كهگیلویه و بویراحمد زیستگاه پلنگ ایرانی

به گزارش ایرنا، كهگیلویه و بویراحمد با مساحتی افزون بر 16 هزار كیلومتر مربع سرزمینی ناهموار ، كوهستانی و به نسبت مرتفع یكی از مستعدترین زیستگاه های بومی پلنگ ایرانی است.
جای جای این سرزمین بكر، رویایی و سرشار از منابع خدادادی و طبیعی مامن و پناهگاه انواع گونه های جانوری و گیاهی است.
ظرفیت‌های موجود زیست محیطی مناطق حفاظت شده و گونه‌های گیاهی و جانوری امروزه از سرمایه‌های اصلی و منابع مهم توسعه پایدار محسوب می‌شوند كه سرمایه گذاری و تمركز بیشتر بر روی این سرمایه ارزشمند حتی در سطح ملی و كلان بسیار مفید و اثربخش در حفظ منابع ملی و زیست محیطی است.
كهگیلویه و بویراحمد با توجه به موقعیت اكولوژیكی و توپوگرافی خاص خود دارای پوشش گیاهی، جانوری و منابع حیاتی متنوعی است به گونه ای كه افزون بر 20 درصد پوشش جنگلی زاگرس را به خود اختصاص داده است.

** سیمای مناطق حفاظت شده كهگیلویه وبویراحمد
هم اینك هفت منطقه حفاظت شده دنا با وسعت 93 هزار و 660 هكتار، دنای شرقی با وسعت 28 هزار و 202 هكتار، خاییز سرخ با مساحت 33 هزار و 235 هكتار، خامی با وسعت 25 هزار و 671 هكتار، دیل با 10 هزار و 381 هكتار، سولك با 2 هزار 4287 هكتار و سیوك با 12 هزار 858 هكتار در این استان زیبای طبیعی وجود دارد.
كهگیلویه وبویراحمد همچنین دارای پنج منطقه شكار ممنوع شامل پادنای سمیرم، خرم ناز، لار و ماغر، حاتم و كوه تلرش است.

** منطقه حفاظت شده دنا
منطقه حفاظت شده دنا یكی از غنی ترین مناطق زیستی از لحاظ تنوع گیاهی و جانوری در ایران و جهان محسوب می شود كه در سال 2010 میلادی برابر با 1389هجری شمسی از سوی سازمان یونسكو به عنوان دهمین ذخیره گاه بیوسفری ایران و پانصد و پنجاهمین ذخیره‌گاه دنیا به ثبت رسیده است.
حیات وحش دنا معرف سیمای جانوری زاگرس محسوب می شود و با توجه به حفاظت مستمر محیط بانان این منطقه از اواخر سال 69 تاكنون نیز این زیست بوم حیاتی محل رشد و تكثیر بسیاری از گونه هایی با اهمیت بوده است.
مهمترین پدیده طبیعی در دل این زیستگاه ارزشمند، رشته كوه دناست كه از شمال غرب به سمت جنوب غرب به طول 90 كیلومتر امتداد یافته و با دارا بودن 50 قله مرتفع بالای چهار هزار و 500 متر در زمره نواحی ارزشمند كوهستانی كشور و منطقه قرار گرفته است.
منطقه حفاظت شده دنا كه در شمال شهر یاسوج و شهر توریستی سی سخت، جنوب استان اصفهان و جنوب استان چهار محال و بختیاری در حوزه آبریز كارون قرار گرفته، منطقه ای كوهستانی است كه اختلاف ارتفاع بلندترین و پست‌ترین نقاط در این منطقه افزون بر سه هزار متر است.

**منطقه حفاظت شده دنای شرقی
این منطقه با وسعت 20282 هكتار واقع درحوزه استحفاظی شهرستان بویراحمد از بخش سردسری قرار دارد و طی مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست به تصویب رسید.
دره های پر آب این منطقه در تامین آب رودخانه های مهمی چون بشار نقش مهم وحائز اهمیتی را ایفا می نماید.
این منطقه دارای تمامی ویژگی های طبیعی منطقه حفاظت شده دنا از حیث فول ،فلور وسایر ارزشها می باشد.
گونه های جانوری چون خرس قهوه ای ،پلنگ ،گرگ در این منطقه بیشتر یافت می شود گونه های گیاهی این منطقه شامل كلیه گونه های گیاهی واقع در منطقه حفاظت شده دنا است.

**منطقه حفاظت شده سیوك
این منطقه درازنظر تقسیمات جغرافیایی واقع در شهرستان دنا در استان كهگیلویه و بویراحمد قرار دارد.
پستاندارانی از جمله پلنگ ،خرس قهوه ای ،روباه معمولی ،شغال ،خرگوش ،گرگ ،كفتار ،سمور ، راسو ، سنجاب معروف ایرانی سیاهگوش ،تشی، چوله و خارپشت در این منطقه زیست می كنند.
این منطقه همچنین دارای پوشش گیاهی بكر و پرندگان و خزندگان بی نظیری است.

** منطقه حفاظت شده خائیز سرخ
این منطقه با وسعت 33 هزار و 333 هكتار واقع در حوزه استحفاظی در شهرستانهای گچساران ، كهگیلویه و بهبهان است.
خائیز سرخ تپه ماهوری، كوهستانی، صخره ای با بارندگی سالانه حداقل 331 میلی متر و حداكثر 671 میلی متر ودارای حداقل ارتفاع 610 متر و حداكثر 3311 متر از سطح دریا است. این منطقه در محدوده گرمسیری استان واقع است.
پوشش گیاهی منطقه شامل بلوط /گونه غالب/ و بنه ،كلخنگ، بادام وحشی، ارژن، خوشك، زالزالك، گون، گیلاس وحشی ،تگ و گیاهان دارویی و خوراكی اعم از آویشن ،بن سرخ ، تره ،قارچ ، برنجاس ،پونه كوهی ،حلپه، گل گاو زبان ،كارده و گونه های از خانواده گندمیان بوده و گونه هایی مانند بن سرخ و كارده بدلیل بوته كنی در معرض خطر انقراض است.
گونه های جانوری منطقه شامل كل و بز ، كفتار ، شغال ،كاراكال ،روباه،تشی ،كبك ، تیهو ،بحری ، دلیجه، خوك وحشی ،خرگوش ،سنجاب ،سمور ،جوجه تیغی ،كبوتر، عقاب ، شاهین ،انواع كنجشك سانان ،خانواده سبز قبا ،داركوب ،هد هد ،كمر كلی ،بلبل ،انواع مارمولك ، افعی شاخدار ، ماهیان از جمله كپور معمولی ،كپور سر گنده ،كپور گوشتخوار و كپور نقره ای است.

**منطقه حفاظت شده دیل
این منطقه در ضلع شمال و شمال غربی دوگنبدان مركز شهرستان گچساران قرار دارد.
دیل منطقه ای است تقریبا كوهستانی ،متشكل از ارتفاعات و دره های عمیق و صخره های سخت و صعب العبور ،انتهای ضلع غربی آن محدود می شود به بخشی از سد مخزنی كوثر و دارای چشمه های فراوانی است .
پوشش گیاهی منطقه شامل بلوط گونه غالب و بنه ، بادام ، كلخنگ، زالزالك ، گون و... است.
جمعیت جانوری این منطقه شامل گرگ، روباه، شغال ، خرگوش ، كفتار، كبك معمولی ؛تیهو، بحری و دلیجه است.
البته گله های حدود 10 تایی قوچ و میش بصورت مهاجر در این منطقه مشاهده می شود.

** تنگ سولك بهمئی
تنگ سولك در غرب تنگ بجك و در نزدیكی شهر لیكك، از توابع استان كهگیلویه و بویراحمد و در حدود 45 كیلومتری غرب بهبهان قرار دارد.
این منطقه همچنین دارای پوشش گیاهی بكر و پرندگان و خزندگان بی نظیری است.

**منطقه حفاظت شده خامین
این منطقه با وسعت 17 هزار و 652 هكتار واقع در حوزه استحفاظی شهرستان گچساران از بخش گرمسیری استان قرار دارد و كوهستانی متشكل از ارتفاعات و صخره های سخت و صعب العبور دارای راههای متعدد و چشم اندازهای بسیار مهمی است.
این اكوسیستم جنگلی در منطقه گرمسیری استان قرار دارد . در فصل زمستان قلل مرتفع آن پوشیده از برف است.
حیات وحش خامین شامل كل و بز، گراز، تشی، خرس، گرگ، پلنگ، كفتار، روباه، شغال، سمور، سنجاب زاگرس، جوجه تیغی و پرندگانی مثل كبك، كبك دری و در ارتفاعات كبوتر جنگلی، كلاغ، كلاغ نوك قرمز، بلوط خوار، عقاب دو برادر، شاهین و در دامنه ها نیز تیهو یافت می شود.
بارها در اخبار متعدد گزارش شده تصاویری از پلنگ ایرانی در كهگیلویه و بویراحمد ثبت شده است و یا محیط بانان موفق به رویت این گونه نادر شده اند.
پلنگ ایرانی از رسته گوشتخواران (carnivopa) و تیره گربه سانان (felidae) بزرگ با بدن دراز و باریك، دست ها و پاهای قوی، پنجه ها و ناخن های بزرگ، گوش هایی كوتاه و دم دراز است.
رنگ بدن پلنگ ایرانی با خالهای مشكی، سفید مایل به زرد یا خاكستری است و طول بدن این حیوان تا 160 سانتیمتر گاهی تا 180 سانتیمتر و طول دم آن نیز تا 100 سانتیمتر است.
زیست بوم این جانور در نقاط جنگلی، كوهستان ها در ارتفاعات زیاد تا سه هزار و 500 است و نواحی پر درخت، صخره ای و نزدیك به رودخانه ها را ترجیح می دهد، كمتر به پایین تر از كوهپایه ها می آید و به ندرت در دشت ها دیده می شود.
خوراك اصلی این جانوار سُم دارانی مانند گوسفند، بز كوهی و گاهی خوك وحشی است و هنگامی كه این نوع شكارها كمیاب باشند از پرندگان، جوندگان و حیوانات كوچك دیگر نیز تغذیه می كند.
پلنگ از گونه های جانوری حمایت شده در ایران محسوب می شود و در لیست قرمز IUCN در معرض خطر قرار دارد كه روند جمعیتی آن رو به كاهش است.

** كهگیلویه وبویراحمد ظرفیتی بالقوه برای زیست پلنگ ایرانی
رئیس اداره نظارت بر حیات وحش اداره كل محیط زیست كهگیلویه و بویراحمد گفت: پلنگ، گربه سانی است كه جمعیت اصلی آن در ایران باقی مانده و تقریباً در سراسر كشور زیست می‌كند اما عوامل متعددی مانند شكار، طعمه مسمومیت و حوادث جاده‌ای زندگی این گونه ارزشمند را تهدید می‌كند.
محسن پاكباز افزود: غذای مورد نیاز برای پلنگ ایرانی در هر منطقه ای از كهگیلویه و بویراحمد موجود است زیرا كه به وفور در بیشتر مناطق استان طعمه هایی چون گراز، كل و بز در طبیعت یافت می شوند.
با توجه به اینكه سرشماری این گونه كمیاب امری دشوار است آماری واقعی از تعداد این گونه جانوری در كهگیلویه و بویراحمد در دست نیست ولی با نصب دوربین در مكان تردد پلنگ ایرانی در سال های متمادی این گونه تصویربرداری شد كه نشانه این است این منطقه زیستگاه مناسب این گونه جانوری است.
برای مثال تاكنون این حیوان نادر در كوه نور، خائیز، دنا و دیگر ارتفاعات رشته كوه های زاگرس در استان كهگیلویه و بویراحمد مشاهده شده است.

**مشاهده یك قلاده پلنگ در كوه نور كهگیلویه و بویراحمد
مدیركل حفاظت محیط زیست كهگیلویه و بویراحمد گفت: مأموران محیط زیست برای اولین بار در مرداد ماه سال گذشته یك قلاده پلنگ ایرانی را در منطقه كوه نور بخش سرفاریاب از توابع شهرستان چرام مشاهده كردند.
محسن جعفری نژاد اظهار داشت: مأموران یگان حفاظت در حاشیه‌ كوه نور بخش سرفاریاب شهرستان چرام از این پلنگ تصویر برداری نیز كردند.
وی بیان كرد: تا پیش از این امكان حضور پلنگ در این منطقه مربوط به گزارش مردم محلی و مشاهده علائم به ‌جا مانده از این گربه سان بوده است.
كوه نور با وسعت بیش از 15 هزار هكتار در حوزه جنوبی شهرستان چرام استان كهگیلویه و بویراحمد قرار دارد.
كوه نور از مناطق پیشنهادی شكار ممنوع اداره كل حفاظت محیط زیست استان است.

**كشف لاشه پلنگ در بویراحمد
مدیركل محیط زیست كهگیلویه و بویراحمد گفت: لاشه یك قلاده پلنگ ماده در منطقه شكار ممنوع خرم ناز در اردیبهشت ماه سال 95 در شهرستان بویراحمد پیدا شد.
محسن جعفری نژاد افزود: لاشه این پلنگ توسط محیط بانان درحالیكه یكی از توله هایش را به دنیا آورده بود كشف شد.
وی اظهار كرد: بر اساس شواهد، این پلنگ در حین به دنیا آمدن دومین توله اش جان داد.
جعفری نژاد بیان كرد: پس از مشاهده لاشه پلنگ، موضوع به سازمان مركزی اعلام و لاشه پلنگ برای كالبد شكافی و بررسی كارشناسی علت مرگ به اداره كل دامپزشكی استان منتقل شد.
وی با بیان اینكه لاشه این پلنگ، توسط دامپرشك معتمد، كالبدشكافی شده است عنوان كرد: براساس نظر دامپزشك معتمد این اداره كل، پلنگ، چهار توله آماده تولد داشته است كه در حین تولد توله دوم، جان داد.
وی با بیان اینكه نمونه برداری و آزمایش های لازم برای تشخیص دقیق علت مرگ انجام شده است گفت: بررسی های اولیه نشان می دهد كه دلیل مرگ ماده پلنگ، سخت زایی بوده و احتمالا حین زایمان از بین رفته است.
مدیركل محیط زیست كهگیلویه و بویراحمد ادامه داد: نتیجه قطعی و نهایی در زمینه علت مرگ این ماده پلنگ و توله هایش پس از مشخص شدن نتیجه قطعی آزمایش اعلام خواهد شد.

**لاشه یك قلاده پلنگ دیگر در باشت پیدا شد
مدیركل حفاظت محیط زیست كهگیلویه و بویراحمد گفت: لاشه یك قلاده پلنگ در روستای بهره عنا در مهر ماه سال گذشته در شهرستان باشت پیدا شد.
محسن جعفری نژاد افزود: لاشه این پلنگ را مأموران محیط زیست استان در یك گشت زنی پیدا كردند.
وی اظهار داشت: هنوز دلیل مرگ این پلنگ مشخص نیست و دلیل آن پس از بررسی‌های كارشناسی اعلام خواهد شد.
جعفری بیان كرد: پس از كالبد گشایی، دلیل مرگ آن مشخص و اعلام خواهد شد.

**مشاهده پلنگ ایرانی برای نخستین بار در منطقه حفاظت شده خاییز كهگیلویه
رئیس اداره محیط زیست كهگیلویه گفت: برای اولین بار در منطقه حفاظت شده كوه خاییز در شهرستان كهگیلویه از توابع استان كهگیلویه و بویراحمد 2 قلاده پلنگ كمیاب ایرانی توسط محیط بانان مشاهده شد.
شمار پلنگ‌های ایرانی بالغ در سراسر مناطق محل زیست آن بین 871 تا یكهزار و 290 قلاده برآورد می‌شود.
روح الله عزیزی افزود: منطقه حفاظت شده خاییز در شهرستان كهگیلویه از معدود مناطقی است كه با تلاش و كوشش شبانه روزی كاركنان و محیط بانان تنوع گسترده گیاهی و جانوری را در خود جای داده است.
وی بیان كرد: كاهش طعمه بر اثر شكار بی رویه انسان‌ها، مزاحمت‌های انسانی، ساخت معدن، جاده سازی، جنگل زدایی، آتش سوزی، و چرای بیش از حد دام از عوامل تخریب زیستگاه این حیوان نادر در منطقه حفاظت شده خاییز است.
عزیزی كمبود محیط بان را از مهمترین مشكلات منطقه حفاظت شده خاییز عنوان كرد.
منطقه حفاظت شده خائیز با مساحت 33 هزار و 385 هكتار در مصوبه شماره 163 مورخ 77/10/23 شورای عالی حفاظت محیط زیست در ردیف مناطق حفاظت شده كشور قرار گرفت.
پوشش گیاهی منطقه بلوط ، بنه، كلخنگ، بادام وحشی، ارژن، خوشك، گون، گیاهان دارویی و گونه‌هایی از خانواده گندمیان است و گونه‌های جانوری شامل كل و بز، گرگ، كفتار، شغال، روباه، تشی، كاراكال، پلنگ و پرندگانی از جمله كبك، تیهو، بحری و دلیجه است.
این ها همه نشانه هایی است كه پلنگ ایرانی در این منطقه از كشور سكنی گزیده است پس در این میان وظیفه ما انسان ها برای مراقبت از آن ها چیست؟
آیا زمینه ایجاد شده كه این حیوانات با فراغ بال در سرزمین چهار فصل كهگیلویه و بویراحمد جست و خیز می كند.

** طمع شكارچیان به مناطق حفاظت شده
مدیركل حفاظت محیط زیست كهگیلویه و بویراحمد در این زمینه گفت: مناطق حفاظت شده این استان و در رأس آنها منطقه حفاظت شده و پارك ملی دنا همواره مورد طمع شكارچیان بوده است.
جعفری نژاد گفت كه هم اینك حدود 12 گونه جانوری در این استان در معرض تهدید قرار دارند.
وی اظهار داشت: گوزن زرد، كل و بز، كركس مصری، فاخته خاوری، خرس و پلنگ ایرانی برخی از این گونه‌های در معرض تهدید در استان هستند.
وی یادآور شد: هفت هزار و 576 گونه گیاهی در كشور وجود دارد كه بیش از 2 هزار گونه از این تعداد در كهگیلویه و بویراحمد است.
جعفری نژاد ادامه داد كه هم اینك افزون بر 480 گونه گیاهی نیز در كشور در معرض خطر است كه هنوز مطالعات جامع در زمینه گونه‌های گیاهی در معرض خطر تهدید و انقراض در استان به‌دست نیامده است.
البته برخی آمارها در سال‌های گذشته حاكی از در معرض خطر و حتی انقراض بودن حدود هشت گونه گیاهی در این استان است.
سیر و موسیر، كرفس كوهی، آنغوزه و بیلهر از جمله گونه‌های گیاهی در معرض تهدید و انقراض در كهگیلویه و بویراحمد عنوان شده است.
وی تصریح كرد كه كار تحقیقاتی و میدانی بررسی وضعیت سه گونه جانوری در استان شامل خرس، پلنگ ایرانی و سیاه گوش نیز در برخی مناطق حفاظت شده استان آغاز شده است.
پلنگ ایرانی آن چنان كه باید و شاید در كهگیلویه و بویراحمد امنیت جانی نداشته و چندین بار توسط شكارچیان بی رحم مورد اصابت گلوله قرار گرفته و برخی از آن ها تلف شده اند.
برای نمونه 12 شهریور ماه امسال مدیركل حفاظت محیط زیست كهگیلویه و بویراحمد گفته بود كه 2 شكارچی متخلف 2 قلاده پلنگ در روستای موگرمون شهرستان لنده از توابع این استان با صدور رأی قضایی به 2 سال حبس و پرداخت یك میلیارد و 600 میلیون ریال جریمه نقدی محكوم شدند.
این 2 توله پلنگ با اسلحه شكاری كشته شدند كه این حادثه در منطقه موگرمون و حدود 10 كیلومتری شهرستان لنده و 60 كیلومتری منطقه حفاظت شده خاییز شهرستان كهگیلویه رخ داده است.
همچنین واقعه حمله وحوش به دام های عشایر و روستاییان در مناطق مختلف استان داستانی تكراری است كه عمده آنها پلنگ را به عنوان عامل حمله به رمه ها معرفی كرده اند.
در خصوص این واقعه ها آنچه جای سوال دارد این است كه آیا این اتهامات به پلنگ واقعیت دارد یا فقط حدس و گمان هستند شاید جانوران گوشت خوار دیگری مسبب حمله به دامها بوده است.
دامداران بی دریغ این شكارچیان شبانه را به تیر و رگبار می بندند تا شاید اندكی از غم از دست دادن تعدادی دام هایشان كاسته شود.
شاید شناخت و آگاهی از ضرورت وجود چنین جاندارانی در طبیعت توسط مردم، گرایش به شكار آن ها كم تر شود و این حیوانات با حس امنیت بیشتری در طبیعت گام بردارند.
رئیس نظارت بر حیات وحش اداره كل محیط ریست كهگیلویه و بویراحمد فرهنگ سازی، آگاهی بخشی، مشاركت و همراهی بیشتر مردم، جوامع محلی و سازمان‌های مردم نهاد برای حفاظت و صیانت از منابع حیاتی و زیست محیطی از جمله وحوش بسیار ضروری است.
تاكنون كلاس های آموزشی در مناطقی از استان برای جامع محلی تشكیل شده است تا در این زمینه فرهنگ سازی شود.
9868/1662