وجود آزمايشگاه‌هاي پيشرفته و استاندارد يكي از نيازهاي اساسي براي پيشرفت‌هاي علمي است. همچنين رعايت موارد مختلف در آزمايشگاه‌ها مانند ايمني، بهداشت و محيط زيست براي محققاني كه ساعات زيادي از عمر خود را در آنها مي گذرانند، اهميت دارد.
از اين رو نهادهاي متولي حوزه علم و توسعه پژوهش مانند وزارت علوم، تحقيقات و فناوري، معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري و دانشگاه آزاد اسلامي از مدت‌ها قبل به فكر ايجاد شبكه‌اي متشكل از آزمايشگاه‌هاي علمي افتادند كه نياز محققان را به بهترين و سريع‌ترين شكل رفع كند.
شبكه آزمايشگاه‌هاي علمي كشور (شاعا) وابسته به وزارت علوم، شبكه آزمايشگاهي فناوري‌هاي راهبردي (لَبزنت) وابسته به معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري و سامانه آزمايشگاه‌هاي همكار آزاد (ساها) وابسته به دانشگاه آزاد بر اساس همين نياز هر كدام مجموعه‌اي از آزمايشگاه‌هاي علمي را گردهم آورده‌اند و به شكل برخط خدمات و تجهيزات اين آزمايشگاه‌ها را به اطلاع كاربران مي‌رسانند.
شبكه شاعا كه اطلاعات آن در نشاني اينترنتي shaa.msrt.ir در دسترس است، در سال 1389 با توجه به سياست‌هاي وزارت علوم شروع به كار كرد و در سال 1393 نرم‌افزار مديريت جامع تجهيزات و خدمات آزمايشگاهي تهيه شد. همچنين نسخه ارتقا يافته اين نرم‌افزار بارديگر در هفته گذشته (سه‌شنبه 30 بهمن) در نشست يك‌روزه مديران آزمايشگاه‌هاي علمي دانشگاه‌ها وابسته به شاعا رونمايي شد.
***عضويت 13 هزار آزمايشگاه علمي در شبكه شاعا
معاون فني دفتر حمايت و پشتيباني امور پژوهش و فناوري وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و قائم مقام شبكه آزمايشگاه‌هاي علمي ايران در مورد نسخه ارتقا يافته سامانه شاعا روز جمعه به خبرنگار علمي ايرنا گفت: سامانه شاعا را در سال 93 اولين بار رونمايي كرديم و بعد از چند سال متوجه شديم به امكاناتي نياز دارد كه بايد در سامانه جديد ديده شود.
«محمدصادق عليايي» در مورد تعداد آزمايشگاه‌هايي كه در اين سامانه عضو هستند، افزود: اكنون 167 دانشگاه و موسسه وابسته به وزارت علوم، پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌هاي خصوصي همچنين آزمايشگاه‌هاي دستگاه‌هاي اجرايي و در مجموع قريب به 200 نهاد علمي عضو اين شبكه هستند.
وي ادامه داد: بر اين اساس بيش از 13 هزار آزمايشگاه و حدود 7 هزار كارگاه تخصصي دانشگاه‌ها و مراكز پژوهشي در شاعا عضو هستند و اطلاعات آنها در اين سامانه ثبت شده است.
عليايي در مورد خصوصيات اين سامانه توضيح داد: در اين سامانه رتبه‌بندي آزمايشگاه‌ها و كارگاه‌ها با همكاري پايگاه استنادي جهان اسلام را به صورت هدفمند و ساختارمند انجام مي‌دهيم.
وي اظهار داشت: در نظر گرفتن بحث ايمني، بهداشت و محيط زيست در اين سامانه وجود دارد تا ببينيم وضعيت ايمني آزمايشگاه‌ها چطور هست؛ با توجه به اطلاعاتي كه آزمايشگاه‌ها مي‌دهند همچنين بازرس‌هاي خود ما هم گزارش‌گيري مي‌كنند و همه اين موارد در سامانه ثبت و اطلاع‌رساني مي‌شود.
به گفته عليايي رتبه‌بندي شركت‌هاي توليدكننده تجهيزات آزمايشگاهي نيز در اين سامانه لحاظ شده و اين رتبه‌بندي در اختيار دانشگاه‌ها قرار مي‌گيرد، تعمير و نگهداري تجهيزات از ديگر موارد جديد سامانه است؛ ضمن اينكه افزودن دانشگاه‌هاي ديگر و خدمات بيشتر در نسخه‌هاي روزامد شده اين سامانه وجود دارد.
***در حال رايزني با معاونت علمي براي هم‌افزايي هستيم
با اينكه خدمات شبكه شاعا كمك مهمي براي محققان است، وجود شبكه‌هاي لبزنت به نشاني labsnet.ir و ساها saha.iau.ir نيز به نوعي موازي‌كاري به نظر مي‌رسد و اين پرسش را به ذهن مي‌آورد كه آيا امكان تلفيق اين شبكه‌ها و خدمات‌رساني بهتر براي محققان در اين زمينه وجود ندارد؟
مديركل دفتر حمايت و پشتيباني امور پژوهش و فناوري وزارت علوم در اين مورد به خبرنگار علمي ايرنا گفت: به دنبال اين امر هستيم تا با معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري به توافقي برسيم، اما موازي‌كاري در كشور به طور كلي زياد است.
«عبدالساده نيسي» افزود: همه اين شبكه‌ها بايد ذيل شبكه شاعا باشند بنابراين در حال رايزني در اين زمينه هستيم تا اطلاعات آزمايشگاه‌هاي علمي كشور در اين شبكه قرار گيرند.
وي با اشاره به رعايت موارد ايمني سايبري در سامانه اين شبكه اظهار داشت: مي‌دانيم بسياري آزمايش‌ها محرمانگي دارد و نبايد تا مرحله مختلف اطلاع‌رساني شود، بر همين اساس تمام موارد امنيتي در شبكه شاعا مد نظر قرار گرفته و در نسخه فعلي لحاظ شده است.
نيسي ادامه داد: اين سامانه مانند همه سامانه‌هاي ديگر با گذشت زمان و افزوده شدن موارد جديد ارتقا پيدا مي‌كند و به طور مرتب روزامد مي‌شود، گاهي هم موارد جديدي مانند گرنت‌هايي كه اخيرا براي آزمايشگاه‌ها در نظر گرفته‌ايم يا تجهيزات يا خدمات تازه آزمايشگاه‌ها به آن اضافه مي‌شود.
علمي**9157**1440 ** 1055
تهران- ايرنا- قائم مقام شبكه آزمايشگاه‌هاي علمي ايران با اشاره به عضويت بيش از 13 هزار آزمايشگاه علمي در سامانه ارتقا يافته شاعا (شبكه آزمايشگاه‌هاي علمي ايران) گفت: خدمات جديدتر و بيشتري در اين سامانه به محققان ارائه مي‌شود.
