به سابقه نبوده است.

*ظرفیت خالی تولید دارو، نقطه ضعف داروسازی ایران
سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: با توجه به اینكه ظرفیت خالی تولید دارو در كشور داریم، نیم نگاهی به بازار جهانی، صادرات و حضور موثر در بازار بین المللی ضروری است.
جهانپور افزود: ظرفیت تولید داروی كشور چنان است كه می توانیم برای جمعیت 200 تا 400 میلیونی، دارو تولید كنیم.
وی اظهار داشت: هنوز در دیپلماسی دارو و حضور موثر در كشورهای منطقه خیلی قوی عمل نكرده ایم.
وی تاكید كرد: ظرفیت تولید داروی ایران فراتر از جمعیت ایران است و به ویژه می توانیم نیاز دارویی كشورهای منطقه را با قیمتی پایین تر، تامین كنیم.

*سدهایی جلوی توسعه صنعت دارو
سخنگوی سازمان غذا و دارو درباره مطالبات دارویی نیز گفت: شركت های دارویی، مواد اولیه را اغلب به صورت نقدی تهیه می كنند؛ همچنین هزینه پرسنلی از سوی این شركت ها نیز به صورت نقدی پرداخت می شود.
جهانپور افزود: اما بازار به ویژه در سال های اخیر طوری است كه پس از تولید و فروش دارو، مطالبات شركت های دارویی نقدی پرداخت نمی شود و به خاطر تاخیر در پرداخت شركت های بیمه، مطالبات معوقه دارند و زمان پرداخت مطالبات شركت های دارویی بالا رفته است. به همین علت داروساز در تامین نقدینگی دچار مشكل شده كه می تواند روی روند توسعه شركت ها تاثیرگذار باشد.

*مطالبات شركت های دارویی هر روز بیشتر می شود
سخنگوی سازمان غذا و دارو خاطرنشان كرد: پرداخت مطالبات شركت های دارویی به رغم تلاش های صورت گرفته در ماه پایانی سال 96 با چند ماه تاخیر مواجه است.
جهانپور تصریح كرد: در اسفند سال گذشته بیشتر مطالبات بیمارستانی و داروخانه ها به شركت های دارویی از سازمان بیمه سلامت اخذ شد و این سازمان بیمه گر، تاخیر نسبی دارد اما تامین اجتماعی، تاخیر بیشتری دارد.
وی تاكید كرد: تقریبا صنعتی داخل كشور سراغ نداریم كه با این مدت تاخیر مطالبات مواجه باشد و متاسفانه این مطالبات روز بروز بیشتر می شود.

*ضرورت تغییر مكانیسم قیمت گذاری دارو در ایران
سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: اگر بتوانیم به سمتی برویم كه مكانیسم قیمت گذاری دارو را از وضعیت بر مبنای هزینه تمام شده به «رفرنس بیس» یعنی حداقل قیمت مشابه در بازارهای جهانی، تغییر دهیم و مبنای قیمت گذاری داروها را تغییر دهیم در این صورت می توان امیدهایی برای توسعه صنعت داروسازی كشور داشت.
جهانپور افزود: همچنین اگر مطالبات شركت های دارویی را زودتر پرداخت كنیم و نقدینگی شركت های دارویی بیشتر شود و ظرفیت خالی به تولید برسند، چشم انداز روشنی برای صنعت دارویی ایران وجود دارد.
وی اضافه كرد: با دیپلماسی سلامت و حضور موثر در بازارهای جهانی، به طور قطع شركت های دارویی به اجبار و باهدایت و پیشرانی دولت به سمت ارتقای جی.ام.پی GMP (اصول بهینه تولید) و ارتقای فرآیندهای تولید و فناوری های جدیدتر پیش می روند. علاوه بر انگیزه ها و پیشرانی دولت به طور قطع این كار به زمینه های اقتصادی نیز خواهد داشت.

*ایران، هاب دارویی غرب آسیا
سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: ایران با توانمندی هایی كه در صنعت داروسازی دارد حتی می تواند به هاب (مركز) داروسازی در منطقه خاورمیانه و غرب آسیا تبدیل شود.
وی تاكید كرد: حضور در بازارهای جهانی در نقدینگی شركت های دارویی نقش دارد و در اینصورت شاهد بهبود پرداخت و خرید شركت های دارویی خواهیم بود.

*60 قلم كمبود دارویی
سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: كمبود دارویی حداكثر در ماه های اخیر حدود 60 قلم دارو بوده است كه نبود یا نایاب بودن آن مطرح نیست بلكه این كمبودها گاه به گاه و به طور مقطعی است و یكی از دلایل آن فراز و فرودهای نرخ ارز و شاخص های اقتصادی است.
جهانپور افزود: همچنین گاهی مشكلاتی در ترخیص گمرك و سیستم اداری یا فرآیند ثبت سفارش و پیش بینی داروی مورد نیاز اتفاق می افتد كه ممكن است به كمبود مقطعی دارو منجر شود كه به سرعت برطرف می شود.

*آغاز اصلاح فرآیند كمبودهای دارویی
سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: اصلاح فرآیند كمبودهای دارویی در سازمان غذا و دارو آغاز شده كه در تعامل با گمرك و وزارت امور اقتصادی و دارایی و نیز گمرك انجام می گیرد.
جهانپور افزود: بر اساس این اصلاحات، تسهیلات در ترخیص داروها از گمرك، تامین منابع ارزی دارو، ثبت سفارش و توزیع دارو، محقق خواهد شد تا در طول سال های این دولت كمتر با موارد بروز كمبود دارو حتی به طور مقطعی روبه رو باشیم.
وی یادآور شد: در مجموع 250 كارخانه و شركت دارویی و تولید فرآورده های طبیعی و سنتی و مكمل های غذایی در كشور فعالیت دارند كه بیش از 100كارخانه و شركت صرفا در حوزه دارو فعالیت می كنند.
به هر حال صنعت داروسازی كشور با تمام نقاط ضعف و قوت خود با جهشی از طریق دیپلماسی سلامت می تواند بر بسیاری از مشكلات فائق آید و ارزآوری داشته باشد.

گزارش از سادات حسینی خواه
اجتمام*9185*3063