با این حال اگر همه معضلات اقتصادی را در یك كفه ترازو و مشكلات كارآفرینی را در كفه دیگر آن قرار دهیم، بی تردید كفه تنگناهای دست و پاگیر شرایط جاری اقتصاد بقدری سنگینی می كند كه ایجاد تعادل را بسیار سخت می نمایاند.
موانع قانونی و به روز نبودن مقررات، مشكلات ساختاری اقتصاد، افول كسب و كارهای قدیمی، ضعف در فناوری و حمایت از ایده های نو در فضای كسب و كار 'فعالیت كارآفرینانه'را تا حدی دشوار كرده كه می توان كارآفرینی را در چنین شرایطی نوعی جهاد قلمداد كرد كه پیشبرد آن نیازمند نبردی نظام مند است.
آنچه در اذهان عمومی به عنوان كارآفرینی ثبت شده 'ایجاد اشتغال برای خود و دیگران است' و از این حیث صاحبان واحدهای تولیدی، اصناف و شركتهای خصوصی كارآفرین تلقی می شوند. بر این اساس كشور ما كمبودی از باب فعالیتهای كارآفرینانه ندارد. به عنوان مثال خراسان رضوی با برخورداری از شش هزار واحد تولیدی و 184 هزار و 651 واحد صنفی كه صاحبان آنها برای شمار زیادی شغل ایجاد كرده اند، بستر و توان قابل توجهی در حوزه كارآفرینی دارد.
'هفته جهانی كارآفرینی' كه از روز دوشنبه 25 آبان آغاز شده و در سطح جهان با همین عنوان از 16 تا 22 نوامبر ثبت شده فرصتی است كه میلیونها نفر در سراسر دنیا متوجه حركت شتابان كارآفرینی می شوند و در این حركت چارچوب 'ایده‌های جدید' برای تولید بهتر با صرفه تر و ایجاد مشاغل جدید در قالب جنگ استعدادها مبتنی بر خلاقیت، نوآوری دانش به صورت نظام مند شكل می گیرد.
بر همین اساس میزگردی با عنوان 'راهكارهای حمایت از كارآفرینی در شرایط اقتصاد امروز' با حضور 'معاون كارآفرینی و اشتغال اداره كل تعاون كار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی، رئیس كانون كارآفرینان استان، پژوهشگر فعال در حوزه كارآفرینی، كارآفرین برتر خراسان رضوی و همچنین مدیر یكی از مراكز مشاوره كارآفرینی' از سوی خبرگزاری جمهوری اسلامی در مشهد برگزار شد تا
جوانب مختلف مشكلات كارآفرینان و راهكارهای حمایت و توسعه كارآفرینی مطرح و بررسی شود.
* كارآفرین كیست؟
رئیس كانون كارآفرینان خراسان رضوی در میزگرد ایرنا در مشهد گفت: كارآفرینی با اقتصاد، فضای كسب و كار، توسعه، كارگران و همه عواملی كه در عمران و آبادانی نقش دارند مرتبط است. كارآفرین فردی است كه هم برای خود و هم برای جمعی از كارگران شغل مفید دارای ارزش افزوده ایجاد می كند.
محمدحسین روشنك افزود: كارآفرین را با سرمایه دار یكی نمی دانیم، حتی او را با سرمایه گذار هم یكی نمی بینیم زیرا كارآفرین را به عنوان فردی عاشق كار، كارگری و اقتصاد می شناسیم. كارآفرین برتر كسی است كه در جهت رسیدن به اهداف، بالاترین تلاش را داشته و كمترین چالش را برای اقتصاد كشور ایجاد می كند. به این معنا كه بدهكاری بانكی و پرونده مالیاتی نداشته باشد، پرداخت حقوق كارگرش را در اولویت قرار دهد و پیش از آنكه به سود خود بیاندیشد دغدغه معیشت و رشد كارگران را مدنظر داشته باشد.
معاون كارآفرینی و اشتغال اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی نیز در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: كارآفرین به فردی گفته می شود كه با تشخیص فرصت، همراه با خلاقیت و نوآوری و پذیرش ریسك بتواند ایجاد ارزش افزوده جدید داشته باشد.
محمدامین بابایی افزود: بیشتر كارآفرینان خراسان رضوی را می توان در واحدهای تولیدی، صنفی و كارگاهی مشاهده كرد كه از دانش و توان مالی خود برای تولید و اشتغالزایی استفاده كرده اند.
* چالشهای كارآفرینی
معاون اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی هم در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: بر اساس مطالعات اخیرا مركز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی عمده ترین مشكل در حوزه كارآفرینی 'تامین منابع مالی و دریافت تسهیلات از بانكها، ضعف بازار سرمایه در تامین منابع مالی و بی تعهدی شركتها و موسسات مالی در پرداخت به موقع بدهیهایی كه به پیمانكاران بخش خصوصی دارند' اعلام شده است.
وی افزود: اما مهمترین مشكلی كه كارآفرینان خراسان رضوی با آن مواجهند 'بازار فروش محصولات' است كه مهمترین دلیل بروز این مشكل نیز فقدان ارتباط موثر بین دانش تولید شده در دانشگاهها با واحدهای تولیدی و كارآفرینان است.
بابایی ادامه داد: كارآفرینان در واحدهای تولیدی خود از فناوریهای روز دنیا عقب هستند و از تخصص دانش آموختگان دانشگاهی نیز به نحو موثر و مطلوب بهره نگرفته اند.
معاون اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی گفت: بیشتر كارآفرینان این استان مالك واحدهای تولیدی هستند اما نسبت به دانش مدیریتی روز دنیا آگاهی كمی دارند. از سوی دیگر كارآفرینانی كه مالك واحدهای تولیدی هستند به آموزشهای ضمن خدمت نیروی انسانی واحد خود كم توجه می باشند لذا وقتی نیروی انسانی در آن واحد مشغول كار می شود كارآفرینی سازمانی در آن محیط به خوبی اتفاق نمی افتد.
وی افزود: مشكل مهم دیگر كارآفرینان محدودیتهایی است كه دولت در صادرات برخی محصولات ایجاد كرده است. از سوی دیگر برخی كالاهای تولیدی در رقابت با مشابه خارجی از كیفیت بالایی برخوردار نیستند لذا بازار را از دست داده اند.
بابایی ادامه داد: با این حال امسال كه از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی 'سال حمایت از كالای ایرانی' نامگذاری شده اتفاق خوبی رخ داد و بخش خصوصی وادار شد كیفیت كالاهای تولیدی را افزایش دهد تا جذب مشتری بیشتری داشته باشد.
وی یكی دیگر از مشكلات كارآفرینان واحدهای تولیدی را ضعف در خدمات پس از فروش ذكر و بیان كرد: اغلب تولیدكنندگان به تعهدات خود بعد از فروش كالا عمل نمی كنند و در بحث مشتری مداری نیز ضعیف عمل می كنند. این در حالی است كه دنیای امروز از موضوع 'مشتری مداری' به بحث 'مشتری نوازی' رسیده اما هنوز واحدهای تولیدی ما در مورد مشتری مداری مشكل دارند چون خود را با شرایط روز دنیا تطبیق ندادهد و از فناوری روز برای جذب مشتری استفاده نكرده اند.
معاون اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی 'نبود مشاوره های تخصصی' را از دیگر مشكلات كارآفرینان ذكر و بیان كرد: خیلی از واحدهای تولیدی از مشاوره های تخصصی به خوبی استفاده نمی كنند. این نشان می دهد كه دانش مدیریتی كارآفرینان سنتی است. تفاوتی كه بین كارآفرینان سنتی با كارآفرینان امروز این است كه مدیران سنتی ریسك پذیر نیستند و در مقابل تهدیدها ضعیف می شوند اما كارآفرینان موفق امروز ریسك پذیر بوده، نوآوری در محصولات را سرلوحه كار قرار می دهند، به استقبال تهدیدها می روند و پیش از اینكه تهدید به آنان لطمه بزند، آن را شناسایی و تبدیل به فرصت می كنند.
* رتبه ایران در كارآفرینی و مشكلات پیشرو
پژوهشگر و مدرس دانشگاه جامع علمی كاربردی خراسان رضوی نیز در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: بر اساس آمار سازمان بین المللی كار موسوم به 'ILO' ایران در سال 2018 میلادی نسبت به سال 2017 در حوزه كسب و كار پیشرفت داشته زیرا وضعیتش 26 صدم درصد ارتقاء یافته اما رتبه كلی كشورمان در مقایسه با سایر كشورهای جهان در حوزه كسب و كار چهار پله نزول داشته یعنی رتبه ایران در بین 190 كشور جهان هم اینك 124 است.
جابر نوبخت افزود: براساس این ارزیابی جهانی، ایران در موضوع 'شروع كسب و كار' به موفقیت رسیده و نمره اش از 85.5 صدم درصد سال 2017 به 85.16 صدم درصد در سال 2018 رسیده و همین نشاندهنده موفقیت دانشگاههای كشورمان در تربیت كارآفرینان است.
وی ادامه داد: با این وجود بر اساس همین آمار، جایگاه ایران در 'اخذ مجوزهای ساخت و ساز، دسترسی به برق، مالكیت فكری، اخذ اعتبارات، حمایت از سهامداران خرد، پرداخت مالیات، تجارت فرامرزی و انعقاد قراردادها' كاهش یافته یا ثابت مانده است.
این پژوهشگر حوزه كسب و كار گفت: آمار سازمان بین المللی كار نشان می دهد كه حمایتهای دولت جمهوری اسلامی ایران در حوزه كارآفرینی مناسب نیست. به عنوان مثال در كشور ما اخذ مجوز برای كارآفرینی سه ماه طول می كشد و چون این موضوع به خلاقیت و ابتكار فرد مربوط می شود، ایده در انتظار كسب مجوز پس از سه ماه كهنه شده است.
* ضعف حمایت معنوی از كارآفرینان
نوبخت در ادامه با اشاره به دیگر چالشهای كارآفرینی در ایران 'حمایت معنوی از كارآفرینان' بسیار ضعیف توصیف و بیان كرد: به 'كارآفرین موفق' جایگاهی به منظور معرفی به جامعه و تكریم وی داده نمی شود. آموزش كارآفرینی در سطح مدارس هنوز رسمیت نیافته لذا معلمان متخصص این موضوع در حوزه های دیگر به تدریس كارآفرینی مشغول می شوند.
وی افزود: در بیشتر دانشگاهها نیز اساتیدی كه در رشته كارآفرینی تدریس می كنند تجربه زیادی ندارند و فقط برای اینكه ظرفیت یك دانشگاه برای تدریس پر شود بكار گرفته می شوند.
این پژوهشگر حوزه كارآفرینی 'تدوین نشدن قوانین و مقررات مالیاتی برای كارآفرینان' را از دیگر چالشها ذكر و بیان كرد: در ایران قانونی برای كارآفرینی نداریم تا بر اساس آن وظایف تخصصی دستگاههای اجرایی در این مقوله تفكیك و مشخص شده باشد لذا وقتی یك كارآفرینی وارد بازار كار می شود با همه ادارات دستگاهها و وزارتخانه درگیر است.
وی ادامه داد: در كشورهای صنعتی و پیشرفته فضای كارآفرینی بسیار راحت است زیرا هم قانون و هم متولی برای كارآفرینی وجود دارد و اگر فردی دارای ایده ای باشد در مدت یك هفته می تواند آن را تجاری سازی كند، به تولید برساند و برایش بازاریابی انجام دهد.
* عقب ماندگی در عرصه فناوری
مدیر مركز مشاوره و خدمات كارآفرینی پایا صنعت مشهد نیز در میزگرد ایرنا در مشهد گفت: تاكنون در ارتباط با كارآفرینی، شناخت معضلات و راه حلهای آن فعالیت كارشناسانه موثر و راهگشایی در ایران صورت نگرفته است.
علیرضا كامیارفر افزود: در مطالعاتی كه توسط مركز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی و اتاق بازرگانی ایران هر سال پیرامون كارآفرینی انجام می شود 20 فرآیند مدنظر قرار و گرفته و هر سال بر اساس همین شاخصها وضعیت بررسی و مشكلات طبقه بندی می شوند.
وی در تشریح علل حل نشدن مشكلات حوزه كارآفرینی گفت: دلیل این مسئله فقدان اختیارات برای كسانی است كه می خواهند موانع حوزه كارآفرینی را برطرف كنند، در حالی كه باید افراد دارای اختیار و تصیمم گیرنده در قالب گروهی مشخص سازماندهی شوند و در یك مكان و یك زمان برای حل مشكل تصمیم بگیرند تا اجرا شود.
این فعال حوزه مشاوره و خدمات كارآفرینی ادامه داد: به عنوان مثال نرخی كه بانكها برای سود تسهیلات پرداختی به كارآفرینان تعیین می كنند به هیچوجه جذاب نیست زیرا رویه بانك غلط است بطوری كه به جای استفاده از خدمات بانكی، پول را خرید و فروش می كنند.
وی گفت: در مورد 'وضع مالیات، بیمه تامین اجتماعی، قیمتگذاری، بی ثباتی بازار و غیرقابل پیش بینی بودن قیمتها' مشكلات و راه حلها مشخص است اما متولی مشخص برای اجرای آنها وجود ندارد. در این شرایط بی ثباتی باعث تعطیلی كار می شود. بسیاری از پیمانكاران بزرگ و اصلی كه كارفرمایاشان نهادهای دولتی می باشد، پا از كار پس كشیده اند زیرا مبلغ قرارداد آنها بسیار كمتر از قیمتها در بازار است.
كامیارفر افزود: در حالی كه در كشورهای پیشرفته 'ایده نو' از زمان ارائه تا تولید و عرضه در بازار حمایت می شود، در ایران نهادهای حمایتگر ایده و تجاری سازی وجود دارد اما هر كدام در یك وزارتخانه مستقر بوده و به صورت جزیره ای عمل می كنند لذا نمی توانند اثرگذار باشند.
* ضعف دولت در حمایت از كارآفرینان
رئیس كانون كارآفرینان خراسان رضوی نیز در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد پیرامون چالشهای كارآفرینی گفت: در هر دوره اقتصادی چالشها برای كارآفرینان متفاوت است. در هر دوره زمانی یك سری چالشها پدید می آیند كه وظیفه نهادهای دولتی است تا آنها را رصد كرده و برایشان راهكار ارائه دهند.
روشنك افزود: اینكه دولت بدون بررسی پیامدها، بخشنامه ای صادر و به عنوان مثال صادرات فلان كالا را ممنوع می كند، به یك چالش جدی برای كارآفرینان مبدل شده است. این در حالی است كه دولت باید همزمان با صدور بخشنامه، تاثیرات اجرایی آن را نیز بررسی كند و راه حل مشكلات ناشی از اجرای بخشنامه را ارائه دهد.
وی ادامه داد: باید كارآفرین برتر را در حدی تعریف كنیم كه در بین كارآفرینان دیگر جایگاه خود را پیدا كند و موقعیت داشته باشد. در غیر این صورت معرفی كارآفرین برتر تبدیل به چالش می شود. ابزارهای حمایتی دولت از كارآفرینان كم تاثیر هستند. بضاعت و اختیارات مسئولان استانی اندك است لذا خیلی از طرحهای حمایتی دولت در استانها نمی تواند موثر باشد.
رئیس كانون كارآفرینان خراسان رضوی گفت: دولت هیچ ساختاری برای حمایت از تشكلها ندارد، اصلا در فرهنگ حاكمیت حمایت از تشكلهای بخش خصوصی شكل نگرفته لذا هم اینك همه اظهارات مبنی بر حمایت دولت از بخش خصوصی، در حد شعار است.
وی افزود: با همه اینها هم اینك هماهنگی بین بخش خصوصی و دولت در خراسان رضوی بیشتر از دیگر استانهای كشور است. ما سختی كارآفرینی را در شرایط كنونی به خوبی درك كرده ایم، مردم نیز درك كرده اند كه در این شرایط حساس باید از نظام و دولت جمهوری اسلامی ایران حمایت كنند.
* تفكرات مدیریت در حوزه كارآفرینی سنتی است
مدیرعامل مركز مشاوره و اطلاع رسانی حامی پیوند كارآفرینان خراسان رضوی در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: برای توسعه كارآفرینی و توفیق در این بخش باید تفكر و ذهنیت اصلی كارآفرین تغییر كند.
محمود جانی درمیان اظهار داشت: تفكر دولتمردانی كه تصمیم گیرنده و واضع قوانین هستند 'سنتی' است یا مفهوم كارآفرینی را به معنای واقعی آن درك نكرده اند. به عقیده من باید در وهله نخست تفكر دولتمردان پیرامون كارآفرینی تغییر كند و نظرات كارشناسی حول این محور همسو شوند، سپس برای این حوزه برنامه ریزی صورت گیرد.
وی كارآفرین را نوزادی نیاز حمایت والدین توصیف و بیان كرد: والدین این نوزاد قوانین و نهادهای مجری آن هستند كه باید از كارآفرینی حمایت كند. این حمایت در قالب 'رسیدگی به كارآفرینان، ارائه آموزش، هزینه برای رونق كارآفرینی و درك واقعیت اقتصاد و جامعه' نتیجه بخش خواهد بود.
كارآفرین برتر خراسان رضوی ادامه داد: برای اینكه یك فرد تبدیل به كارآفریی موفق شده و انگیزه لازم برایش ایجاد شود باید در ابتدا نیازهای كشور در حوزه های مختلف به كارآفرینی احصا و معرفی شوند و انگیزه لازم برای كارآفرینی پدید آید. سپس یك كارآفرین باید مانند راننده ای كه روند آموزش را برای دریافت گواهینامه طی می كند، مراحل لازم را طی كرده تا به عنوان یك كارآفرین به جامعه معرفی شود.
وی گفت: كارآفرینی نیاز به رسیدگی دارد و نمی توان آن را رها كرد. اگر رها شود و موانعی كه به لحاظ قوانین، بیمه و ماهیت اجرایی در مسیر كارآفرینی وجود دارند برداشته نشوند و برای تقویت كارآفرینی و استارتاپها فعالیتی صورت نگیرد، در واقع فقط صحبت از كارآفرینی شده و هیچ برنامه حمایتی اجرا نشده است.
جانی درمیان افزود: نهادهای دولتی امكانات و ظرفیتهای فراوانی برای حمایت از كارآفرینی دارند كه می توانند آنها را به صورت رایگان در اختیار كارآفرینان قرار دهند.
وی بر تسهیل قوانین بیمه و مالیات برای حمایت از كارآفرین و وضع قوانین جدید حمایتی از كارآفرینی و استارتاپها تاكید و بیان كرد: افرادی كه در این زمینه وضع كننده قوانین هستند باید خود را با شرایط روز دنیا تطبیق دهند و قوانینی متناسب با نیاز روز جامعه وضع كنند.
* كارآفرینی و مشكلات نظام آموزشی
مدرس دانشگاه جامع علمی كاربردی خراسان رضوی در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: تاكنون نظام آموزشی كشور در تربیت كارآفرینان موفق عمل نكرده و در واقع رشته كارآفرینی در نظام آموزشی مبحث جدیدی است.
نوبخت افزود: مقوله كارآفرینی از سال 1384 به ادبیات دولت وارد شد و از سال 1386 رشته كارآفرینی برای نخستین بار در دانشگاه تهران دانشجو پذیرفت و این رشته در مقطع كارشناسی ارشد شكل گرفت. با این وجود آموزش پایه ای كارآفرینی هنوز در ایران شكل نگرفته اما در كشورهای پیشرفته كارآفرینی به صورت پایه از ابتدای نظام آموزشی تدریس می شود.
وی ادامه داد: حدود هفت سال است كه رشته كارآفرینی در دو مقطع كارشناسی ارشد و دكترا در دانشگاههای كشور شكل گرفته لذا در این حوزه به صورت پایه ای و نظام مند عمل نشده، به این معنا كه كارآفرینی باید از پیش دبستانی آموزش داده شود.
این پژوهشگر گفت: نظام آموزشی ایران در دهه گذشته موفق به تربیت افراد محدودی در سطح دانشگاهی و تا حدی ترویج فرهنگ كارآفرینی شده اما هنوز این فرهنگ ریشه دار نشده است لذا رسیدن به موفقیت در حوزه كارآفرینی منوط به فرهنگ سازی برای آن از دوره پیش دبستانی است كه تحقق یك دهه دیگر زمان می برد.
وی اظهار داشت: در این راستا نظریه پردازان خوبی در حوزه كارآفرینی تربیت شده اند اما تاكنون از دانشگاهها افراد كارآفرین خیلی كمی بیرون آمده و توانسته اند مبتنی بر آموزشهایی كه دیده اند وارد بازار كار شوند.
نوبخت ادامه داد: مراكز مشاوره كارآفرینی نیز كه از سوی وزارت كار به تعداد زیاد در استانها از جمله 17 مركز در خراسان رضوی ایجاد شده اند مورد حمایت معنوی كارآفرینان قرار نمی گیرند زیرا آنها بطور مستقیم با دانشگاه وارد مشورت می شوند در حالی كه خود دانشگاه نیاز به مشاوره دارد.
وی گفت: مشوقهای كارآفرینی نیز از سوی دولت بسیار ضعیف است. نگاه حاكم جامعه به فرد كارآفرین به عنوان یك فرد سودجو و منفعت طلب است لذا فرد كارآفرینی كه تشویق نشود بعد از مدتی دلسرد شده و سرمایه خود را تبدیل به ارز می كند و از كشور خارج می شود.
این مدرس دانشگاه افزود: الگوهای موفق كارآفرینی در ایران در سطح دانشگاه و جامعه خیلی كم معرفی شده اند. بیشتر كارآفرینان موفق خارجی را الگو قرارداده و آنان را به جامعه معرفی كرده ایم. علت این نقیصه بخشی به نبود متولی دولتی برای معرفی كارآفرینان و بخشی به عدم همكاری صنعتگران یا تولیدكنندگان با دانشگاهها برای معرفی افراد صاحب نام برمی گردد.
وی ادامه داد: در حوزه آموزش نیز كارآفرینان در دانشگاهها روش بازاریابی را نمی آموزند و برای ایجاد كسب و كار خود مكانسنجی لازم را انجام نمی دهد. وقتی كارآفرینی بدون تحقیق در بازار كار خود را آغاز می كند، در فروش دچار مشكل می شود.
نوبخت اظهار داشت: در مجموع برای اینكه كارآفرینی به نتیجه برسد و نظام آموزشی كارآفرین تربیت كند باید بستر آموزشی، قانونی و حمایتی از كارآفرینان مهیا شود.
مدیر مركز مشاوره و خدمات كارآفرینی پایاصنعت مشهد نیز در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: باید بپذیریم دنیا در حال تغییر است و ظرف 30 سال اخیر به اندازه 300 سال تغییر كرده است. از سوی دیگر در كشورهای پیشرفته دانشگاهها ملزم به تربیت نیروی مولد هستند یعنی بسته های آموزشی در داخل دانشگاه بر اساس شرایط بازار تولید می شوند و براساس نیاز روز نیروی انسانی به بازار و حوزه سرمایه ارائه می دهند.
كامیارفر افزود: در مقابل دانشگاههای ایران از بازار عقب هستند، دانش آموخته دانشگاه از جنس بازار نیست و نمی تواند خود را با شرایط تطبیق دهد لذا خیلی از دانش آموختگان دانشگاهی بیكار می مانند و دروسی را در دانشگاه می آموزند كه اصلا كاربرد ندارد زیرا سرعت نظام آموزشی ایران نسبت به فناوری و تغییرات دنیا كند است.
روشنك درباره نظام آموزشی ایران و توفیق آن در تربیت كارآفرین نیز گفت: در این حوزه به هیچوجه موفق نبوده ایم زیرا دانش آموختگان دانشگاهها به لحاظ مهارت و دانش متناسب با نیاز بازار ضعیف هستند. از سوی دیگر آموزشهای مهارتی از سوی سازمان فنی و حرفه ای و وزارت كار چندان موثر نبوده اما از جهت كارآفرینی و كارگرآفرینی نسبت به دانشگاهها بهتر عمل كرده است.
وی ادامه داد: شاید تنها موفقیت دولت را بتوان در حوزه تشویق كارآفرینان دانست كه نسبت به آموزش و تربیت كارآفرین بهتر عمل كرده است.
مدیرعامل مركز مشاوره و اطلاع رسانی حامی پیوند كارآفرینان خراسان رضوی هم در خصوص آموزشها پیرامون كارآفرینی در كشور گفت: تمام آموزشها از سوی دانشگاهها، سازمانهای ارائه كننده آموزش مهارتی و آموزشگاههای خصوصی كه حول محور كارآفرینی ارائه شده، نتیجه محور نبوده و فقط رفع تكلیف بوده است.
جانی درمیان اظهار داشت: دانشگاههای كشور فقط مدرك محور هستند و هیچگاه خروجی های خود را در این بخش مورد ارزیابی قرار نداده اند، در حالی كه باید دانشگاههای مختلف پس از یك دوره پنج ساله دانش آموختگی دانشجویان، خروجی خود را مورد ارزیابی قرار دهند تا ببینند چند درصد دانش آموختگانشان جذب كار شده اند و دلایل جذب یا عدم جذب آنان را بررسی كنند.
وی افزود: نگاه به آموزش در كارآفرینی باید نتیجه محور و پایه ای باشد یعنی تربیت كارآفرین از پیش دبستانی آغاز شود، به این معنا كه باید ابتدا اساس كارآفرینی را پایه گذاری كرد و به نیتجه بخش بودن آن اطمینان داشت، سپس تسهیلات ارزان قیمت برای كارآفرینان و مسائل بعدی را مورد توجه قرار داد.
معاون كارآفرینی و اشتغال اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی هم در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: در شرایطی كه نظام آموزشی در حوزه كارآفرینی به نحو مطلوب عمل نمی كند، برای ترویج كارآفرینی و ایجاد اشتغال برای دانش آموختگان بیكار چه باید كرد.
بابایی اظهار داشت: همه نهادهای آموزشی در كشور 'آموزش محور' هستند. شاید طی چند دهه گذشته كارآفرینان برجسته ای از این مراكز دانش آموخته شده باشند اما تعدادشان محدود است زیرا مراكز آموزشی متناسب با نیاز بازار كشور، آموزش خود را پایه گذاری نكرده اند.
وی بیان كرد: آموزش در دانشگاهها باید به نحوی باشد كه حداقل فردی كه دانش آموخته می شود بتواند برای خود شغل یا كسب و كاری بوجود آورد.از سال 1393 كه وزارت كار به صورت تخصصی وارد مقوله كارآفرینی شد به دانشگاهها در خراسان رضوی پیشنهاد راه اندازی كرسی كارآفرینی را دادیم تا از نظرات كارآفرینان قدیمی و زبده برای ارائه تجربیات خود به دانشجویان استفاده كرده و ارتباط بین صنعت و دانشگاه بیشتر شود اما از این طرح استقبال نشد.
رئیس كانون كارآفرینان خراسان رضوی نیز گفت: در نظام كاری و فضای كسب و كار دستكاری كرده ایم، به این معنا كه آموزشهای ما در دانشگاهها به جوانان متناسب با فضای كاری و توانمندیهای شغلی افراد نبوده است.
روشنك اظهار داشت: فردی كه می توانسته در كنار پدرش در روستا مفید واقع شود، در رشته ای غیرمرتبط در دانشگاه تحصیل كرده و نتوانسته میان پیش زمینه مهارتی كه از قبل داشته و آموزشهای دانشگاهی ارتباط مناسبی آنها برقرار كند تا فرد مفیدی برای جامعه باشد.
وی بیان كرد: دخالت در ساختارها و هنجاریهای جامعه بدون مطالعه تبعاتی را به دنبال دارد. امروز بافت فرهنگی جوامع ما متفاوت از آن چیزی است كه در نظام آموزشی به جوانان ارائه می شود.
* اقدامات دولت برای حمایت از كارآفرینی
معاون اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: شرایط كنونی، جنگ اقتصادی است. اگر آن را قبول داریم باید بپذیریم كه فرماندهان این جنگ 'كارآفرینان' هستند و باید از آنها حمایت كنیم.
بابایی اظهار داشت: دولت برای ارتقای مهارتی دانش آموختگان دو طرح 'مهارت آموزی در محیط كار واقعی' و 'كارورزی' را به مرحله اجرا درآورد. در طرح كارورزی كه ویژه دانش آموختگان دانشگاهها است، دولت هزینه های مهارت آموزی را در محیط كاربه مدت شش ماه پذیرفته تا فرد بتواند مهارت لازم را بدست آورد.
وی افزود: در طرح مهارت آموزی در محیط واقعی نیز كه از آن به عنوان 'طرح استاد - شاگردی' یاد می شود، دولت فقط هزینه مربوط به بیمه ناشی از حوادث كار را برای كارآموز پرداخت می كند ولی وی می تواند شش یا 9 ماه كار را در كارگاه یاد بگیرد. این طرح در واقع هزینه های آموزش به كارگران را برای بخش خصوصی كاهش داده است.
او بیان كرد: به دلیل عدم اعتماد كافی بین بخش خصوصی و دولت، در خراسان رضوی از طرح مهارت آموزی در محیط واقعی كار استقبال زیادی نشد اما استقبال آن از طرح كارآموزی بیشتر بود.
معاون اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی گفت: بیش از 95 درصد صنایع خراسان رضوی متعلق به بخش خصوصی است و باید از دو طرح كارورزی و مهارت آموزی در محیط واقعی كار در استان استقبال بیشتری صورت می گرفت.
بابایی اظهار داشت: امسال دولت 120 میلیارد ریال برای مشوقهای بیمه ای كارفرمایان و برای اجرای دو طرح كارورزی و مهارت آموزی در محیط واقعی كار نیز 210 میلیارد ریال به استان اختصاص داده كه اعتبارات خوبی است و جذب مناسب این اعتبارات نیازمند همكاری بخش خصوصی است.
وی قدردانی و معرفی سالانه كارآفرینان برتر استان، ارائه كارت كارآفرینی به كارآفرینان برتر و مكلف كردن دستگاه های اجرایی به ارائه خدمات ویژه به آنان، افتتاح نخستین كافه كارآفرینی با نگاه ایجاد تعامل بین كارآفرینان در استان و قرار گرفتن دستگاه های اجرایی در كنار كارآفرینان را از دیگر اقدامات این نهاد برای حمایت معنوی از كارآفرینان برشمرد.
وی در خصوص مراكز رشد و استارتاپی برای توسعه كارآفرینی گفت: این مراكز كه در پارك های علم و فناوری قرار گرفته، به دلیل محدودیت مكانی و قانونی از شركت های دانش بنیان یا دانش آموختگان دانشگاه ها حمایت می كنند اما این مراكز نمی تواند پذیرای افرادی كه فقط ایده خوب برای كارآفرینی دارند، باشد.
* لزوم تقویت مشاوره ها در كارآفرینی
معاون اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی همچنین گفت: وزارت كار از سال 1392 خلاءها در حوزه كارآفرینی را شناسایی و مراكز مشاوره كارآفرینی را راه اندازی كرد. در این راستا از سال 92 تا 96 تعداد 30 مركز مشاوره در این استان مجوز گرفتند كه پس از پایش تعداد آنها به 17 مركز مشاوره رسید.
بابایی افزود: اولین انجمن مراكز مشاوره كارآفرینی كشور در خراسان رضوی افتتاح شد ولی این انجمن چندان مورد استقبال قرار نگرفت زیرا هنوز فرهنگ استفاده از مشاوره برای كارآفرینی در بین بخش خصوصی ترویج داده نشده است.
وی اظهار داشت: در ابتدا فعالیت مراكز مشاوره كارآفرینی در خراسان رضوی، دستگاه های صادركننده مجوزها، آنها را به رسمیت نشناختند و كارآفرینان زبده نیز از آنها استقبال نكردند، لذا دستورالعمل های مرتبط با این حوزه بازنگری و تغییرات لازم در آن ایجاد شد.
بابایی ادامه داد: مراكز مشاوره كارآفرینی در خراسان رضوی مكلف به ارائه مشاوره های تخصصی شدند، اكنون این مراكز خط مشی ها را مشخص می كنند تا چگونه كارآفرینی در جامعه گسترش یابد.
وی افزود: هم اینك مجوزهای لازم به مراكز مشاوره، شتاب دهنده و فضای مشترك فعالیت این دو بخش داده و آنها بر حمایت از كارآفرینان جوان متمركز شده اند، انجمن مراكز مشاوره در واقع اتاق فكر وزارت كار است تا به مسئولان مشاوره لازم را برای هدایت كارآفرینان ارائه دهد.
مدیر مركز مشاوره و خدمات كارآفرینی پایاصنعت مشهد گفت: مراكز مشاوره، جوان هستیم زیرا عمر فناوری در كشور زیاد نیست، لذا این مراكز باید خود را به منابع اصلی و به دانشگاه های معتبر وصل كنند.
كامیارفر افزود: البته بسط و گسترش این موضوع درتهران متفاوت از سایر نقاط ایران است، لذا مراكز مشاوره در استان ها فقط می توانند با ایجاد ارتباط مسقتیم با منابع در تهران، اطلاعات را بهره برداری، بومی سازی و پیاده سازی كنند.
وی ادامه داد: مراكز مشاوره كارآفرینی در ارتباط با انتقال فناوری به كشور و مبادلات پولی نمی توانند راه حل بدهند، تنها می توانند دانشگاه ها را در ارتباط با كارآفرینان فعال كنند.
كامیارفر اظهار داشت: هم اینك همكاری را با اداره مخابرات استان را به منظور استفاده از زیرساخت های مخابرای برای توسعه كسب و كار آغاز كردیم تا آنچه مورد نیاز فضای كسب و كار در حوزه آی تی، اینترنت و غیره است، فراهم شود.
* سرعت متوازن با پیشرفت دنیا در كسب و كار
مدیر مركز مشاوره و خدمات كارآفرینی پایاصنعت مشهد نیز در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: در حال حاضر در 'انقلاب تفكر' قرار گرفته ایم، ماهیت همه چیز تغییر كرده، داراییهای مشهود واحدهای تولیدی تبدیل به داراییهای نامشهود شده و سرفصلها عوض شده اند.
كامیارفر اظهار داشت: در شرایط كنونی در جهان از قدرت برند و استارتاپها صحبت می كنند و بازار فروش و ماهیت كسب و كار تغییر كرده اما ایران همسو با دنیا تغییر نكرده و خود را همسو با رشد جهانی نساخته است.
مدیر مركز مشاوره و خدمات كارآفرینی پایاصنعت مشهد گفت: پیشتر در نظام بانكی پول وجود داشت اما اكنون پول نامشهود است و در دنیا رد و بدل می شود. با این وجود، نظامم بانكی ایران هنوز نتوانسته خود را شرایط جدید تطبیق دهد و آن را تحلیل كند.
وی بیان كرد: اینكه چطور می خواهیم این عقب ماندگی را جبران كنیم یك سوال اساسی است. نمی توان برای تفكر از پیش تعیین شده یا تفكری كه نمی توان آن را تحلیل نمود برنامه ریزی كرد.
او افزود: در این راستا بخش خصوصی به عنوان حوزه اجرایی و تاثیرپذیر نه تاثیرگذار، از بخش حاكمیتی و قانونگذار تاثیر می گیرد اما آن تاثیری كه می گیرد به دردش نمی خورد.
كامیارفر اظهار داشت: دنیای امروز از ابتدا براساس ژنتیك فرد مشخص می كند كه در چه رشته ای باید ورزش كند و در چه شاخه ای تحصیل كرده و مشغول كار شود. بر این اساس تجربیات گذشته بسیار گرانبها است لذا مدیریت امور باید دست مجربها باشد اما كارها را جوانان انجام دهند.
وی افزود: تاكنون مشكلات حوزه كارآفرینی احصا شده اند زیرا وزارت كار و مجلس شورای اسلامی هر سال مشكلات كارآفرینی و وضعیت كسب و كار را بررسی و شاخصها را مشخص می كنند. این موضوع رسانه ای نیز می شود لذا در بعد شناخت مشكلات عقب نیستیم.
او بیان كرد: از آنجا كه بخش خصوصی تاثیرپذیر است و نه تاثیرگذار، نمی تواند ارائه دهنده راه حل باشد بلكه نظام حاكمیتی و نظام قانونگذار باید این را حل كند و تا زمانی كه نظام قانونگذار به صورت شبكه ای و فرآیندی بهم متصل نباشند و نتیجه گرا حركت نكنند هیچ موضوع خاصی اتفاق نمی افتد.
مدیر مركز مشاوره و خدمات كارآفرینی پایاصنعت مشهد گفت: در این شرایط باید برای حفظ كارآفرینی هم افزایی داخلی را تقویت كرده و از خودتحریمی اجتناب و یك هدف مشترك و استاندارد را برای توسعه كارآفرینی تعیین كنیم.
* كارآفرینی در دنیای امروز جنگ استعدادها است
مدرس دانشگاه جامع علمی كاربردی خراسان رضوی نیز در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: در بحث جدید كارآفرینی گفته می شود مهارت به تنهایی كافی نیست، یعنی علاوه بر دانش و مهارتی كه به افراد آموخته می شود قابلیتها و تواناییهای افراد نیز باید افزایش یابد اما در ایران به این موضوع كمتر پرداخته شده است.
نوبخت اظهار داشت: تحول در خلاقیت و نوآوری در گذشته هر 10 سال یكبار اتفاق می افتاده اما اكنون سرعتش به كمتر از شش ماه در دنیا رسیده لذا ترویج كارآفرینی در شرایط فعلی 'جنگ استعدادها' است كه مهمتر از جنگ فیزیكی می باشد.
وی گفت: اگر در كشور ما فرهنگ استعدادیابی را از همان كودكی ترویج دهیم نیازی به جنگ فیزیكی نیست زیرا هم اینك كشورهای دنیا در تلاش هستند استعدادهای خود را به جنگ بفرستند و این هم همان توسعه كارآفرینی است.
این پژوهشگر حوزه كارآفرینی افزود: در دنیای امروز استعدادها ارزش آفرینی دارند پس نیازمند یك قانون كارآفرینی در ایران هستیم كه بتوانیم به این مورد دست یابیم.
نوبخت اظهار داشت: در دنیای امروز استارتاپها بخش بزرگی از فضای كسب و كار را تشكیل می دهند، دولت برای اینكه از بحث استارتاپی و مراكز رشد و كارآفرینی حمایت كند باید پای سرمایه گذار خارجی را به ایران باز نماید.
وی 'شبكه سازی ارتباطی بین حوزه های مختلف كارآفرینی در بدنه دستگاههای اجرایی، توانمندسازی عموم مردم و حتی دولتمردان نسبت به دیدگاه كارآفرینانه آنان، طبقه بندی اكوسیستم كارآفرینی كشور، شناسایی و امكانسنجی فضای كسب و كار محلی، توسعه مشاوره در كارآفرینی و آمادگی تحصیلی شغلی را در بحث مشاوره كه باید از دبستان شروع شود' نسخه حفظ و توسعه كارآفرینی در شرایط كنونی برشمرد.
او اضافه كرد: اگر آموزش و فرهنگ سازی كارآفرینی در جامعه عمومیت پیدا نكند و اقدام عملیاتی در این حوزه صورت نگیرد، به نتیجه نمی رسیم.
* چهار راه حل مفید توسعه كارآفرینی
مدیرعامل مركز مشاوره و اطلاع رسانی حامی پیوند كارآفرینان خراسان رضوی در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: به عقیده من چهار راه حل برای حمایت از كارآفرینی در شرایط كنونی اقتصاد كشور وجود دارد.
جانی درمیان اظهار داشت: 'همسو كردن نگاهها، ذهن و مطالب در مورد كارآفرینی در بین مردم و مسئولان و كارآفرینان، ایجاد انگیزه برای كارآفرینی در كشور، ارائه آموزشهای نتیجه محور در دانشگاهها و دیگر مراكز آموزشی، حمایت كامل از كارآفرینی در مراكز مشاوره از آغاز كسب و كار تا بهره برداری' ضروری است.
* لزوم ایجاد سازمان نظام كارآفرینی
معاون كارآفرینی و اشتغال اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی نیز گفت: پیشنهاد ما به دولت این بوده كه امور مربوط به كارآفرینی به خود كارآفرینان واگذار شود. همچنین سازمان نظام كارآفرینی با مدیریت بخش خصوصی در كشور ایجاد شود زیرا ایجاد این سازمان با مدیریت كارآفرینان می تواند مباحث مربوط به كارآفرینی را به صورت تخصصی دنبال كند.
بابایی اظهار داشت: پیشنهاد ایجاد 'سازمان نظام كارآفرینی' چندین بار در قالب لایحه ای توسط دولت بررسی شد اما هنوز به نتیجه نرسیده است.
وی در ادامه به اقدامات اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی برای حمایت از كارآفرینی اشاره و بیان كرد: تابستان امسال با همكاری اداره كل آموزش و پرورش 'كمپ آموزش كارآفرینی و باشگاه كارآفرینان نوجوان' در استان راه اندازی شد تا آموزشها از جنس خلاقیت و نوآوری باشند.
او بیان كرد: شعار اداره كل تعاون خراسان رضوی 'اگر نمی توانید گرهی بگشایید، قفلی نزنید' است. این شعار را در سایر دستگاههای اجرایی برای حمایت از كارآفرین و برداشتن موانع از مسیر راه كارآفرینان سرلوحه كار خود قرار دادیم.
معاون اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی گفت: این نهاد تلاش كرد تا به نوعی 'نخ تسبیح' اكوسیستم كارآفرینی در استان باشد لذا 'طرح شبكه اجتماعی كارآفرینی' را كلید زد.
وی بیان كرد: در این شبكه اتاق تعاون، 120 انجمن كارفرمایی، مراكز مشاوره كارآفرینی، كانون كارآفرینان، موسسات كاریابی و 900 تشكل كارگری عضو هستند و از شبكه برای تبادل اطلاعات، ایجاد تعامل و فضای گفتمانی بهره می گیرند.
بابایی اضافه كرد: در شرایط كنونی تاریخ مصرف برخی كسب و كارها تمام شده اما بی دلیل با صرفه هزینه زیاد به دنبال بقای آنها هستیم، در حالی كه باید بگذاریم این كسب و كارها از بین بروند و كسب و كارهای جدید جای آنها را بگیرند.
7489/1858
مشهد- ایرنا- به اعتقاد كارشناسان یكی از راهكارهای برون رفت از وضعیت كنونی اقتصاد 'مقابله با تحریمهای ظالمانه، تحقق اقتصاد مقاومتی و نیل به خوداتكایی مطلوب' تقویت و توسعه فعالیتهای كارآفرینانه است كه باید بیش از هر زمان دیگر با فوریت مورد توجه قرار گرفته و برای آن برنامه ریزی شود.
