ممقان؛ شهر جهانی نخودچی

به گزارش ایرنا، شهر 15 هزار نفری 'ممقان' كه در فاصله 35 كیلومتری جنوب غربی تبریز و از توابع شهرستان آذرشهر است، به علت وجود كارگاه های انبوه نخودپزی و تامین 99 درصدی این محصول در آجیل صادراتی ایران به كشورهای خارج، عنوان 'پایتخت نخودچی جهان' را یدك می كشد، اما در دهه های اخیر تبلیغات تاثیرگذاری در این زمینه از سوی نهادهای مسوول انجام نشده است.
صنعت نخودپزی كه در ممقان قدمتی 60 ساله دارد، به بركت ذهن خلاق و مبتكر و دستان توانمند مردمانش و از كارگاه های كوچك خانگی پا گرفته و امروز در بازارهای جهانی توصیف بی مثالی برای خود دست و پا كرده است كه اگر با حمایت های دولتی همراه و از این صنعت بسیار سودآور پشتیبانی های تسهیلاتی و معنوی لازم شود، بدون تردید به یكی از مهمترین بخش های ارزآور كشور تبدیل خواهد شد.
صنعت بومی و محلی نخودپزی به ویژه تولید این محصول برای آجیل، یكی از نمادها و زمینه های بسیار تاثیرگذار برای تحقق اقتصاد مقاومتی است كه در شرایط كنونی اقتصادی كشور و تحریم های ظالمانه می تواند با اقدامات مناسب دولت و حمایت از تولیدكنندگان و فعالان این بخش، ضمن رونق بیش از پیش آن موجب توسعه صادرات و به تبع آن اشتغالزایی گسترده شود.
شهردار ممقان با اشاره به اینكه اكثریت مردم این شهر به شغل نخودپزی مشغول هستند، گفت: این صنعت به لحاظ تولید انبوه و صادرات محور و همچنین تجربه علمی و عملی تولیدكنندگان مختص شهر ممقان است و طبق آمار و ارقام موجود ممقان تنها شهر جهان در این حوزه است.
یوسف نجمی افزود: هم اكنون حدود یكهزار و 300 كارگاه نخودپزی در ممقان فعال است كه سالانه بیش از 100 هزار تن نخودچی آجیلی را فرآوری و روانه بازارهای داخلی و خارجی می كنند.
وی با اشاره به ظرفیت های بسیار بالای شهر ممقان برای تولید بیشتر نخودچی و صادرات آن به كشورهای خارجی، یادآوری كرد: با توجه به وجود پتانسیل های موجود و لازم و در صورت تأمین مواد اولیه كافی، ظرفیت افزایش تولید نخودچی به میزان 230 هزار تن در سال ممكن است.
نجمی اضافه كرد: فرآوری محصول نخود فقط در ممقان انجام می شود كه 40 درصد آن مصرف داخلی و 60 درصد محصول فرآوری شده نیز به كشورهای اروپایی، خاورمیانه و آمریكای لاتین صادر می شود.
وی با بیان اینكه محصول نخودچی ممقان ‌در پاره ای موارد تحت نام تجاری كشورهای دیگر دنیا عرضه می شود، گفت: این مساله روح و جسم صنعتگران خستگی ناپذیر این شهر را آزرده و از نشاط كاری و انگیزه مضاعف و اقتصادی مردم این شهر می كاهد.
نجمی ادامه داد: استفاده از امكانات و فناوری روز دنیا مهمترین و اساسی ترین دغدغه تولید كنندگان نخودچی است كه برای رسیدن به سطح بالای پیشرفت كیفی در باید اقدامات مؤثر از سوی دولت در راستای عمل به فرمایشات مقام معظم رهبری در رابطه با اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال انجام شود.
یكی از فعالان و تولید كنندگان نخودچی در ممقان كه در حوزه بسته بندی این محصول نیز فعالیت دارد، نیز گفت: فعالیت در این حرفه برای تولید نخود داخل كشور فصلی است اما برای نخود وارداتی از خارج كشور به صورت دایمی می ‏باشد.
علیرضا دهقان پور خواهان حمایت دستگاه های دولتی از صنعت پرسود تولید نخودچی شد و ادامه داد: این حرفه برای رونق نیاز به حمایت دارد كه تعریف بازارهای هدف مطمئن و دایمی در خارج از كشور توسط دولت و آموزش و حمایت از كشاورزان نخودكار برای افزایش تولید خود و كاهش وابستگی كارگاه‏ها در تامین مواد اولیه به خارج از آن جمله است.
وی با اشاره به اینكه نخودپزی جزو شغل های بسیار سخت و زیان آور است، خواستار حمایت تسهیلاتی و پوشش بیمه ای شاغلین در این حرفه توسط دولت شد و اضافه كرد: این حرفه نیاز مبرم به حمایت دستگاه‏های دولتی دارد و متاسفانه تاكنون هیچ حمایت مالی و پوشش بیمه‏ ای از این صنعت صورت نگرفته و به همین دلیل رغبتی از طرف جوانان به این حرفه نیست.
دهقان پور یادآوری كرد: از مدت ها قبل برای ایجاد شهرك نخودپزان در ممقان تصمیماتی در سطح استانی اتخاذ شد كه یكی از خواسته‏های شاغلین در این حرفه است، اما هیچ گونه حركتی از طرف دستگاه‏های دولتی تاكنون صورت نگرفته است.
وی با اشاره به اینكه كسب و كار مربوط به صنعت نخودچی با مشقت های فراوان و دست ها پینه بسته پدران ما به شكل امروزی رونق یافته است، گفت: ابتدا صنعت نخودچی در تبریز به صورت سنتی و دستی كار می شد و قبل از اینكه این صنعت در شهر ممقان بومی شود، نخودپزهای تبریزی پس از توسعه شهرشان، این حرفه را به دلیل سختی كار، رها كرده و به كارهای دیگر مشغول شدند.
وی ادامه داد: ما نیز این حرفه را در كنار آنها آموخته بودیم و به این كار اجدادی خود ادامه دادیم؛ مدت ها این حرفه را به صورت سنتی و دستی انجام دادیم تا اینكه صنعتگران ممقان به این فكر افتادند كه این حرفه را به شكل مكانیزه درآورند.
دهقان پور اظهار داشت: بر همین اساس هم اكنون 15 سال است كه دستگاه های نخودپزی به شكل مكانیزه و به صورت كاملا' بومی توسط طراحان این شهر طراحی و ساخته شده است كه با این كار مقداری از سختی كار كاسته شده، اما چون این حرفه با دود و آتش همراه است، صنعت نخودپزی جزو شغل های زیان آور به شمار می رود.
وی با اشاره به فعالیت یكهزار و 300 كارگاه نخودپزی در ممقان، تعداد كارگران فعال در هر یك از این كارگاه ها را به طور متوسط 5 نفر اعلام و اضافه كرد: صنعت نخودپزی برای بیش از 200 هزار نفر از مردم منطقه به صورت مستقیم و غیرمستقیم اشتغال ایجاد كرده است.
دهقان پور افزود: تولید نخود خام در شهرستان آذرشهر حدود 130 هزار تن است كه از این مقدار 70 هزار تن برای مصرف حبوبات و آبگوشت و بقیه در كارگاه های نخودپزی فرآوری می شود و این رقم كفاف مواد اولیه موردنیاز كارگاه ها را نمی كند.
وی با با بیان اینكه نخودچی تولید ممقام علاوه بر رفع نیاز بازار مصرف بازار داخلی به كشورهای خاورمیانه مثل عراق، افغانستان، پاكستان، امارات و تركیه نیز صادر می شود، گفت: در حال حاضر به دلیل تشدید تحریم‏ها بازار این حرفه با ركود نسبی مواجه است.
این تولید كننده و فعال اقتصادی با تاكید بر اینكه درآمد حاصل از صنعت نخودپزی بستگی كامل به رونق و یا ركود بازارهدف دارد، گفت: در صورت رونق بازار درآمد هرفرد به صورت متوسط نسبت به كارگاه و سرمایه در گردش متفاوت است اما ارزآوری این محصول به ازای 20 كارتن 10 كیلوگرمی، معادل یك بشكه نفت خام صادراتی كشور است.
دهقان پور، دستگاه‏های لازم برای تولید نخودچی را دستگاه نخودپاك كن، سورتینگ اولیه، دستگاه آتش، دستگاه پوست كن و دستگاه سورتینگ نهایی بیان كرد و افزود: تمامی این دستگاه‏ها توسط متخصصان بومی منطقه طراحی و ساخته می ‏شود و هر سال بر تنوع و توسعه دستگاه‏ها از نظر نوع و بهینه سازی افزوده می‏ شود.
وی، توجه دولت و دستگاه های حمایتی به صنعت نخودپزی را لازمه رشد و رونق روز افزون این صنعت صادرات محور دانست و یادآوری كرد: اگر این بی تفاوتی ها همچنان ادامه یابد، شهرت جهانی ممقان در تولید محصول منحصر به فرد نخودچی به زودی از بین خواهد رفت.
رئیس هیات مدیره تعاونی نخود پزی ممقان نیز ممقان را پایتخت نخودچی جهان و شهر اقتصاد مقاومتی دانست و گفت: سال هاست كه مردم زحمت كش شهرستان ممقان در شرایط سخت تحریم، فراوری نخودچی آجیلی را انجام می دهند و این محصول را در سبد غذایی مردم كشورمان تامین می كنند.
حسن آخوندی با اشاره به تشكیل تعاونی نخود پزی با 1300 كارگاه یادآوری كرد: به طور میانگین سالیانه یكصد هزار تن نخود آجیلی توسط مردم ممقان فرآوری می شود.
آخوندی گفت: با برنامه ریزی انجام شده این كارگاه ها توانایی تولید 230 هزار تن نخودچی آجیلی را دارند اما با توجه به مشكلات فعلا 100 هزار تن آن تامین می شود.
وی با بیان اینكه 60 درصد 100 هزار تن تولید سالیانه نخود آجیلی در ممقان صادر می شود افزود: تولید ما صادرات محور است كه این صادرات به كشورهای سوریه، عراق، ‌افغانستان،‌ پاكستان، ‌تركیه، ‌مالزی و دبی انجام می گیرد.
آخوندی یادآوری كرد: از ویژگی های اصلی تولید نخودچی در ممقان، توجه به اقتصاد مقاومتی و درون گرا بودن آن است زیرا صنعت این كار در داخل كشور و به دست اهالی ممقان پایه گذاری شده و برای تامین دستگاه ها از هیچ كشور كمك نگرفته ایم و تكنولوژی آن كاملا داخلی است .
رئیس هیات مدیره تعاونی نخود پزی ممقان ادامه داد: از برنامه های آینده ما این است كه شركت دانش بنیانی را با كمك دانشگاه تبریز در این شهر احداث كنیم.
وی به همكاری هیات مدیره تعاونی نخود پزی ممقان با سازمان بسیج سازندگی نیز اشاره كرد و گفت: در چند سال اخیر همكاری خوبی با سازمان بسیج سازندگی و توجه به كارگاه های كوچك و خانگی نخودپزان داشته ایم.
رئیس اتحادیه آجیل و خشكبار نیز با اشاره به تامین ۹۹ درصدی نخودچی كشور از شهر ممقان گفت: نخودپزی در ممقان به اصلی‌ترین راه كسب درآمد مردم تبدیل شده و این صنعت نقش بسزایی در اشتغال‌زایی در بین افراد داشته است.
مصطفی احمدی همچنین به خودكفایی در تولید ماشین‌آلات فرآوری نخود در شهر ممقان اشاره كرد و افزود: تولید این محصول به‌طور كامل در داخل كشور انجام می‌شود و صادرات آن ارز قابل توجهی وارد كشور می‌كند.
گزارش: سیدیحیی مرتضائی
3038/518