حوله ای كه جهانی شد

به گزارش ایرنا خراشاد در 25 كیلومتری بیرجند مركز استان واقع شده و جمعیت روستا در آخرین سرشماری 750 نفر اعلام شده و هفت هكتار از 70 هكتار آن فضای گردشگری است.
براساس اعلام شورای جهانی صنایع دستی، بعد از بررسی های انجام گرفته، روستای خراشاد به عنوان روستای جهانی توبافی، شهر آباده از استان فارس به عنوان شهر جهانی منبت و شهر میبد از استان یزد به عنوان شهر جهانی زیلو ثبت جهانی شدند.

**نخستین جرقه
نخستین جرقه زنده شدن هنر توبافی در ذهن یك بانوی تلاشگر از این روستا زده شد؛ فاطمه ذاكریان، نخستین كسی است كه دلسوزانه به دنبال دمیدن روح بر كالبد مرده هنر توبافی در خراشاد می رود.
ابتدای كار یك شركت تعاونی ورشكسته را تحویل می گیرد یعنی همان روزهایی كه خشكسالی بر تن روستای خراشاد تازیانه زده و اغلب مردها را از روستا روانه شهر كرده است.
آمدن یك زن تهرانی به خراشاد كه به دنبال حوله دستباف روستا است باعث می شود ذاكریان به فكر افتد و دنبال یافتن این هنر در صندوقچه های زنان روستا باشد اما هیچكس حاضر نیست حوله هایش را رو كند و اینجا بود كه بازگشت مسافر تهرانی با دست خالی برای بانوی كارآفرین رنج آور است.
او از آنجا به بعد تصمیم می گیرد آینده شركت تعاونی ورشكسته خراشاد را به سر پنجه های زنان این روستا گره زند.
نخستین بار ایده اش را در یك نشست قرآنی به زنان روستا پیشنهاد می دهد كه با خنده های تمسخر آمیز مواجه می شود اما اهمیت نمی دهد.
یك روز چادر به سر می كند و در تك تك خانه هایی را كه گمان می كرد دستگاه توبافی در آن باشد می زند. وارد هر منزلی كه می شود با در بسته پستوهای قدیمی مقابلش مواجه شده اما ناامید نمی شود و بالاخره خودش را به انبارهای خاك گرفته می رساند و شانه های توبافی را از زیرخروارها خاك بالا می كشد؛ از او اصرار و از زنان روستا انكار كه این كار راه به جایی نمی برد.
تمام لوازمی كه در انبارها پیدا كرده را سر قنات روستا می برد و در آب می ریزد تا غبار فراموشی از روی آن شسته شود و بعد با چند نفر از زنان هم فكرش شروع به كار می كند.

** تجربه مادربزرگ ها، درس نسل های بعدی
اینگونه نخستین دار توبافی در خراشاد بنا می شود و یك نفر مشروط به اینكه كسی از نام و نشانش خبردار نشود شروع به توبافی می كند، در نهایت قرار می شود اگر چیزی به گوش كسی رسید، بگویند كار مادربزرگیست كه می خواهد پیری اش را با این دستگاه سر كند.
هفته های بعد دستگاه های دیگر هم از زیرزمین ها بیرون كشیده شد و ذاكریان توانست در مدت 2 سال 42 زن را در خراشاد صاحب شغل كند و با كسب رتبه نخست اشتغالزایی در سال 85 عنوان كارآفرین نمونه را به دست آورد.
بعد از آن با شركت در نمایشگاه های مختلف، خراشاد با نام توبافی سری در سرها پیدا می كند و چیزی نمی گذرد كه تلاش های ذاكریان و سایر بانوان همراه او باعث می شود جشن ملی شدن این هنر را با اهالی روستا به شادی نشیند.
او تمام این اقدامات را مدیون راهنمایی های پیشكسوتان هنر توبافی می داند و معتقد است كه احیای توبافی نتیجه استفاده از تجربیات مادربزرگ ها توسط نسل های بعدی بود.
كسب درآمد برای بانوانی كه شروع به توبافی كرده بودند آنها را به سر ذوق آورد و اكنون هر خانه در خراشاد یك كارگاه توبافی شده است.
بانوان صنعت توبافی در خراشاد پا را از تولید حوله فراتر نهاده اند به طوری كه با تنوع تولیدات بازارهای مختلف را به دست گرفته اند.

** شگفتی از تغییر
بعد از ملی شدن حوله بافی در سال 95، هوای جهانی شدن نیز به سر خراشاد می زند و تلاش های شبانه روزی همه اهالی به خصوص شورای اسلامی ، دهیاری و مسئولان استانی و شهرستانی موجب می شود كه ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی بعد از سفر به روستا مهر تایید بر این خواسته بزنند.
یكی از اعضای این گروه ارزیاب و مشاور معاون صنایع دستی كشور در پایان روز ارزیابی با اشاره به سفرهایی متعددی كه در یك سال گذشته به خراشاد داشته از تغییرات حاصل شده ابراز شگفتی می كند و می گوید: تحولات این روستا برای ثبت جهانی شدن در مقایسه بقیه شهرها و روستاهای داوطلب، سرعت بیشتری داشته است.
ویدا توحدی، برقراری نشانه های 2 زبانه، سنگ فرش روستا و آماده بودن آن برای ورود توریست، بالا بودن سطح سواد و فرهنگ مردم این روستا از نكات بارز این تحولات است و اینگونه بود كه خراشاد بعد از كلپورگان سیستان و بلوچستان به عنوان دومین روستای هدف صنایع دستی در ایران جهانی شد.

**خراشاد در قاب نگاه بازارهای جهانی
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی اعتقاد دارد كه جهانی شدن به خراشاد كمك می كند كه در عرصه بین المللی بیشتر معرفی شود.
حسن رمضانی با بیان اینكه پس از ثبت جهانی، اطلاعات توبافی به تمام زبان های دنیا ترجمه می شود گفت: این امر باعث می شود كه گردشگران خراشاد را برای سفر انتخاب كنند كه می تواند به توسعه اقتصادی منطقه كمك كند.
وی افزود: از این پس نگاه بازارهای جهانی به روستای خراشاد جلب می شود و تجار بزرگی این محصول سنتی را سفارش می دهند.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی یادآور شد: ورود گردشگر به روستای هدف صنایع دستی می تواند در معرفی آداب، رسوم و مردم شناسی اثر گذار باشد و این استان را به كریدور گردشگری تبدیل كند.
اكنون 170 كارگاه توبافی روستای خراشاد، هنری با قدمت 300 سال را زنده كردند و از این پس با حضور در بازارهای جهانی ، نماد صبر و تلاش را به نمایش می گذارند.
خراسان جنوبی استانی مرزی با 11 شهرستان است كه با ثبت جهانی هنر دستی حوله بافی خراشاد تعداد آثار ثبت جهانی آن از سه به چهار اثر رسید.
گزارش از عصمت برزجی
9893 * 6054