حوالی ساعت 4 بعد از ظهر روز چهارشنبه تهران مهمان بوی ناخوانده نامطبوعی بود كه چندین سازمان و نهاد دولتی از سازمان مدیریت بحران تا محیط زیست، قرارگاه ثارالله، آتش نشانی، شركت فاضلاب، شهرداران مناطق و سازمان پدافند غیرعامل را درگیر خود كرد، كمیته ویژه بوی بد در تهران تشكیل شد و گشت ویژه برای شناسایی منشا این بو در خیابان‌های تهران به راه افتادند. عده‌ای ابتدا با این خبر جك ساختند، عده‌ای دیگری حرف‌های درگوشی درباره این بوی بد مرموز زدند و منابع خبری آن را به یكی از پالایشگاه تهران، به فاضلاب خیابان انقلاب و حتی فعالیت آتشفشانی دماوند مرتبط دانستند.
از ظفر تا میرداماد، از سیدخندان تا تهرانپارس، از امام حسین تا شهر ری، شهروندان تهرانی روز گذشته گزارش‌هایی را از استشمام بوی بدی شبیه به بوی فاضلاب به شهرداری و آتش‌نشانی تهران اعلام كردند. عده‌ای می‌گفتند كه ابتدا این بو از میدان حسن‌آباد بلند شده و برخی از شهروندان شهر ری مدعی شده‌اند كه از چند روز گذشته بوی خفیف‌تری از آنچه دیروز در فضای شهر پیچیده، استشمام كرده‌اند. خبر انتشار بوی نامطبوع در شهر هر چه كه بود به سرعت پیچید و خیابان‌های تهران را خلوت كرد.
شبكه‌های اجتماعی به سرعت تبدیل به فضایی برای واكنش به این بوی شدند. سلماز در توئیتر نوشته: «اعتماد به نفس كه ندارم. فكر كردم بو از توی ماشین منه كه هرجا می‌رم هست. آشغالا رو خالی كردم كل ماشین رو گشتم هیچی پیدا نشد.» ترانه، كاربر دیگری نوشته: «خواهرم رفته همه راه پله خونه شونو گشته دنبال منبع بو، آشغالی یا مثلا حیوون مرده‌ای! میگه تو دلم همسایه‌ها رو هم لعنت می‌كردم. خونه‌شون نزدیك هفت حوضه.» در میان واكنش‌های این چنینی به بوی بد تهران، عده‌ای هم با این بوی نامطبوع جك ساختند. كاربری نوشته: «اینكه این بو فراگیره‌رو سریع به همه اطلاع بدین. بذارید بچه‌های كمتری كتك بخورن.» كاربر دیگری نوشته: «برید دنبال سلطان لوبیا بگردید، كار خودشه.» در این بین هم افرادی بودند كه می‌گفتند این بوی یك ماده شیمیایی است و خطرناك به نظر می‌رسد. كاربری در واكنش به این حرفای درگوشی در توئیتر نوشته: « تو‌رو خدا بو‌رو سیاسی نكنین، بزارین یه بو واسه مردم بمونه.»
** آغاز تشكیل كمیته برای كشف راز بوی تهران
كیومرث كلانتری، مدیر كل حفاظت محیط‌زیست استان تهران به سرعت از تشكیل كمیته ویژه بوی بد در تهران متشكل از سازمان مدیریت بحران، محیط‌زیست، قرارگاه ثارالله، آتش نشانی، شركت فاضلاب، شهرداران مناطق و سازمان پدافند غیرعامل خبر داد و اطمینان داد كه گشت ویژه در حال بررسی منشا این بو است. جلال ملكی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی در خصوص منشا بوی ناخوشایندی كه در اكثر مناطق تهران استشمام می‌شود اظهار بی‌اطلاعی كرده و گفت كه «در حال حاضر تماس‌های مكرری درباره این بو داشته‌ایم و نقشه ما تقریبا خبر می‌دهد كه تمام تهران آغشته به این بو شده است. نیروهای گشت‌زن ما در حال پیگیری این مسئله هستند، اما تا منشا بو مشخص نشود، نمی‌شود نظر قطعی داد.»
** از شكستگی لوله‌های فاضلاب انقلاب تا فعالیت آتشفشانی دماوند
در ساعت‌های اولیه انتشار این بو و همزمان با تشكیل جلسه كمیته بوی بد در تهران، برخی از منابع خبری احتمال دادند كه منشا بوی بد مربوط به نشت یكی از مراكز پالایشگاهی یا گازی است. همزمان برخی رسانه‌ها نیز گمانه‌زنی كرده‌اند كه دلیل این بو نامطبوع، شكستگی لوله‌های فاضلاب در خیابان انقلاب است. گمانه‌ای كه سبب واكنش شهروندان و پست‌های توئیتری مردم شد. مریم از كابران شبكه اجتماعی توئیتر نوشته: «واقعا می‌شه یه جا فاضلاب بتركه كل شهرو بو برداره؟» البته برخی از منابع غیر رسمی و كاربران شبكه‌های اجتماعی نیز فعال شدن دماوند را منشا این بو دانستند. خبری كه البته مهدی زارع، عضو هیئت علمی پژوهشگاه بین‌المللی مهندسی زلزله و زلزله‌شناسی آن را رد كرد و گفت: «انتشار این بو كه بوی نا مطبوعی است بیشتر به نظر می‌رسد كه ناشی از زباله باشد.» وی در پاسخ به این سوال كه آیا بوی منتشر شده بوی گوگرد است یا خیر، گفت: «این بو گوگرد نیست. من با بوی گوگرد آشنا هستم و بویی كه هم اكنون در هوای تهران منتشر شده است، ربطی به فعال شدن آتشفشان ندارد.»
** شهرداری تهران: بوی مرموز تهران، بوی فاضلاب انقلاب نیست
همزمان با رد احتمال منشا آتشفشانی بودن بوی مرموز تهران، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تهران، اداره فاضلاب و شهرداری تركیدگی فاضلاب انقلاب را نیز رد كردند. صمیم روزبهانی، سخنگوی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تهران تركیدگی لوله فاضلاب در میدان انقلاب را رد كرد و اعلام كرد: «آبفا این موضوع را رد كرده است»
روابط عمومی فاضلاب تهران نیز اعلام كرد: «تاكنون هیچ گزارشی از تركیدگی شبكه فاضلاب اعلام نشده است و با توجه به شیب‌داربودن كانال‌های فاضلاب اگر شبكه فاضلاب تركیده بود باید از نقطه‌ای دیگر فاضلاب بیرون می‌زد كه نزده است»
** رئیس‌سازمان پسماند شهرداری: زباله هم علت بوی مرموز تهران نیست
«كی بود كی بود؟ من نبودم!» به دنبال پیدا كردن مقصر اصلی بوی بد تهران ، پای پسماندها و زباله‌های پایتخت نیز به میان كشیده شد. زباله‌هایی كه همیشه متهمان اصلی گلایه‌های شهروندان از بوی بد محله و خیابانند و هنوز هم مسیر فرودگاه امام خمینی (ره) را بد بو می‌كنند. با این حال اما رئیس سازمان پسماند شهرداری تهران اتهام منشا بوی بد تهران را از زباله‌ها رد كرد و گفت: «باتوجه به احتمال آمدن بو از آرادكوه، نیروهای‌مان را برای بررسی فرستادیم اما منشا بو از زباله نیست. این بو بیشتر در مركز و شمال تهران حس می‌شود.»
** بوی نامطبوع در پایتخت ارتباطی به پالایشگاه تهران ندارد
جعفری، مدیر روابط عمومی پالایشگاه تهران نیز اتهام ارتباط داشتن بوی بد تهران با پالایشگاه تهران رد كرد. او گفت: «منشا بوی نامطبوع تهران از سوی پالایشگاه تهران نیست. دودكش‌ها به صورت آنلاین از سوی سازمان حفاظت از محیط‌زیست پایش می‌شوند و به شكل عادی مشغول به كار هستند. تا ساعتی پیش كه در محل پالایشگاه بودم، اثری از بوی نامطبوع وجود نداشت.»
در شرایطی كه هیچ كدام از نهادها مسئولیت این بوی نامطبوع را برعهده نمی‌گرفتند، كیومرث كلانتری، مدیركل محیط‌زیست استان تهران در گفت‌وگو با شبكه خبر درباره منشا این بوی نامطبوع گفت: «هواشناسی موضوع آب و هوایی این بو را رد كرده، منشا محیطی این بو در حال بررسی است و كارشناسان محیط‌زیست در هر نقطه از تهران مسئول شده‌اند تا منطقه را پایش كنند كه منشا این بو كجا است.» او از ثبت افزایش حدود 40 تا 50 واحد افزایش آلایندگی هوا توسط ایستگاه‌های پایش آلودگی هوا بعد از انتشار این بو خبر داد و گفت: هوا تهران از زمان انتشار این بو ناسالم برای گروه‌های حساس شده است.
خبری كه ناهید خداكرمی، رئیس كمیته سلامت شورای شهر تهران نیز آن را تایید كرد و گفت: «خبرها حاكی از آن است كه آلاینده‌ها به طرز ناگهانی افزایش یافت. وسعت و شدت بو در سطح شهر تهران بسیار زیاد است و تلاش‌ها برای یافتن منشا آن ادامه دارد. در صورت تداوم انتشار بوی نامطبوع، ستاد بحران تهران تشكیل جلسه خواهد داد. شایعات زیادی در مورد علت انتشار این بو منتشر شده اما از آنجایی كه در شمال تهران این بوی نامطبوع كمتر است، به نظر می‌رسد كه وارونگی هوا با این بو ارتباط داشته باشد.»
**ا حتمالی كه شاید به واقعیت نزدیك باشد
«مركاپتان»، عمده‌ترین بوداركننده گاز طبیعی. موادی به شدت بدبو هستند و از تركیب گوگرددار آلی بـا فرمول عمومی RSH ساخته می‌شوند و به گاز طبیعی كه ماده بی‌رنگ و بی‌بو است افزوده می‌شود تا در صورت نشـت گاز به راحتی قابل تشخیص باشند. ماده‌ای كه كیومرث كلانتری، مدیركل محیط‌زیست تهران در خلال صحبت‌هایش با رسانه‌ها از آن سخن گفت. او با اشاره به احتمال نشست این گاز در هوای تهران گفت: «این بو شباهت به ماده‌ای دارد كه شركت گاز به لوله‌های گاز تزریق می‌كنند و برای آسان سوختن گاز استفاده می‌شود اما هنوز مدیركل شركت گاز تهران این موضوع را تایید نكرده است.» منشائی كه تا لحظه تنظیم این گزارش كسی صحت آن را تایید نكرد.
** منشاء بوی نامطبوع تهران ایستگاه متروی ملت است اما نه؟
در میان تمام گمانه‌زنی‌ها اما سیده فاطمه ذوالقدر، نماینده مجلس احتمال دیگری به مجموع احتمالات رد شده اضافه كرد. او گفت: «در آخرین تماس تلفنی كه دقایقی قبل با فرماندار تهران داشتم از علت انتشار بوی نامطبوع امروز شهر تهران جویا شدم كه ایشان در گزارشی اعلام كرد منشا این بو ایستگاه متروی ملت است و هم اكنون نیز كمیته‌های ویژه‌ای از شركت آب و فاضلاب تهران، شركت گاز و سازمان آتش نشانی برای بررسی علت پخش این بوی نامطبوع در این ایستگاه حضور دارند.» این ادعا را نیز فرنوش نوبخت، مدیرعامل شركت بهره‌برداری متروی تهران اعلام كرد كه ایستگاه‌های مترو منشا انتشار بوی نامطبوع نیستند. او در خصوص انتشار بوی نامطبوع از مترو، گفت: «ساختار مترو از بتن است و چگونه ممكن است كه منشا بوی نامطبوع باشد؟!» وی با بیان اینكه ایستگاه‌های مترو توسط پرسنل و مسئولین ایستگاه كنترل می‌شوند، گفت: «انتشار بوی نامطبوع از مترو صحت ندارد.» نوبخت با تكذیب برخی ادعاها مبنی‌بر استقرار تیم‌های آتش‌نشانی و آب و فاضلاب در ایستگاه متروی ملت، گفت: «ایستگاه‌ها به‌صورت مداوم رصد می‌شوند و خودتان می‌توانید بروید ببینید كه كار مترو در جریان است و ایستگاه‌های مترو باز هستند و مشكلی وجود ندارد.»
با تمام این گمانه‌زنی‌ها درباره منشا بوی بد تهران، تا لحظه تنظیم این گزارش همچنان احتمالات فراوانی از دلایل این بو وجود دارد. با این حال بوی در بسیاری از مناطق كاهش یافته و رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران گفته كه «ممكن است این بو ناشی از یك پدیده زیست‌محیطی باشد ولی جای نگرانی برای شهروندان وجود ندارد.»
روزنامه ابتكار
تهرام/1109/6003
تهران- روزنامه ابتكار در گزارش امروز (پنجشنبه) خود در مطلبی به بوی ناخوانده نامطبوعی كه عصر روز گذشته چندین سازمان و نهاد دولتی را درگیر خود كرده بود، پرداخته است.
