به گزارش ایرنا امروز همزمان با انتشار خبر رویدادهای مختلف توسط رسانه های معتبر و رسمی یك كشور، شبكه های اجتماعی نیز به انتشار انواع خبر و مطلب روی آورده اند كه برخی از آنها شایعه است و افكار عمومی جامعه را تا مدتها درگیر می كند.
تقریبا محال است كاربر یكی از شبكه های اجتماعی باشید و در شبانه روز با اطلاعات نادرست و دروغ مواجه نشوید حتی ممكن است به طور ناخواسته موجب پخش این شایعات در شبكه های اجتماعی و فضای جامعه شوید.
پخش و انتشار یك شایعه در شبكه های اجتماعی شاید با فشردن دكمه بازنشر صورت گیرد اما تاثیرات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی به ویژه اقتصادی آن می تواند بسیار وسیع و دور از تصور كاربران باشد، پیامدهایی كه گاهی جبران ناپذیر است.
از این رو رسالت خبرنگاران در پیشگیری از بروز و گسترش شایعه در فضای رسانه ای و مجازی از اهمیت ویژه ای برخوردار است كه این موضوع در میزگرد ایرنا خراسان جنوبی با حضور مدیركل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان جنوبی، مدیركل امور بانوان و خانواده استانداری، مدیرمسئول روزنامه زعفران، مدیرمسئول روزنامه امروز خراسان جنوبی و سرپرست خبرگزاری مهر در استان به بحث و بررسی گذاشته شد.
** نبود اطلاع رسانی درست به شایعه منجر می شود
مدیركل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان جنوبی در این میزگرد گفت: نبود اطلاع رسانی صحیح در حوزه خبر بستر را برای شایعه در جامعه ایجاد می كند و شایعه زمانی به سرعت رشد می كند كه مردم به منبع اطلاعاتی و خبری درست، دسترسی نداشته باشند.
ناصر نبی زاده با بیان اینكه حضور پررنگ حوزه اصلی خبر، نظام و دولت در پیشگیری از شایعه بسیار موثر است گفت: برای مثال اگر به بحث قیمت دلار و سكه به عنوان یك مساله دم دستی نگاه كنیم متوجه می شویم كه هر جا شبكه های خبری اطلاعات درستی ارایه داده اند توانسته اند التهاب های موجود را كاهش دهند.
وی ادامه داد: خبر درست اگر با تحلیل و واقعیت همراه باشد، مردم می پذیرند و قطعا از بروز شایعه جلوگیری می شود.
مدیركل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان جنوبی با ذكر یك مثال گفت: مثلا در حوزه ارز نمی توانیم بگوییم هیچ مشكلی نداریم چون مردم نمی پذیرند ولی اگر تحلیل درست و واقع بینانه از شرایط، امكانات و ظرفیت ها بدهیم آنگاه می توان با گسترش شایعه مقابله كرد.
وی با تاكید بر اینكه خبرگزاری و حوزه اطلاع رسانی در درجه اول باید متكی بر نیروها و ساختار حرفه ای باشد افزود: تحلیل درست خبر در فضای شایعه و از طرفی درك وظایف حوزه های اطلاع رسانی توسط ساختار مدیریتی می تواند موثر واقع شود.
نبی زاده تصریح كرد: پرداختن به برخی كاستی ها در اولویت بندی به حوزه مدیریتی كمك می كند كه بیان آن از سوی رسانه باید مورد توجه باشد.
وی سرعت در اطلاع رسانی به ویژه در زمان حاضر را بسیار مهم دانست و گفت: شرایط فعلی به خوبی این موضوع را نشان می دهد؛ آنگاه كه قیمت دلار یك دفعه 2 هزار تومان كاهش می یابد كاملا مشخص است كه دلیل اقتصادی ندارد بلكه با سرمنشا روانی به حوزه های اطلاع رسانی و جریان سازی متصل است.
مدیركل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان جنوبی با بیان اینكه رصد رسانه ها نشان می دهد اخبار اقتصادی در صدر توجه مردم قرار دارد گفت: این یك مساله است و با توجه به مهم بودن جذابیت خبر باید بسترسازی برای آن انجام شود.
وی مسایل اقتصادی را از اولویت های فضای موجود اطلاع رسانی عنوان كرد و افزود: پرداختن به مشكلات مردم می تواند در جذب آنها به اخبار موثر باشد.
نبی زاده بیان كرد: البته از بدنه اطلاع رسانی استان و كشور انتظار می رود تبیین درستی از این مساله صورت گیرد و آنچه باعث عبور جامعه از وضع موجود خواهد شد وجود انسان های فرهیخته و فرهنگی است كه می توانند با ساماندهی مسایل اقتصادی اثرگذار باشند.
وی تصریح كرد: مجموعه ای می تواند از این مسایل به سلامت بگذرد كه ریشه در تاریخ و فرهنگ سرزمین داشته باشد.
مدیركل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان جنوبی گفت: شواهد نشان می دهد موضوعات محلی به بحران های بزرگ تبدیل می شود و با توجه به نمود این مساله در شرایط فعلی به نظر می رسد باید با نگاه حرفه ای به موضوعات محلی پرداخته شود.
وی مشكلاتی از قبیل آب، راه، بیكاری در كارخانه ها، تقسیمات كشوری و مسایل كارگری را برای این موضوع مطرح كرد و افزود: طرح برخی مسائل موجب شده كه دامنه نگاه مردم گسترده تر شود و در این مسیر كاركردهای جدید رسانه ها تاثیرگذار بوده است.
** قابلیت پذیرش شایعه در ایران بالاست
مدیر مسئول روزنامه زعفران نیز درباره ارتباط شایعه و خبر اظهار داشت: اگر یك خبر مورد تایید باشد عنصر اهمیت و صحت آن مهم است و اگر یكی از این 2 عنصر ضعیف شود مثلا در صحت آن تردید باشد، وارد وادی ابهام و بعد هم تبدیل به شایعه می شود.
ابوالفضل زاهدی پور با ابراز تاسف از بالابودن قابلیت پذیرش شایعه در كشور افزود: از قدیم مردم ایران ثابت كرده اند كه استعداد بسیار زیادی در جذب اخبار غیررسمی و حتی نامعتبر دارند و این نشان می دهد با وجود گسترش فناوری هنوز راه برای عوام فریبی در كشور باز است.
وی شیوع شایعه را از طریق نقل قول و تهاتر ممكن دانست و گفت: دستگاه های تبلیغاتی دشمن هم برای انحراف افكار عمومی مردم متوسل به شایعات می شوند.
كارشناس رسانه نمونه این بحث را موضوع وقوع زلزله مهیب در تهران عنوان كرد و افزود: معمولا بعضی از خبرگزاری ها و منابع اطلاعاتی به خاطر رسوخ بیشتر بین مردم، به شایعات متوسل می شوند لذا با توجه به شرایط موجود كشور باید رسانه ها تلاش كنند كه شایعه در جامعه كنترل شود.
وی با بیان اینكه گاهی نیاز است پاسخ شایعه را با شایعه داد اظهار داشت: آموزش عمومی نیز در خنثی كردن شایعه ها موثر است.
مدیرمسئول روزنامه زعفران چاپ بیرجند افزود: شایعات سیاسی و اقتصادی در شرایط روز جامعه خریدار زیادی دارد اما باید رسانه ها با كنترل این مساله تلاش كنند كه هر خبری منعكس نشود و با دور كردن بحران و استرس از مردم جلوی بروز و گسترش شایعه ها گرفته شود.
وی علت شایعه پذیری مردم را احساسی بودن و زودباوری آنها دانست و گفت: چون افراد در جامعه تشنه انتقال خبرها هستند عادت دارند كه خبرها را هرچند ناپخته در جمع مطرح و پخش كنند.
زاهدی پور افزود: فقر اطلاعاتی منجر به افزایش شاخ و برگ این خبرهای ناقص شده و با نقل سینه به سینه بالاخره تبدیل به مساله بزرگ می شود.
وی گفت: البته برخی شایعه ها نیز در جامعه مطرح می شود كه بعدا به حقیقت می پیوندد یعنی مصداق این حرف است كه «تا نباشد چیزكی مردم نگویند چیزها».
این كارشناس رسانه ادامه داد: برخی شایعه ها نیز با هدف بسترسازی برای وقوع یك اتفاق در آینده پخش می شود كه خبرنگاران و رسانه ها باید در این زمینه هوشمندانه برخورد كنند.
وی راهكار مقابله با شایعات رسانه ای را كمرنگ جلوه دادن آن رسانه دانست و گفت: چون مردم قدرت درك و تشخیص دارند لذا رسانه ای كه شایعه منتشر می كند در جامعه صحت و اعتبار خود را زیر سئوال می برد.
زاهدی پور افزود: رسانه های معتبر و صادق نقش زیادی در تفهیم مردم دارند و چقدر خوب است كه این نوع رسانه در وادی صحت، سقم و اصالت خبر بیشتر فعالیت كند.
وی با تاكید بر حضور پررنگ رسانه ها در مواقع بحران اظهار داشت: به طور مثال وقتی خبرگزاری ایرنا همیشه صداقت داشته باشد مردم در مواقع بحران و شایعه سازی می توانند صحت آن را در این رسانه بجویند.
مدیرمسئول روزنامه زعفران رفتار مصلحت جویانه برخی رسانه ها را با كاركرد صادقانه آن متناقض دانست و افزود: برخی رسانه ها براساس سیاست های یك گروه خاص عمل می كنند اما مردم برای رصد خبرهای موثق به رسانه ها اعتماد نمی كنند.
** شایعه از خبر جذاب تر است
مدیرمسئول روزنامه امروز خراسان جنوبی نیز با بیان اینكه رسانه های معتبر وارد شایعه نمی شوند گفت: اما گاهی مشاهده می شود برخی رسانه های جهان چندین سال خبر خوب مخابره می كنند تا در یك زمان مناسب شایعه ای را بین مردم پخش كنند.
محمود حیدری نمونه این موضوع را عملكرد برخی شبكه های خارجی در زمان انتخابات مثال زد و اظهار داشت: چون شایعه از خبر جذاب تر است برای جلوگیری از بروز آن باید سواد رسانه ای مردم افزایش یابد كه در این خصوص آموزش و پرورش و دانشگاه ها گزینه مناسبی هستند.
وی با تاكید بر اینكه فضای مجازی، بستر شیوع شایعه را فراهم كرده است افزود: علاوه بر خبرنگار و رسانه، مسئولان نیز نقش مهم دارند و باید نسبت به اتفاقات حوزه كاری خود بیشتر از خبرنگار حساس بوده و جوابگو باشند.
حیدری معتقد است اگر رسانه در جمع آوری و انتشار اطلاعات آزاد باشد بسیاری از شایعه ها منتشر نمی شود.
**امیدبخش در مقابل شایعه پراكنی
سرپرست خبرگزاری مهر در خراسان جنوبی نیز با اشاره به اینكه شایعه سازی در شرایط فعلی كشور افزایش یافته است گفت: این موضوع به لحاظ وجود شبكه های متعدد اطلاع رسانی شدت گرفته و باید رسانه ها برای بحران های پیش رو كه قرار است بعدا به وقوع بپیوندد برنامه ریزی داشته باشند.
فاطمه زیراچی، امیدبخشی را بهترین راهكار در جامعه فعلی دانست و افزود: رسانه های معتبر در مقابل برنامه های دشمن می توانند با امیدبخشی به حل مسائل كمك كنند.
وی با بیان اینكه رسانه ها موتور محرك افكار عمومی جامعه هستند اظهار داشت: مشكلات باید از طریق انتقادات سازنده رسانه ها دنبال شود.
زیراچی یك راه جلوگیری از انتشار شایعه را ایجاد منبع اطلاعاتی صحیح برای رسانه عنوان كرد و گفت: در فضایی كه مسئولان همكاری لازم را با رسانه ها ندارند، بستر شایعه سازی گسترده تر می شود.
مدیركل امور بانوان و خانواده استانداری خراسان جنوبی نیز از جایگاه مدیریتی اظهار داشت: گاهی برخی امور به مصحلت جامعه نیست كه شفاف سازی شود لذا سكوت پاسخ مناسبی به برخی سئوالات است.
نفیسه نخعی اضافه كرد: دولت تا زمانی می تواند اطلاع رسانی كند كه به خاطر بار حقوقی برخی مسایل اعتبار و حیثیت افراد به خطر نیفتد.
9893 *7559*3028
بیرجند - ایرنا - گسترش روزافزون فضای رسانه ای و مجازی، هدایت افكار عمومی را با چالش جدی مواجه كرده و رسالت خبرنگاران در اطلاع رسانی صحیح و پیشگیری از بروز شایعه در جامعه سنگین تر شده است.
