رصد دلا‌ر در تورم و تجارت

رشد شاخص قیمت در فروردین ‌ماه در حالی به ‌طور نسبی متوقف شده كه نرخ ارز از ماه ‌ها قبل، روند پرنوسان صعودی را در پیش گرفته بود. آمارها نشان می‌دهد كه در 4ماه منتهی به فروردین‌ماه امسال، نرخ دلار حدود 25درصد رشد داشته است. بنابراین از این حیث كه شاخص قیمت همزمان با التهابات ارزی آرامش خود را حفظ كرده، سناریوی عدم تبعیت مستقیم تورم از نرخ دلار، حداقل در كوتاه ‌مدت را تقویت می‌كند.

در عین حال، براساس گزارش عملكرد گمرك از تجارت خارجی ایران در فروردین ‌ماه امسال، صادرات كشور رشد بیش از 15درصدی را ثبت كرده است. ارزیابی‌ها حكایت از آن دارد كه چاشنی ارزی به‌ عنوان مهم‌ ترین متغیر اثرگذار در تجارت، اثرش را در رشد صادرات و مثبت شدن تراز تجاری كشور گذاشته است. «دنیای‌اقتصاد» در دو گزارش جداگانه ردپای دلار در تورم و تجارت را مورد بررسی قرار داده است.

آمار تجارت خارجی در نخستین ماه سال 97 حكایت از تراز مثبت تجاری دارد. به‌گونه‌ای كه ارزش صادرات، 604 میلیون دلار بیشتر از واردات بوده است. حجم تجارت در فروردین 97 نیز معادل 5 میلیارد و 662 میلیون دلار است. آمارها نشان می‌دهد همچنان رشد صادراتی مدیون رشد صدور سایر كالاهاست نه كالاهای با پایه نفت و گاز. هرچند بخشنامه ‌های ارزی از نیمه دوم فروردین ابلاغ شده، اما نمی‌توان تاثیر عملكرد این بخشنامه ‌ها را بر این آمار بررسی كرد. چراكه هنوز متولیان ارزی كشور درحال ابلاغ جزئیات بخشنامه ‌ها هستند و در برخی از دستگاه‌ ها نیز این بخشنامه‌ها اجرا نشده است.

ضمن اینكه واردات انجام شده نیز مربوط به ثبت سفارش‌های گذشته است. بنابراین تصویر تجارت نخستین ماه سال جاری مربوط به قبل از تصمیم دولت در مورد تك‌نرخی كردن دلار با قیمت 4200 تومان است و همچنان افزایش صادرات در این ماه نیز تحت تاثیر نوساناتی است كه سال گذشته شروع شد و تا سال جدید ادامه پیدا كرده بود. این نوسانات اثر خود را به ‌عنوان متغیر كلیدی بر صادرات گذاشته است.

به‌ نظر می‌رسد تاثیر این بخشنامه‌ ها و مشكلات ثبت سفارش در آمار ماه بعد نشان داده خواهد شد. اما تجارت خارجی در فروردین نسبت به اسفند 96 (ماه قبل) چه در صادرات و چه در واردات افت داشته است. ارزش صادرات در اسفند ماه سال 96 معادل 5 میلیارد و 241 میلیون دلار بوده و ارزش واردات 6 میلیارد و 645 میلیون دلار رقم خورده است. حال آنكه در فروردین امسال 7 میلیون و 985 هزار تن كالا به ارزش 3 میلیارد و 133 میلیون دلار به بازارهای هدف صادر شده و در مقابل، شاهد ورود یك میلیون و 933 هزار تن كالا به ارزش 2 میلیارد و 529 میلیون دلار بوده‌ایم.

آمارهای منتشر شده ازسوی گمرك ایران نشان می‌دهد ارزش صادرات در فروردین امسال نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته، بیش از 15 درصد رشد داشته است. البته وزن صادرات با افت حدود یك‌ درصدی مواجه بوده است، اما آمارهای صادرات اقلام به تفكیك میعانات گازی، پتروشیمی و سایر كالاها حاكی از آن است كه در دو گروه كالایی اول كه كالاهای با پایه‌های نفت و گاز هستند(میعانات گازی و پتروشیمی)، هم به لحاظ ارزشی و هم به لحاظ وزنی، نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته افت صدور كالا را تجربه كرده‌ایم. این درحالی است كه وزن و ارزش صادرات در سایر كالاها كه شامل كالاهای صنعتی، معدنی، كشاورزی، صنایع‌دستی و فرش است، با رشد قابل توجهی رو به ‌رو بوده است.

بر اساس آمارهای منتشر شده، در ماه نخست سال جاری، یك میلیون و 964 هزار تن كالاهای زیر مجموعه پتروشیمی به ارزش یك میلیارد و 40 میلیون دلار به بازارهای هدف صادر شده است. سهم وزنی این گروه كالایی از كل صادرات بیش از 33 درصد و سهم ارزشی آن بیش از 24.5 درصد است. در عین حال آمار صادرات كالاهای زیر مجموعه پتروشیمی در فروردین 97 افت 0.09درصدی در وزن و افت 0.89درصدی در ارزش را نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته نشان می‌دهد. البته صادرات كالاهای پتروشیمی در فروردین نسبت به ماه گذشته خود رشد داشته است. ارزش صادرات اسفند 96(ماه قبل) 927 میلیون دلار بوده است.

صادرات سایر كالاها، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. در فروردین امسال، 5 میلیون و 161 هزار تن كالای مربوط به این گروه، به ارزش یك میلیارد و 646 میلیون دلار به بازارهای هدف صادر شده و توانسته سهم وزنی حدود 65 درصد و سهم ارزشی بیش از 5.52درصدی را از كل صادرات به خود اختصاص دهد. رشد وزنی حدود 7 درصدی و رشد ارزشی بیش از 39 درصدی نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته نیز حاصل عملكرد صادركنندگان در این گروه كالایی است. البته بر اساس آمارهای اسفندماه 96، صادرات سایر كالاها 3 میلیارد و 565 میلیون دلار بوده كه در فروردین نسبت به ماه گذشته خود افت داشته است.

علاوه بر این گروه‌ های كالایی، صدور 860 هزار تن میعانات گازی به ارزش 448 میلیون دلار در كارنامه تجارت خارجی نخستین ماه امسال ثبت شده كه از سهم وزنی حدود 11 درصدی و سهم ارزشی بیش از 14 درصدی برخوردار است. صادرات در این گروه كالایی به لحاظ وزنی افت بیش از 31.5درصدی و به لحاظ ارزشی افت بیش از 9 درصدی را تجربه كرده است. این آمار در حالی در فروردین امسال رقم خورده كه ماه ماقبل آن میعانات گازی صادرات 749 میلیون دلاری را به ثبت رسانده است.

از سویی در جدیدترین آمار منتشر شده، میعانات گازی مانند هر ماه همچنان در سرلیست اقلام عمده صادراتی قرار دارد. پس از آن «پروپان مایع شده» به ارزش 163 میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از 5 درصد، «پلی اتیلن گرید فیلم» به ارزش 137 میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از 4 درصد، «اتیلن گلیكون(اتان دی ئول)» به ارزش 105 میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از 3 درصد، «بوتان مایع شده» به ارزش 94 میلیون دلار و سهم ارزشی حدود 3 درصد، عمده ترین كالاهای صادراتی در بازه زمان مذكور هستند.

چین، امارات، عراق، هند و كره‌جنوبی عمده‌ ترین مقاصد صادراتی ایران هستند. صادرات یك میلیون و 964 هزار تن كالا به ارزش یك میلیارد و 40 میلیون دلار به چین، سهم وزنی حدود 22 درصد و سهم ارزشی بیش از23 درصد از كل صادرات را به این كشور اختصاص داده است.

البته صدور كالا به چین در این ماه نسبت به فروردین 96 افت حدود 14 درصدی در وزن و رشد بیش از 18 درصدی در ارزش را تجربه كرده است. امارات نیز سهم ارزشی بیش از 517.5 درصدی از كل صادرات دارد و صدور این كالا نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی افت حدود 14 درصد و به لحاظ ارزشی رشد حدود 11 درصد داشته است. صادرات به عراق دارای سهم ارزشی حدود 13 درصد از كل صادرات است و افت وزنی بیش از 7 درصدی و رشد ارزشی بیش از 3 درصدی را نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل داشته است.

سهم ارزشی صادرات به هند نیز بیش از 7 درصد است و تنها كشوری است كه افت ارزش صادرات را در فروردین امسال نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته (بیش از 11 درصد) تجربه كرده، اما وزن صدور كالا به این كشور حدود 20 درصد است. كره‌جنوبی با سهم ارزشی بیش از 6 درصد از كل صادرات از دیگر مقاصد صادراتی به‌شمار می‌رود. رشد ارزشی بیش از 31.5درصد و رشد وزنی بیش از 12 درصد نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته نیز حاصل صدور كالا به این كشور آسیایی است. سایر كشورها نیز سهمی حدود 33 درصد از كل ارزش صادرات را به خود اختصاص داده‌اند كه صادرات به این كشورها به لحاظ وزنی رشد حدود 11 درصد و به لحاظ ارزشی رشد حدود 26 درصدی نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته را نشان می‌دهد. متوسط قیمت هر تن كالای صادراتی 329 دلار بوده كه نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل حدود 16 درصد افزایش داشته است.

** دو تازه وارد طرف معامله
آمار واردات نخستین ماه امسال حكایت از حضور دو تازه وارد به جمع كشورهای عمده طرف معامله ایران دارد؛ روسیه و سوئیس. بر این اساس، بیشترین كالاهایی كه به ایران وارد شده‌اند از كشورهای چین، امارات، روسیه، سوئیس و كره‌جنوبی بوده است. سهم چینی‌ها از كل ارزش واردات كشور حدود 25 درصد و سهم اماراتی‌ها بیش از 12 درصد بوده است. همچنین روسیه سهمی حدود 5.6درصد، سوئیس سهم ارزشی بیش از 6 درصد و كره ‌جنوبی سهمی حدود 6 درصد را به خود تخصیص داده‌اند.

حضور تازه واردها هم به‌لحاظ وزنی و هم به‌لحاظ ارزشی دارای رشد قابل توجهی است. وزن كالاهای وارد شده از روسیه، رشد حدود 26 درصد و ارزش آنها رشد بیش از 630 درصد نسبت به فروردین 96 داشته است. واردات از سوئیس نیز به لحاظ وزنی با رشد حدود 45 درصد و به‌لحاظ ارزشی با رشد بیش از 75 درصد نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل روبه‌رو بوده است. همچنین اقلام عمده وارداتی طی یك ماه نخست سال 97 شامل «لوبیای سویا» به ارزش 155 میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از 6 درصد، «ذرت دامی» به ازشی 138 میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از 5 درصد، «قطعات منفصله برای تولید اتومبیل سواری ردیف 8703 بنزینی با حجم سیلندر 2000CC با ساخت داخل كمتر از 14 تا كمتر از 30 به استثنای لاستیك» به ارزش 121 میلیون دلار و سهم ارزشی حدود 5 درصد، «اجرا و قطعات رآكتورهای هسته ای» به ارزش 77 میلیون دلار و سهم بیش از 3 درصد و «برنج» به ارزش 69 میلیون دلار و سهم ارزشی حدود 3 درصد بوده است. متوسط قیمت هر تن كالای وارداتی 1308 دلار بوده كه نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل بیش از 16 درصد افزایش در ارزش دلاری داشته است.

*منبع: روزنامه دنیای اقتصاد؛ 1397،2،6
**گروه اطلاع رسانی**9117**