به گزارش ايرنا، صبح چهارشنبه به وقت محلي آمريكا اندكي بعد از آنكه «وال استريت ژورنال» و «سي.ان.ان» خبر خروج نظاميان آمريكايي از سوريه را علني كردند، ترامپ در توئيتي علت صدور فرمان عقب نشيني نيروهايش را چنين بيان كرد: «ما داعش را در سوريه شكست داديم.» او عصر همان روز بار ديگر به توئيتر رفت و در ويديويي كوتاه اعلام كرد: «همه آنها باز مي گردند. ما پيروز شديم.»
محافل رسانه اي وسياسي آمريكايي مباحث عمقي و چند وجهي را در خصوص علت تصميم گيري ترامپ و تحليل صحت گفته هاي وي مبني بر شكست داعش آغاز كردند. يك منبع در پنتاگون گفت كه شكست داعش از يك جهت درست است. به عقيده اين منبع كه نامش ذكر نشده است: «در حال حاضر، حدودسه هزار داعشي دريك شهر هستند اما در سراسر سوريه 25 هزار تا سي هزار داعشي دارد كه در ميان جمعيت محلي پنهان شده اند. آنها نيروي فعال نيستند اما حامياني هستند كه ممكن است فراخوانده شده و مشكلاتي همچون جنگ چريكي را آغاز كنند.»
**بده و بستان ترامپ و اردوغان؟
اين رويكرد تحليلي شمار زيادي از ناظران را راضي نكرد. آنها به دنبال فاكتورهاي تاثيرگذار ديگر گشتند. رسانه ها مي گويند كه ترامپ پس از تماس تلفني جمعه گذشته با «رجب طيب اردوغان» رئيس جمهوري تركيه تصميم به عقب نشيني از سوريه گرفته اما برخي منابع دولتي مي گويند كه اين تصميم از قبل اتخاذ شده بود و در آن تماس تلفني به اردوغان اطلاع داده شد.
المانيتور نوشته كه اردوغان به ترامپ تضمين داد كه نيروهاي تركيه مي توانند كار باقيمانده هاي داعشي و ساير گروه هاي تروريستي را تمام كنند. پس از گفت وگوي تلفني اردوغان از روز دوشنبه تهديدهاي خود عليه متحدان آمريكا در شمال شرق سوريه يعني «نيروهاي دموكراتيك سوريه» را از سر گرفت و قول داد كه به نيروهاي آمريكايي آسيبي نرسد. در تهديدهاي اردوغان خبري از نام داعش نبود. او حتي گفته بود كه مدتهاست داعشي در كار نيست.
مقام هاي آمريكايي در مصاحبه با نيوزويك تمركز تحليل خود را روي نيروهاي دموكراتيك سوريه گذاشتند و گفتند تركيه همواره سعي كرده كه با تهديد به حمله بر سياست آمريكا در قبال كردها تاثير بگذارد. شاكله نيروهاي دموكراتيك را كُردها تشكيل مي دهند. تركيه آن را وابسته به حزب كارگران كردستان تركيه و تروريست مي داند. رشد و نمو اين نيروها در مرزهاي تركيه تهديدي عليه امنيت آن كشور قلمداد مي شود.
آمريكا هفته جاري در پاسخ به تهديدهاي تركيه پُست هاي نظارتي در مرزهاي شمالي سوريه ايجاد كرد. با اين تصميم معلوم نيست كه چه بر سر اين پست ها مي آيد و كُردها در كجا به دنبال متحد خواهند بود. نيروهاي دموكراتيك سوريه كه پيشتر با تركيه درگير شده بودند به دولت سوريه نزديك تر هم شده بودند. اين نيروها، خصوصا بخش كُردي آن كه از سال 2015 اصلي ترين متحد آمريكا در سوريه بوده اند عقب نشيني آمريكايي ها را«خنجري بر پشت و خيانت به خون هزاران مبارز» توصيف كردند.
رسانه هاي غربي ظن آن دارند كه داد و ستدي ميان اردوغان و ترامپ انجام شده است كه تركيه را براي اقدام عليه نيروهاي دموكراتيك سوريه باز مي گذارد. اما ترامپ چه چيزي عايدش شده است؟ اين رسانه ها به طرح فروش سلاح آمريكايي به تركيه و سود حاصل از آن اشاره مي كنند. وزارت خارجه آمريكا هفته جاري به كنگره اطلاع داد كه قصد دارد ده ها موشك هاي زمين به هواي پاتريوت و تجهيزات ديگري به ارزش 3.5 ميليارد دلار در اختيار تركيه قرار دهد. هدف از اين معامله آن است كه تركيه به عنوان عضو ناتو در مدار غرب بماند و براي خريد سلاح و يافتن يار قابل اعتماد راهي روسيه و چين نشود.
**مرحله بعدي چيست؟
ابهام در مورد شرايط تصميم گيري ترامپ و نگاه آينده آمريكا به سوريه به همين جا ختم نمي شود. حدود 2 هزار نيروي آمريكايي در سوريه حضور دارند كه عمدتا در آموزش و مشاوره دادن به نيروهاي محلي در مبارزه عليه داعش نقش دارند. شمار زيادي از آمريكايي ها در شمال شرق سوريه مستقر هستند و گروه كوچكي نيز در منطقه «التنف» در مرز با اردن و عراق حضور دارند. يك سخنگوي پنتاگون گفته كه خروج نيروها آغاز شده اما جدول زماني مشخصي اعلام نشده است. گفته مي شود كه قرار است همه 2 هزار نيروي زميني آمريكا در سوريه ظرف 30 روز آينده به كشورشان بازگردند. جدول زماني ديگري هم اعلام شده كه حاكي از بازگشت نيروها طي 60 و يكصد روز آينده است.
به گفته يك مقام آمريكايي، تصميم ترامپ براي بازگرداندن نيروها روز سه شنبه نهايي شد. او گفت: «عقب نشيني كامل. همه يعني همه [نيروها].» گام بعدي آمريكادر سوريه مشخص نيست. آياحمله احتمالي آمريكابه نحو ديگري ادامه خواهد يافت؟ آيا آمريكابه ايفاي نقش سياسي روي خواهد آورد؟ «سارا سندرز هاكبي» سخنگوي كاخ سفيد در بيانيه اي خبر داد كه آمريكا با آغاز بازگشت نيروها، وارد فاز بعدي مي شود. اما يك منبع در پنتاگون به نيوزويك گفت كه هنوز فاز دوم مشخص نيست. با اين حال، يك منبع ديگر اعلام كرد كه حملات هوايي آمريكا عليه داعش ادامه مي يابد.
«ريچارد هاس» رئيس شوراي روابط خارجي آمريكا به نيويورك تايمز گفت: «هنوز مشخص نيست كه آيا درباره شرايط عقب نشيني آمريكا تفاهمي حاصل شده است يا نه. آيا ما خط قرمزي براي ترك ها تعيين كرده ايم كه چگونه با كردها برخورد كنند؟ در خصوص شكل دولت آينده تفاهمي با روس ها حاصل شده است؟» «بنيامين نتانياهو»نخست وزيراسرائيل گفت روزدوشنبه با «مايك پمپئو» وزير خارجه آمريكا و سه شنبه با ترامپ صحبت كرده و آنها گفته اند كه راه هاي ديگري براي تاثيرگذاري در امور سوريه بدون حضور نيروهاي زميني دارند.
**مقام هاي ناكام و عصباني
سردرگمي و معادله دشواري كه در پي عقب نشيني نيروهاي آمريكايي براي غربي ها ايجاد شده، باعث شد كه دولت آمريكا منهاي ترامپ و متحدان واشنگتن دچار آشفتگي شوند. با اعلام ترامپ، مقام هاي دولتي سعي كردند خود را از چشم رسانه ها پنهان كنند. «مايك پنس» معاون رئيس جمهوري و «جيمز متيس» وزير دفاع آمريكا به خبرنگاراني كه سوال هاي خود را فرياد مي زدند، جواب ندادند. وزارت خارجه نيز كنفرانس خبري روز چهارشنبه را لغو كرد.
گوياترامپ يك تنه درمقابل تمام اعضاي دولتش ايستاده ومخالفت آنهابا عقب نشيني ازسوريه رانپذيرفته است. رويترزدرتوصيف اين وضعيت نوشت: «ترامپ از مشاورانش در حوزه امنيت ملي عبور كرد و فرماندهان، قانونگذاران و متحدانش را مبهوت كرد. دستور وي براي عقب نشيني مي تواند سياست آمريكا در خاورميانه را متحول كند.» تحول در اين حوزه در حالي است كه پمپئو ماه آينده به قاهره مي رود تا از آنجاسياست تازه خاورميانه اي آمريكا را توضيح دهد.
به نوشته رويترزبه نقل ازدو منبع آگاه، مشاوران ارشد ترامپ سعي كردند در هفته هاي اخير وي را از اتخاذ چنين تصميمي منصرف كننداما او صحبت هاي همه آنها را نشنيده مي گرفت و اصرار داشت كه بايد به وعده انتخاباتي اش مبني بر كاهش مداخلات نظامي آمريكا عمل كند. المانيتور نوشته، «جيمز متيس» وزير دفاع، پمپئو و «جان بولتون» مشاور امنيت ملي آمريكا روز دوشنبه ديدار كردند. آنها و چندين مقام ديگر مخالف خروج ناگهاني از سوريه بودند اما وقتي نتوانستند تصميم ترامپ را تغيير دهند روز سه شنبه از اصرار بر تغيير موضوع او منصرف شدند.
هر چندبه نوشته مجله «تايم»«هيچ كسي نمي داندكه بعد ازاين چه رخ خواهد داد» تحليلگران درباره برندگان و بازندگان بعد از تصميم ترامپ به گمانه زني روي آورده اند. قانونگذاران هر دو حزب اصلي آمريكا از اينكه ترامپ از قبل آنها را از تصميمش مطلع نكرده بود گلايه مند بودند. آنها احساس مي كنند رئيس جمهوري سياستمداران را كنار گذاشته است.
سناتور جمهوريخواه «باب كوركر» گفت: «طي دوازده سالي كه اينجا بوده ام هرگز نديده بودم كه تصميمي اينگونه از قبل به اطلاع نرسيده باشد.» او افزود: «اين تصميم از تصميم باراك اوباما در مورد خروج از عراق هم بدتر بود. اين اتفاق بدي براي نيروهاي دموكراتيك سوريه است. سخت است تصور كنيم كه رئيس جمهوري از خواب بيدار شده و بدون كوچك ترين اطلاع و ارتباطي و بدون كوچك ترين آمادگي، چنين تصميم بگيرد.» يك مقام ارشد دولت آمريكا گفت: «اين بار اين تصميم واقعي و بسيار فاجعه بار است.»
به گزارش تارنماي هيل، گروهي از سناتورهاي دموكرات و جمهوريخواه هم در نامه اي به ترامپ نسبت به عقب نشيني از سوريه ابراز نگراني كردند. ليندسي گراهام (جمهوريخواه از ايالت كاروليناي جنوبي)، جين شاهين (دموكرات از نيوهمپشاير)، جوني ارنست (جمهوريخواه از آيووا)، انگوس كينگ (مستقل از ايالت مين)، تام كاتن (دموكرات از آركانزاس) و ماركو روبيو (جمهوريخواه از فلوريدا) در نامه خود از ترامپ خواستند كه در تصميمش بازنگري كند.
مقام هاي فرانسه نيز كه خواستند نامشان فاش نشود، گفتند كه تلاش مي كنند تا بفهمند خبر ترامپ چه معني مي دهد و چه تاثيري بر مشاركت آنها در ائتلاف تحت رهبري آمريكا دارد. يك ديپلمات فرانسوي گفت: «به نظر مي رسد كه اوضاع به بدي همان چيزي است كه به نظر مي رسد. اين يك مشكل جدي براي ما و انگليسي ها است زيرا ائتلاف بدون آمريكا عملا كاري از پيش نمي برد.»
**برندگان و بازندگان
اين خبر بيش از همه براي دولتمرداني عجيب بود كه مستقيما با پرونده سوريه در ارتباط بودند؛ مثلا «جيم جفري» و «برت مك كورگ» دو فرستاده ويژه آمريكا به سوريه. او در ماه سپتامبر گفته بود: «ما عجله اي براي خروج نيروهاي آمريكايي نداريم.» مك كورگ هم هفته گذشته تاكيد كرده بود: «اين ناشي از بي ملاحظگي است اگر بگوييم كه خلافت فيزيكي (داعش) در هم شكسته شده است و مي توانيم همين حالا آنجا را ترك كنيم.»
«تامارا وايتس» از مقام هاي سابق وزارت خارجه آمريكا و كارشناس فعلي موسسه بروكينگز «سياست پمپئو/بولتون/برايان هوك براي فشار حداكثري بر ايران» را جزو بازنده هاي ديگر مي داند. رويترز به نقل از يك مقام آگاه در پنتاگون نوشته كه خروج آمريكا از سوريه از لحاظ ژئوپليتيك به نفع روسيه و از لحاظ منطقه اي به سود ايران است. «چارلز ليستر» كارشناس انديشكده «موسسه خاورميانه» گفت: «سوريه نگين تاج راهبرد منطقه اي ايران است.»
ايران و روسيه با دعوتنامه دولت سوريه به آن كشور رفتند و حضور آنها با نوع حضور نيروهاي غربي تفاوت دارد. محافل غربي اين نكته را به درستي دريافته اند كه «بشار اسد» رئيس جمهوري سوريه يكي از بزرگترين برندگان بعد از خروج آمريكايي هاست. او بعد از حدود هشت سال درگيري با عوامل مختلف شورشي توانسته بقاي خود را حفظ كرده و غرب را از تلاش براي سرنگوني وي منصرف كند.
شبك**9423**1708
تهران – ايرنا – تصميم دونالدترامپ براي عقب نشيني نيروهاي زميني آمريكا از سوريه گروهي را متعجب، عده اي را شاكي، برخي را گله مند و بعضي را خشمگين كرد و دسته اي ديگر را وادار به جستجو براي يافتن برندگان و بازندگان اين رويكرد تازه كاخ سفيد كرد.
