همين هفته گذشته بود كه عبدالجبار كاكايي، شاعر و ترانه‌سرا، با اشاره به آسيب شناسي شعرهاي مورد استفاده در هيأت‌هاي سوگواري گفت: «مرثيه‌هايي مي‌شنويم كه بيشتر به ترانه‌هاي پاپ نزديك است و از جهت ريتم و ملودي و حتي گاهي كلام با شعرهاي مذهبي فاصله دارد.» براستي شعر آييني اين روزها در چه وضعيتي قرار دارد و اديبان و شاعران چه نظري درباره آن دارند؟
** متأسفانه شاعران روزگار ما منفعل شده‌اند
رضا اسماعيلي، شاعر معاصر كه خود شعر آييني هم مي‌سرايد، در اين باره به «ايران» مي‌گويد: «وقتي مي‌بينيم يك كالاي فرهنگي تقاضاي بالايي دارد، بايد بر كيفيت آن بيفزاييم و سعي كنيم اثر فاخر و ارزشمندي را عرضه كنيم. تا همين گذشته‌هاي نه‌چندان دور «خلوص» مهم‌ترين ويژگي مداحان بود و خيلي مراقبه و محاسبه مي‌كردند كه خداي ناكرده پاي‌شان را كج نگذارند و شعري نخوانند كه باعث وهن خاندان رسالت شود. اما امروز برخي دنبال مد روز هستند كه مردم و بخصوص جوان‌ها چه شعر و ريتمي را مي‌‌پسندند. همين نكته مي‌تواند آسيب‌هاي زيادي به ادبيات آييني ما وارد كند. موسيقي و شعر اين ايام را بايد از فرهنگ خودمان استخراج كنيم و به‌دنبال ترانه‌هاي كوچه بازاري نباشيم.»
اسماعيلي در ادامه افزود:«بايد دانش ديني و شعرشناسي در بين مرثيه‌خوانان افزايش يابد و حتي با فرهنگ اسلام و تاريخ و احاديث نيز آشنايي داشته باشند. متأسفانه يكسري شعرهاي نازل خوانده مي‌شود كه از لحاظ فرم و ساختار و مضمون و محتوا، يك بار مصرف و في‌البداهه هستند كه باعث مي‌شوند بعد معرفت‌افزايي شعرها كم شود و ادبيات آييني آسيب ببيند.»
اين شاعر آييني در خصوص تعامل مداحان و شعراي آييني خاطرنشان كرد:«بايد بين شاعران و مداحان اهل بيت تعامل بيشتري برقرارباشد. شاعر اهل بيت با حفظ استقلال خودش بايد با مداحان جلسات مشتركي داشته باشند و با هم در برخي محافل ادبي نشست و برخاست داشته باشند تا به يك زبان مشترك در نوحه ومرثيه برسند تا يك اثر فاخر و ارزشمند خلق شود. متأسفانه شاعران روزگار ما هم منفعل شده‌اند. برخي شعراي جوان بر اساس سفارش‌ها شعر مي‌گويند و در واقع شعر از آن فخامت و ارزش‌هاي ادبي‌اش تهي مي‌شود و اثري سخيف به‌جا مي‌ماند. به‌همين خاطر است كه مي‌گويم، شاعران بايد استقلال ادبي خود را حفظ كنند.»
بايد تلاش كنيم به‌عنوان شاعر اهل بيت اخلاص را در خودمان پرورش دهيم. بخصوص در بحث عاشورا به‌دنبال پيام‌هاي انسان ساز عاشورايي و به‌دنبال بيداري و آگاهي بخشي به جامعه باشيم. اگر اين نگاه حاكم باشد، طبعاً اشعارمان را از دل ادبيات هزار ساله پارسي و غني خود بيرون مي‌كشيم.»
** تشكيل يك نهاد مردمي با مشاركت شعراي آييني و مداحان پيشكسوت
مرتضي طاهري، مداح پيشكسوت كه خود نيز شعر مي‌گويد، دراين باره معتقد است: «شعري كه ذوقي سروده شود ممكن است با اعتقادات تناسبي نداشته باشد. بهترين خدمت به اين جوانان اين است كه آنها به سمت فراگيري اين فن كه شامل چند فن متفاوت است سوق داده شوند. يعني فن خوانندگي وموسيقي، ادبيات و شعر، جامعه شناسي و مخاطب شناسي و فن بيان. يعني همه اينها در مداحي تجميع شده است اگر اينها را فرا نگيرد، قطعاً مخاطب آزرده مي‌شود و ماندني نخواهد بود.»
طاهري خبر از تأسيس يك نهاد و تشكلي داد كه قرار است اين حركت را هدايت كند تا اشعار آييني و مذهبي بيشتر خوانده شود و از اين معضل و آسيب جلوگيري شود. او معتقد است اين نهاد حتماً بايد مردمي باشد و با مشاركت شعراي آييني كه تغذيه‌كننده فكر جامعه هستند، تشكيل شود.»
** ما در ميراث فرهنگي‌مان براي توليد آثار فاخر آييني غني هستيم
مصطفي محدثي خراساني در مورد غني بودن شعر آييني مي‌گويد: «ما در ميراث و توليدات فرهنگي‌مان چه درحوزه شعر و چه موسيقي چيزي كم نداريم براي توليد آثار فاخر آييني. شعر بسيار خوب هم در اشعار فارسي كلاسيك فراوان است و هم درشعر معاصر.
قبلاً بزرگان ما شغل و پيشه‌شان را داشتند و در كنارش براي اهل بيت نيز مداحي مي‌كردند. او در خصوص نظارت بر شعر آييني مي‌گويد: «به لحاظ ارزيابي شعرهاي آييني چون به نوعي تبليغ دين مي‌كنند، سازمان تبليغات بايد آنها را تأييد كند. قطعاً از يك طرف چون كار فرهنگي است و با فرهنگ عموم سروكار دارد به وزارت فرهنگ هم مرتبط مي‌شود. اين‌گونه نبايد باشد كه هر كودك 8 ساله‌اي تريبون دردست بگيرد. راه ديگر اين است كه ارتباط تنگاتنگ‌تري بين جامعه مداحي ما و جامعه ادبيات وشعر ما برقرار شود. اولاً شعرهاي خوب در اختيار مداحان قرار بگيرد، كه شعرا هم بايد سعي كنند با زباني شعربگويند كه براي مردم هم قابل فهم باشد و بتوانند ارتباط برقرار كنند. اكنون طوري شده كه شعر خوب با مردم ارتباط برقرار نمي‌كند شعري هم كه ارتباط برقرار مي‌كند بشدت ضعيف است.»
*منبع: روزنامه ايران؛ 1397،6،25
**گروه اطلاع رساني**1699**9131
با فرا رسيدن ماه محرم و ايام عزاداري حضرت اباعبدالله(ع) برخي شعرا موضوع «شعر آييني» را پيش كشيده و به ابعاد آن پرداخته‌اند.
