در این مطلب آمده است: قدیما تازه بعد از شام، به شب نشینی می رفتیم و تا پاسی از شب را خوش می گذروندیم. اصلا كسی حواسش به ساعت نبود. دائما گل می‌گفتیم و گل می‌شنفتیم. به خودمون هم كه می‌اومدیم، می‌دیدیم؛ای دل غافل نزدیك صبحه» این حرف‌ها را بارها و بارها از بزرگترهایمان شنیده‌ایم.
آنها اگر امكانات نداشتند، دلشان خوش بود. اما حالا چی! نه تنها رفت و آمدهایمان كم شده و همه به نوعی درگیر كار خود هستیم، بلكه تا به خودمان هم می‌آییم، شهر در خاموشی فرو می‌رود.
شهری كه انگار بعد از ساعت 12 شب نبضش نمی‌زند و هر چه هست صدای سوت و كوری است كه فضا را پر می‌كند.
كابوس رستوران‌ها و كافه‌های شهر دقیقا از زمانی شروع می‌شود كه آنها مجبورند چشم‌هایشان را بر هم بگذارند.
در واقع اگر بگوییم كه شب‌های پایتخت به اسارت گرفته شده‌اند، بیراه نگفتیم، چرا كه شب‌ها می‌توانند خاطره‌ساز باشند، اما هاله سیاهی آنها را فرا می‌گیرد.
تازه این یك روی سكه است. با به خواب رفتن زودهنگام شهر گردشگری شبانه هم از رونق می‌افتد و كوچه پس كوچه‌های شهر محل تردد و تجمع معتادان می‌شوند.
این در حالی است كه اگر زنگ خواب فضای شهری دیرتر به صدا در‌آید، نه تنها گردشگری شبانه احیا می‌شود، بلكه به اشتغال‌زایی در شب هم كمك می‌كند.
آنچنان كه سالن‌های تئاتر و سینما، موزه‌ها، فروشگاه‌ها، كتابخانه‌ها و... به ناچار تعطیل می‌شوند و رخصت نمی‌دهند كه خانواده‌ها و حتی توریست‌ها نیز به گشت و گذار شبانه بپردازند.
از جنگ‌های شبانه هم چیزی نگوییم بهتر است. جنگ‌هایی كه معمولا مناسبتی در برخی از پارك‌ها و بوستان‌های پایتخت برگزار می‌شوند، اما برنامه‌هایشان به حدی كسالت آور است كه شهروندان تهرانی را به خود ترغیب نمی‌كند، در حالی كه شب‌های تابستان ظرفیت بالقوه‌ای دارد كه به كار گرفته نمی‌شوند.
هر چه هست سكوت و تاریكی است كه خودشان را به صبح می‌رسانند.
در واقع اگر قرار باشد كه ما هشت ساعت از روز را كار كنیم، هشت ساعت را به تفریح بپردازیم و هشت ساعت باقیمانده را استراحت كنیم؛ با حد مطلوب فاصله بسیاری داریم.
حتی با یك حساب سرانگشتی هم می‌توانیم دریابیم كه هشت ساعت تفریح‌مان به فنا می‌رود. حال تصور كنید در چنین شرایطی با این همه دغدغه‌های رنگارنگ شهروندان چگونه روز خود را آغاز می‌كنند!
در واقع ضرب‌المثل «روز از نو، روزی از نو» مصداق چنین ادعایی است كه گریبان پایتخت‌نشینان را گرفته است.
بنابراین می‌طلبد كه شور و نشاط را به شهروندان برگردانیم.
تهران، شهری خفته
گرچه لایحه جامع روشنایی و نورپردازی فضاهای شهر تهران سه سال پیش در یكصد و هشتاد و سومین جلسه شورای شهر تهران به تصویب رسید، اما هنوز شب‌های پایتخت در تاریكی بسر می‌برند.
آنچنان كه اهالی برخی مناطق از وضعیت موجود گله‌مند هستند و اظهار می‌كنند كه تردد شبانه در محله‌شان موجی از ناامنی را به همراه دارد، چرا كه با تاریك شدن هوا حتی گذر از برخی از بوستان‌ها و پارك‌ها نیز امكان‌پذیر نیست.
با این حال بارها مسئولان شهری وعده داده‌اند كه درصدد حل مشكل تاریكی فضاهای شهری هستند، اما شواهد امر چیز دیگری را نشان می‌دهد.
از این رو باید گفت كه زیست شبانه در پایتخت نیاز به زیرساخت‌هایی دارد تا بتواند گشت و گذار پایتخت‌نشینان را در شب رقم بزند.
براساس پژوهش مركز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، پایتخت ایران جزو معدود كلانشهرهای جهان است كه فعالیت در آن فقط به ساعات اداری و طول روز محدود است.
این در حالی است كه ساكنان عمده شهرهای بزرگ دنیا حتی كشورهای اسلامی، بخشی از فعالیت‌هایشان در حوزه خرید، تفریح، ورزش و گردشگری را در زمان شب انجام می‌دهند، به طوری كه حجم ترددهای شبانه درون‌شهری در آنها مثلا در دبی دست كمی از روز ندارد.
بنابراین باید با چاره‌اندیشی تهران را از خواب اجباری بیرون آوریم و نگذاریم كه تمامی اماكن در یك ساعت مشخص تاریك شوند.
همانطور كه پیش‌تر هم عنوان شد؛ تهران ظرفیت‌های شبانه دارد كه باید به آنها جامه عمل بپوشاند.
این در حالی است كه وضعیت در شهرهای دیگر به مراتب اسفناك‌تر از پایتخت است و باید برای زیست‌شبانه مردم تدابیری را اندیشید، چرا كه آنها حق دارند نمای شهر خود را در شب نظاره‌گر باشند.
محرومیت تهران از زندگی شبانه
رئیس كمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران معتقد است تهران یك سوم از زمان خود را در خاموشی بسر می‌برد و باید برای استفاده از فرصت شب‌های تهران برنامه‌ریزی شود.
محمدجواد حق‌شناس درباره اینكه قرار است چه برنامه‌هایی برای پر كردن شب‌های طولانی تابستان جایگزین برنامه‌های گذشته شود، با تاكید بر اینكه موافق برگزاری این برنامه‌های فرهنگی بوده است، بیان كرد: با برگزاری جنگ‌ها، مردم یك منطقه و محله فرصت می‌كنند كنار هم بنشینند و شادی را تجربه و به نوعی زندگی جمعی را حس كنند.
ما از این فضا استقبال می‌كنیم و اگر نقصی دارد، باید رفع شود و كیفیت برنامه‌ها ارتقا یابد.
او با اشاره به تماشای اخیر مسابقات فوتبال جام‌جهانی در استادیوم آزادی، كافه‌ها و سینماها افزود: قبلا با این موضوع بدون هیچ دلیلی مخالفت می‌شد، اما اتفاق اخیر تجربه‌ای بود كه دیدیم هیچ اتفاقی هم نیفتاد.
بنابراین وقتی مردم در كنار هم تجربه می‌كنند و هیچ اتفاقی نمی‌افتد، می‌توان از این تجارب برای سایر برنامه‌ها نیز استفاده كرد.
حق‌شناس ادامه داد: همچنین می‌توانیم از این تجارب در فصل تابستان كه شب‌ها طولانی است، در راستای بهره‌مندی از یك زندگی جمعی استفاده كنیم.
یكی از موضوعاتی كه علاقمندیم در تهران دنبال شود، زندگی شبانه سرشار از شوق، نشاط و مبتنی بر شناخت و امكان ملاقات با شهروندان است.
اكنون شهر تهران بدون هیچ دلیلی یك سوم فرصتی كه در طول شبانه‌روز در اختیار دارد را در تعطیلی و خاموشی می‌گذراند.
رئیس كمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران در پاسخ به این پرسش كه چگونه می‌توان تفریح شبانه در پایتخت داشت، در حالی كه تهران 12 شب خاموش می‌شود و مغازه‌ها بسته می‌شوند، ادامه داد: شاید در گذشته درباره زندگی شبانه در تهران مشكلاتی داشتیم، اما اكنون روی آن مطالعه می‌شود و برای اجرای آن دیر نیست.
در ماه رمضان هم این تجربه را در تهران داشتیم.
در این ایام كسب و كار فعال است و مردم و صاحبان كسب‌وكار هم راضی هستند. به گزارش مهر، او اضافه می‌كند: نقصی كه درباره برنامه زیست‌شبانه وجود دارد این است كه شاید در بخش نیروهای حافظ امنیت مشكلاتی وجود داشته باشد و توان ایجاد امنیت در این ساعت شب امكان‌پذیر نباشد.
این بخش باید از سوی مقامات وزارت كشور و نیروی انتظامی تامین شود و نباید به این بهانه كه امكانات لازم وجود ندارد، موجب تعطیلی فضای شهری شویم.
افزایش نشاط روحی با ایجاد جُنگ شبانه
«اصولا 12 شب به بعد شهر به دلایلی تعطیل است.
حال اگر اسمش را مصرف انرژی بگذاریم، قاعدتا زمانی كه مغازه‌ها باز نیست، مشكلی پیش نمی‌آید، اما نباید فضای شهری به گونه‌ای باشد كه مردم نتوانند به خوبی از تعطیلات پنجشنبه و جمعه خود استفاده كنند.
باید اماكن اجازه دهد كه رستوران‌ها، كافه‌ها، قهوه‌خانه‌ها و... از ساعت 12 هم به فعالیت خود ادامه دهند، به ویژه آنكه اكنون در فصل تابستان بسر می‌بریم.»
اینها را عبدالرضا هاشم‌زایی، نماینده مردم تهران در مجلس به «آرمان» می‌گوید.
به گفته او از وقتی كه ساعت جلو كشیده شده عملا مردم از غروب آفتاب تا ساعت 12 شب زمان محدودی برای تفریح كردن در شهر تهران دارند. بنابراین زمان تفریحات شبانه به ویژه در دو شب تعطیل آخر هفته كم است و باید این محدودیت از بین برود.
هاشم‌زایی عنوان می‌كند: این در حالی است كه در فصل تابستان دانش‌آموزان و دانشجویان تعطیل هستند و ایجاد تفریحگاه شبانه در تهران و تشویق مردم به تفریحات سالم باعث نشاط روحی آنها می‌شود، به گونه‌ای كه دانش‌آموزان و دانشجویان آمادگی پیدا می‌كنند كه از اول مهر با انرژی بهتری به مدارس و دانشگاه‌ها بروند.
به اعتقاد نماینده مردم تهران در مجلس باید دولت، شهرداری، پلیس و اماكن یك طرحی را ایجاد كنند كه مردم بتوانند از فضای سالم شب استفاده بهتری داشته باشند، چون هوا در شب بهتر است. این در حالی است كه در طول روز با توجه به گرمی هوا مردم تهران مجبورند دائما كولر خودروی خود را روشن كنند.
بنابراین با توجه به اینكه مراكز آموزشی در فصل تابستان تعطیل است، باید مسئولان گامی بردارند و امكاناتی را فراهم كنند تا جوانان بتوانند تعطیلات تابستان را به خوبی پشت سر بگذارند.
او همچنین اظهار كرد: اصولا مردم بیشتر حافظ امنیت خود هستند.
بنابراین می‌توان گفت كه مشكل امنیتی برای تفریحات شبانه مردم پیش نمی‌آید. هاشم‌زایی با ذكر مثالی می‌افزاید: فرض كنید كه جنگ شبانه‌ای در بوستان‌ها یا پارك‌ها برقرار باشد و رستوران، كافه‌ها، قهوه‌خانه‌ها و... نیز به مردم خدمات ارائه دهند و جوانان با خانواده و دوستانشان بتوانند به تفریحات خود بپردازند.
بنابراین با توجه به روحیه مردم مشكل امنیتی پیش نخواهد آمد، اگر هم باشد، قطعا برای مراكز تفریحی نیست.
نماینده مردم تهران در مجلس در پایان یادآوری می‌كند: تمام كشورهای اسلامی به جز ایران از اول ماه رمضان تا پایان آن را جشن می‌گیرند.
بنده در این ایام در كشورهای عربی بوده و دیده‌ام كه هتل‌ها، رستوران‌ها و مجامع مختلف تفریخی شب تا صبح در ماه رمضان باز هستند.
بنابراین ما هم باید از فرصت زیست‌شبانه خود استفاده كنیم.
منبع:روزنامه آرمان
تهرام/1735/ 1008
تهران- روزنامه آرمان امروز- چهارشنبه- با درج مطلبی با عنوان شب‌مردگی تهران، به بررسی زیست شبانه تهرانی ها می پردازد.
