یك روز اهورا كودك دوساله گیلانی و روز دیگر ماجرای دانش‌آموزان در مدرسه‌ای در غرب تهران و آخرین بار هم تعرض به جمعی از نوجوانان شوشتری بود كه در رسانه‌ها جنجال زیادی به پا كرد.
حوادث تكان دهنده‌ای كه به گفته كارشناسان علت اصلی آن به نبود قوانین حمایتی و آموزش‌های خودمراقبتی جنسی برای كودكان برمی گردد. این حوادث، آنقدر در یك سال اخیر در فضای عمومی مطرح شد كه نمایندگان مجلس هم به آن واكنش نشان دادند و برای تصویب قانون حمایت از كودكان دست به كار شدند.
در این میان، نهادهای مدنی و سازمان‌های مردم نهاد هم به لزوم آموزش‌های خود مراقبتی و جنسی در مدارس و خانواده‌ها تأكید كردند. آموزش‌هایی كه اگرچه مخالفان بسیاری داشت اما بالاخره دبیر مرجع ملی كنوانسیون حقوق كودك از جلب رضایت برخی نهاد‌ها برای تدوین آموزش‌های جنسی خبر داد و گفت: «تدوین آیین نامه در مورد آموزش‌های خودمراقبتی كودكان در شورای انقلاب فرهنگی در مراحل نهایی به سر می‌برد. »
«محمودعباسی»، این اتفاق را حاصل تلاش نهادهای مدنی و سازمان‌های مردم نهاد دانست و تأكید كرد: «افرادی كه به آموزش‌های جنسی و سلامت جنسی و خودمراقبتی می‌تاختند، آیین نامه لزوم این آموزش‌ها را در دست تدوین دارند.»
اتفاقی كه كارشناسان حوزه كودك هم در گفت‌و‌گو با «ایران»، از آن استقبال كردند اما آن را به تنهایی كافی ندانستند. آنها اگرچه نقش نهادهای مدنی در تدوین آیین نامه را رد نمی‌كنند اما معتقدند، این فضای مجازی بود كه با انتشار اخبار كودك آزاری‌های اخیر توانست نظر مخالفان این آموزش‌ها را جلب كند.
** كودك آزاری در صدر گزارش‌های اورژانس اجتماعی
آمار‌ها و گزارش‌ها نشان می‌دهد آمار كودك آزاری طی سال‌های اخیر با رشد جدی روبه‌رو بوده است. تا جایی كه بیشترین تماس‌های اورژانس همچنان مربوط به كودك آزاری است. این موضوع در حالی مطرح می‌شود كه كارشناسان آموزشی مسائل جنسی می‌گویند تنها مدیران مدارس و خانواده‌هایی كه یك بار كودكان‌شان مورد سوء استفاده جنسی قرار گرفتند برای آموزش‌های جنسی پیشقدم می‌شوند.
«فرشاد رضایی»، یكی از افرادی است كه سال‌ها در حوزه آموزش‌های جنسی و خودمراقبتی به كودكان فعالیت كرده است. این روانشناس معتقد است همچنان در مورد مسائل جنسی در ایران تابو وجود دارد و به «ایران» می‌گوید: تنها مدیران و پدر و مادرهایی برای آموزش پیشنهاد می‌دهند كه برای كودك‌شان حادثه‌ای اتفاق افتاده است. برای مثال، چند روز پیش مدیری زنگ زد و گفت كه بین چند دانش‌آموز روابط مشكوكی دیده شده است.
** آموزش‌های جنسی همچنان تابو است
كارشناسان حوزه كودك نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گویند: هنوز تابوی آموزش‌های جنسی برای كودكان در جامعه از بین نرفته است. این درحالی است كه با ارائه این آموزش‌ها می‌توان از بخش عمده‌ای از آسیب‌ها و كودك‌آزاری‌هایی كه در حال اتفاق افتادن است جلوگیری كرد. رضایی روانشناس هم با تأكید براین مسأله می‌افزاید: اغلب آسیب‌ها و سوءاستفاده‌هایی كه از كودكان می‌شود حاصل این نداستن‌ها است. برخی مطرح می‌كنند كه این آموزش‌ها تأثیر منفی در روان كودكان می‌گذارد. در اینجا باید از این مخالفان پرسید كه چرا خانواده‌ها برای یادگیری این آموزش‌ها پیشقدم نمی‌شوند؟
وی ادامه می‌دهد: متأسفانه با وجود افزایش كودك آزاری‌ها هنوز آموزش و پرورش هیچ برنامه مدونی برای آموزش مهارت‌های جنسی و خودمراقبتی ندارد. درحالی‌كه در افكار عمومی تصور می‌شود كه زنان بیشتر از مردان مورد تجاوز قرار می‌گیرند، این كارشناس با رد این موضوع می‌گوید: نباید تصور شود كه این آسیب تنها مختص دختران است چراكه شاید بتوان گفت مردها بیشتر از زنان قربانی تجاوز هستند. چند سال گذشته بود كه یكی از كارمندان قوه قضائیه در جلسات آموزشی من شركت كرد و گفت تعداد پرونده‌های تجاوز به پسران از دختران در این قوه پیشی گرفته است.
گزارش‌های اورژانس اجتماعی بهزیستی نشان می‌دهد، نزدیك به 90 درصد كودك آزاری‌ها توسط خویشاوندان‌شان صورت گرفته است. موضوعی كه این كارشناس هم به آن اشاره می‌كند و می‌گوید: همین آمار نشان می‌دهد كه باید با ارائه آموزش‌های لازم كودكان را از این آسیب‌ها و خویشاوندان خود ایمن نگه داشت.
** جای خالی آموزش‌های خودمراقبتی در جامعه
«محمد لطفی» عضو مرجع ملی كنوانسیون حقوق كودك تصویب آیین نامه آموزش‌های جنسی را امری ضروری می‌داند و به «ایران» می‌گوید: كودك آزاری آسیبی است كه هر روز تعداد آن در جامعه بیشتر می‌شود و بر همین اساس ضروری بود تا هرچه سریع‌تر آیین‌نامه‌ای در مورد خودمراقبتی و آموزش‌های جنسی در كشور تدوین شود.
لطفی تأكید می‌كند كه آثار سوء استفاده و تجاوز از كودكان ممكن است تا آخر عمر در زندگی آنها تأثیر منفی داشته باشد و به همین خاطر باید از تمام ظرفیت موجود برای جلوگیری از این اتفاقات استفاده كرد.
وی ادامه می‌دهد: امیدوارم سرنوشت این آیین نامه مانند لایحه حمایت از حقوق كودكان نباشد كه 10 سال در مجلس باقی مانده و حالا در شورای نگهبان باقی مانده است. البته تصویب این آیین نامه به اندازه لایحه حمایت از حقوق كودكان و نوجوانان زمان نمی‌برد اما انتظار داریم كه هرچه سریع‌تر به سرانجام برسد.
** برخی مسئولان تجاوزهای كودكان را انكار می‌كردند
«رقیه نجفی»، مدیرعامل انجمن كودكان در معرض خطر نیز معتقد است برخی مخالفان این آموزش‌ها تا پیش از این تجاوزهایی را كه به كودكان می‌شد انكار می‌كردند اما پس از رسانه‌ای شدن این تجاوزها نظرشان تغییر كرد. مدیرعامل انجمن یاری كودكان در معرض خطر در گفت‌و‌گو با «ایران» با تأكید بر اینكه خودمراقبتی نه تنها برای همه امری ضروری است، می‌گوید: فرهنگ‌سازی در كنار تصویب قوانین بسیار حائز اهمیت است و ما نباید این موضوع را فراموش كنیم. به همین علت باید در كنار تصویب قوانین به فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی مردم از طریق رسانه‌ها بپردازیم.
او تلاش سازمان‌های مردم نهاد و فضای مجازی را برای كم كردن این تابوها در جامعه بیش از هر چیزی مؤثر می‌داند و می‌گوید: به عقیده من انتشار این خبرها در فضای مجازی كمك زیادی به جامعه مدنی برای فشار به مسئولان كرد. چراكه تا پیش از این برخی از آنها حتی وقوع آزارهای جنسی را انكار می‌كردند.
** ضعف كتاب‌های درسی در آموزش خودمراقبتی و مهارت‌های زندگی
«محمد زینالی» مردم‌شناس هم درباره نبود پژوهش‌های جامع در مورد مسائل جنسی كودكان تأكید می‌كند و به «ایران» می‌گوید: هنوز در جامعه این مسائل به صورت تابو است و تا زمانی‌كه این مسائل از بین نرود، نمی‌توان انتظار داشت كه تغییر محسوسی در كاهش آزارهای جنسی كودكان شاهد باشیم.
زینالی با تأكید بر اینكه كودك آزاری‌ها بیشتر در خانواده‌های طبقات پایین جامعه اتفاق می‌افتد، ادامه می‌دهد: تدوین آیین نامه برای آموزش‌های جنسی اقدام خوبی است اما باید امكانات استفاده از روانشناس و روانكاو برای طبقات پایین جامعه هم فراهم شود. چراكه وقتی یك خانواده ضعیف و متوسط دچار این مشكل می‌شود چون پول كافی برای رفتن به جلسات مشاوره را ندارد هیج‌وقت مشكلش حل نمی‌شود.
وی می‌گوید: وقتی متون انگلیسی را مطالعه می‌كنیم به این نتیجه می‌رسیم كه چقدر كشورهای پیشرفته در حوزه مهارت‌های زندگی و خودمراقبتی جلو هستند درحالی‌كه وقتی كتاب‌های درسی را نگاه می‌كنیم و به خاطرات دوران كودكی خود برمی گردیم متوجه می‌شویم، هیچ مهارتی در مورد مهارت‌های زندگی از مدرسه فرانگرفتیم. این مردم شناس معتقد است در مدارس باید مهارت‌های غلبه به نفس آموزش داده شود. به طوری كه تعدادی از این كودكانی كه به آنها تجاوز شد به بهانه یك خوراكی یا نشان دادن یك خرگوش و كبوتر مورد آزار قرار گرفتند.
منبع: روزنامه ایران، 1397.9.1
گروه اطلاع رسانی**2002**
آمار‌ها و گزارش‌ها نشان می‌دهد آمار كودك آزاری طی سال‌های اخیر با رشد جدی روبه‌رو بوده است. تا جایی كه بیشترین تماس‌های اورژانس همچنان مربوط به كودك آزاری است. این موضوع در حالی مطرح می‌شود كه كارشناسان آموزشی مسائل جنسی می‌گویند تنها مدیران مدارس و خانواده‌هایی كه یك بار كودكان‌شان مورد سوء استفاده جنسی قرار گرفتند برای آموزش‌های جنسی پیشقدم می‌شوند.
