به گزارش خبرنگار ایرنا، اقیانوس ها پیكره های آبی بزرگ سرشار از آب های شور هستند، تقریبا 71 درصد سطح كره زمین كه مساحتی حدود 361 میلیون كیلومتر مربع است، از این آبهای شور پوشانده شده است كه به طور كلی به چند اقیانوس و تعدادی دریا تقسیم می شوند.
اقیانوس ها نقش مهمی در تامین اكسیژن، آب و هوای و مواد غذایی یك منطقه دارند و گفته می شود زیستگاه حدود 230 هزار گونه جانوری شناخته شده هستند، البته بخش عمده ای از ژرفای اقیانوس‌ها هنوز كشف نشده است كه بر این اساس، تخمین زده می‌شود بیش از 2 میلیون گونه جانوری آبزی وجود داشته باشد.
با این همه، دانشمندان می‌گویند وسعت مناطق مرده اقیانوس‌ها كه میزان اكسیژن آنها به صفر رسیده از سال 1950 چهار برابر شده و مناطق بسیار كم‌اكسیژن در آبهای ساحلی 10 برابر وسیعتر شده است.
یك گروه تحقیقاتی از كمیسیون بین دولتی اقیانوس شناسی یونسكو بعد از تحقیق در زمینه مناطق مرده در اقیانوس ها اعلام كردند كه غلظت اكسیژن آب از اواسط قرن بیستم در اقیانوس‌های آزاد و نیز در آبهای ساحلی، به طرز فزاینده ای رو به كاهش رفته و اكنون وسعت این مناطق به میلیون ها كیلومتر مربع رسیده و مصب رودخانه‌ها و دیگر آب های ساحلی به شدت تحت تاثیر این كاهش اكسیژن قرار گرفته است.
در حال حاضر 500 نقطه بسیار كم اكسیژن یا بی اكسیژن در مناطق ساحلی دنیا وجود دارد در حالی كه در سال 1950 تعداد این مناطق حدود 50 نقطه بود و اقیانوس های دنیا هم حدود 2 درصد اكسیژن خود معادل 77 تریلیون تن را از 1950 تا به حال از دست داده‌اند.
تحقیقات نشان می دهد گسترش این مناطق از تبعات گرمایش جهانی است، وضعیتی كه ناشی از انتشار گازهای گلخانه ای و در مناطق نزدیك به ساحل، ناشی از آلاینده های حاصل روان آب های كشاورزی و فاضلاب است.
این وضعیت در مورد آب های ایران نیز صادق است به طوری كه به گفته بهروز ابطحی رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، با تحقیقاتی كه در دریای عمان انجام شده است، به لایه های عمیقی رسیده ایم كه دچار كاهش اكسیژن شده اند و به آنها مناطق مرده اقیانوسی اطلاق می شود كه به تدریج در حال گسترش هستند.
ابطحی روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: پژوهشگاه برنامه های پژوهشی و تحقیقاتی برجسته ای دارد كه یكی از آنها گشت تحقیقاتی به وسیله كاوشگر اقیانوس پیما در خلیج فارس و دریای عمان است، این برنامه تحقیقاتی امكان تهیه تصویر كلی از شرایط زیستی، فیزیكی، شیمیایی و زمین شناسی این پهنه های آبی را در اختیار قرار می دهد.
وی اظهار داشت: تاكنون چهار گشت تحقیقاتی داشته ایم و یافته های مهمی به دست آورده ایم از جمله اینكه توانستیم از لایه های عمقی كم اكسیژنی كه در دریای عمان وجود دارد شناخت دقیق تری پیدا كنیم، این لایه ها در حال توسعه هستند كه باید برای آنها فكری اساسی كنیم.
ابطحی ادامه داد: از لایه های عمقی دریای عمان كه می گذریم به مناطق عمیق تر می رسیم؛ در این مناطق یك پیكره عظیم آبی وجود دارد كه دچار كاهش اكسیژن است و این گونه مناطق در حال گسترش را در اقیانوس شناسی «مناطق مرده اقیانوسی» می گویند.
وی تاكید كرد: مناطق مرده اقیانوسی چیزی نیست كه جدید ایجاد شده باشد بلكه در ادوار زمین شناسی بوده اند اما یافته های اخیر نشان می دهد كه این مناطق به تدریج در حال افزایش است و لایه آن به تدریج در حال نزدیك شدن به سطح آب است، وضعیتی كه می تواند بر ذخایر آبزیان اثر بگذارد.
رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت: یك بخش از این مناطق مرده، طبیعی است و بخشی هم می تواند به علت تاثیرات فعالیت های انسانی باشد، اما افزایش تدریجی گستره آن نتیجه تاثیر مستقیم فعالیت های انسانی است كه از سواحل حاشیه دریاها نشات می گیرد و بخشی هم می تواند ناشی از تغییر اقلیم باشد.
وی تاكید كرد: این موضوعی است كه باید روی آن مطالعه كنیم؛ در دنیای امروز گسترش مناطق مرده یكی از موضوعات بسیار مورد توجه است زیرا در بسیاری از مناطق ساحلی جهان مشاهده شده و از موضوعاتی است كه یونسكو نیز روی آن تمركز دارد.
«در واقع این مناطق به صورت كامل خالی از موجودات نمی شود اما تنوع زیستی آن منطقه تغییر می كند و به سمت موجودات، جانوران و پلانگتون هایی كه در شرایط فقر اكسیژن می توانند زندگی كنند پیش می رود، در مجموع ذی توده كاهش می یابد و تنوع آن نیز تغییر می كند كه این تغییرات نامطلوب هستند».
رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی اظهار داشت: در گشت تحقیقاتی اقیانوسی در این زمینه متمركز شده ایم و به یافته هایی نیز دست یافتیم و طبق روال این گونه تحقیقات، این اطلاعات بعد از برداشت به صورت دقیق تحلیل می شوند كه بخش زیادی از این اطلاعات به صورت مقالات علمی پژوهشی منتشر می شوند و در دسترس متقاضیان داخلی و خارجی قرار می گیرند.
*** تقویت مركز داده های اقیانوسی
ابطحی گفت: مركز داده های اقیانوسی در پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی فعال است و ما همواره در حال توسعه این مركز هستیم؛ در واقع با ارتباطات بین المللی در حد امكان در حال توسعه این مركز هستیم، به عبارتی قرار است امسال با توسعه زیر ساخت آی تی پژوهشگاه یك توسعه معنادار در این مركز داشته باشیم.
وی با اشاره به اینكه سعی می كنیم اطلاعات مركز را به طور مداوم افزایش دهیم، تاكید كرد: یكی از ملزومات توسعه مركز داده ها، افزایش همكاری بین ما و موسسات دیگری است كه در كشور در زمینه علوم دریایی كار می كنند و تولید داده دارند؛ باید فرا داده های آنها را در این مركز متمركز كنیم تا در صورت مراجعه محققین، مشخص شود كدام داده در اختیار كدام موسسه است تا به آن مركز مراجعه كنند.
ابطحی گفت: توسعه این مركز موجب می شود كه بدانیم در چه زمینه هایی داده داریم و در چه زمینه هایی داده كم داریم، در واقع حجم داده ها و اطلاعات روند مطالعات را نشان می دهد و می تواند برای مدیریت مطالعات دریایی وسیله و ابزار بسیار خوبی باشد.
وی درباره ارتباط پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی با مراكز علمی جهانی توضیح داد: ارتباط ما در موضوعات دریایی با مراكز علمی جهانی خوب است؛ بخشی از این ارتباطات سازمانی و اداری است و با توجه به اینكه پژوهشگاه ما نماینده ایران در فعالیت های دریایی مرتبط با یونسكو است، به طور مداوم با یكی از بخش های بزرگ یونسكو كه همان كمیسیون بین دولتی اقیانوسی ( ioc ) است، در ارتباط هستیم.
ابطحی ادامه داد: علاوه بر آن با 14 مرجع منطقه ای و بین المللی هم در ارتباط هستیم كه بخشی از آنها به حوزه اقیانوس هند مرتبط هستند، تعدادی هم به كارهای ترویجی و گسترش فرهنگ اقیانوسی مرتبط است كه ما در چارچوب آن فعالیت ها موظف هستیم دوره های منطقه ای و بین المللی برگزار كنیم.
علمی 9014**2017**9129
تهران- ایرنا- اقیانوس ها و دریاها پهنه های آبی ارزشمند به لحاظ تامین مواد غذایی و نیز مسائل آب و هوایی هستند اما این پهنه ها هم دستخوش تغییر شده و بخش زیادی از آنها در حال مردن هستند.
