به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، وزیر امور خارجه ساعات پایانی دیشب متنی را در صفحه اینستاگرام خود منتشر ساخت كه گویای استعفای وی از سكانداری دستگاه دیپلماسی بود.
وی در صفحه مجازی خود چنین نگاشت كه «با عرض تبریك به مناسبت میلاد خجسته حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، روز مادر و روز زن، از بزرگواری مردم عزیز و دلاور ایران و مسئولین محترم در 67 ماه گذشته بسیار سپاسگزارم. از ناتوانی برای ادامه خدمت و تمام كاستی‌ها و كوتاهی‌ها در دوران خدمت صمیمانه پوزش می‌خواهم. شاد و سربلند باشید.»
تایید استعفای ظریف از سوی معاون سخنگوی وزارت امور خارجه كه اندك زمانی پس از انتشار این پیام صورت گرفت به همه گمانه زنی ها در این خصوص پایان و نشان داد معمار خندان برجام دیگر زمینه ای برای تداوم حضور در راس این وزارتخانه نمی بیند.
پس از آن بود كه اظهارنظرهای بسیاری در این زمینه صورت گرفت. برخی از نارضایتی ظریف به واسطه موانع تصویب لوایح FATF سخن گفتند و گروهی از بروز اختلافات میان تصمیم گیرندگان عرصه سیاست خارجی. مخالفان نیز كما فی السابق وزیر امور خارجه دولت «حسن روحانی» را مورد هجوم خود قرار داده و ضمن ابراز خشنودی از استعفای وی، آن را نشانه آغاز فروپاشی دولت و مسوولیت گریزی اعضای كابینه قلمداد كردند.
استعفای ظریف علاوه بر مخالفان و منتقدانی كه بارها با شدیدترین حملات و كارشكنی ها با وی روبرو شدند، مورد توجه ویژه سران جبهه ضدایرانی هم قرار گرفت چنانكه سخنگوی وزارت امور خارجه آمریكا اعلام كرد به دقت و از نزدیك ماجرای استعفای وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران را رصد خواهیم كرد.
در بررسی چرایی استعفای ظریف نگاه بسیاری به گزاره ناهماهنگی های ایجاد شده با وزارت امور خارجه دوخته شد و در این پیوند تصاویری از جای خالی ظریف در دیدارهای غیرمنتظره «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه با مسوولان ارشد كشور منتشر شد.
به نوشته تارنمای «انتخاب»، ظریف در پاسخ به خبرنگار این رسانه درباره صحت و سقم و چرایی استعفا در پیامكی عنوان داشته «بعد از عكس های ملاقات های امروز، دیگر جواد ظریف به عنوان وزیر خارجه در جهان اعتباری ندارد»
پس از اعلام استعفای ظریف، اخباری درباره استعفای دست جمعی بسیاری از دیپلمات ها و مدیران وزارت امور خارجه انتشار یافت كه واكنش ظریف به آن جالب توجه بود. وی در این زمینه اظهار داشته تاكید بنده به همه برادران و خواهران عزیز در وزارت خارجه و نمایندگی‌ها این است كه با كمال صلابت وظایف خود در دفاع از كشور را دنبال كنند و از چنین اقداماتی بشدت پرهیز كنند.
این بخش از اظهارات ظریف مورد توجه بسیاری از ناظران قرار گرفت كه تصریح داشته «برای بنده خدمت در كنار شما افتخار بود و امیدوارم استعفای بنده تلنگری برای بازگشت وزارت امور خارجه به جایگاه قانونی اش در روابط خارجی باشد. از همه شما ممنونم.»
علاوه بر واكنش های مجازی شماری از چهره های نزدیك به دولت كه صراحتا از «ناهماهنگی» سخن به میان آورده اند، سخنگوی كمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز عنوان داشته در دیداری كه روز گذشته با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه انجام شد، رییس دستگاه دیپلماسی از برخی ناهماهنگی ها ناراحت بود.
همچنین مصاحبه های نمایندگان مجلس با رسانه ها پس از اعلام استعفای ظریف نشان می دهد اكثریت مجلس می كوشد تا مانع از كنار رفتار وزیر امور خارجه از راس دستگاه مسوول سیاست خارجی كشور شود و بسیاری از مسوولان و چهره های سیاسی نیز صراحتا از روحانی خواسته اند تا با این استعفا مخالفت كند.
در همین پیوند، «محمود واعظی» رئیس دفتر رئیس جمهوری صبح امروز اخبار منتشر شده مبنی بر پذیرش استعفای ظریف از سوی رئیس جمهوری را قویاً تكذیب كرد.
در تحلیل رخدادهای دیروز و امروز می توان گفت كه كناره گیری ظریف از وزارت امور خارجه موجب شده تا نگرانی های بسیاری حتی در میان منتقدان ظریف درباره تبعات آن بروز یابد. در همین زمینه حتی یكی از خبرگزاری های اصولگرا در گزارش خود دلیل استعفای ظریف را ناهماهنگی های درونی دولت دانسته و كوشیده است پیكان انتقادات را متوجه مسوولان اجرایی سازد.
ناظران در این زمینه می گویند علاوه بر نگاه های داخلی، بسیاری در سطح بین المللی به فرجام این استعفا چشم دوخته اند. از نگاه برخی، در صورتی كه كناره گیری ظریف قطعی شود حتی اگر تغییری در رویكردهای دستگاه دیپلماسی به وجود نیاید، به دلیل وجهه نمادین ظریف در سطح بین المللی، به منزله صدور پیامی خاص و معنادار از تهران خواهد بود.
یكی از مهمترین دلایل كسانی كه در سال 92 پای صندوق آرا حاضر شدند پایان دوره تقابل با نظام بین الملل و حركت در مسیر تنش زدایی و گفت وگو با جهان بود؛ انگیزه ای كه چهار سال بعد هم سبب شد دوره ریاست جمهوری روحانی تمدید شود.
مهمترین اقدام دولت روحانی در دولت یازدهم نیز توافق هسته ای با قدرت های جهانی بود كه بقای آن به رغم خروج آمریكا از برجام مهمترین شاخص تداوم سیاست تعامل با جامعه جهانی به شمار می آید.
علاوه بر پیوند نام ظریف با سیاست آشتی جویانه ایران با جهان كه دریچه های حیاتی مناسبات خارجی را در كوران دشمنی و تحریم های آمریكا باز نگاه داشته، نحوه عمل وی در عرصه های بین المللی طی سال های اخیر خود به بخشی از دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران مبدل شده است چنانكه پاسخ پرخشم و خروش ظریف به پرسش و ادعایی كه اخیر در چارچوب اجلاس امنیتی مونیخ صورت گرفت، گمانه زنی و تحلیل و تفسیرهای فراوانی در مورد تغییر یا تداوم سیاست خارجی تهران برانگیخت.
در این شرایط و در عرصه داخلی نیز استعفای وزیر امور خارجه این پیام مهم را دربردارد كه ظریف در راس دستگاه مسوول سیاست خارجی كشور تحمل یك دیپلماسی انفعالی و ناهمخوان با جایگاه قانونی آن را نداشته و به بازگشت به عقب و رقم خوردن شرایط دیپلماسی پیش از سال 92 تن نخواهد داد.
پژوهش**9279
تهران- ایرنا- اعلام استعفای «محمدجواد ظریف» از طریق صفحه مجازی هر چند در ساعات پایانی دیشب اتفاق افتاد، ولی به حدی مهم و شوكه كننده بود كه به یك باره به خبر نخست بسیاری از رسانه های داخلی و خارجی مبدل شد.
