ایران و بهترین شرایط برای پرورش دام آینده جهان

به گزارش ایرنا، صنعت شترداری در منطقه های بیابانی كشور، ظرفیتی ویژه به منظور تولید و صادرات محصولات لبنی با ارزش افزوده بسیار بالاست، ایران با داشتن مناطق خشك و نیمه خشك فراوان در صورت پرداختن به آن، می تواند رونق اقتصادی در این منطقه ها و اشتغال برای ساكنان ایجاد كند.
شتر حیوان كم توقعی است كه از هر نوع گیاهی كه به مذاق دیگر علفخواران خوش نمی آید تغذیه می كند و باعث تخریب مراتع نمی شوند، چرا كه دائم در حال حركت است، به همین دلیل باعث آسیب رسانی به علفزارها و مراتع نمی شود.
زمین های مرتعی ایران به وسعت 90 میلیون هكتار، 9.3 درصد در وضعیت خوب، 37 درصد در وضعیت متوسط و 43 درصد در وضعیت فقیر قرار دارد، شتر در بخش های فقیر مرتعی چَرا می كند بنابراین باید به صورت اصولی برای آن ها برنامه داشت.
بر اساس آمار سازمان خوار و بار و كشاورزی ملل متحد (فائو)، در سال 2015 بیش از 27 میلیون نفر شتر در دنیا شمارش شده است، كشورهای سومالی، كنیا، عربستان و سودان به ترتیب بیشترین میزان شتر را پرورش می دهند، اما قاره آفریقا به تنهایی پرورش دهنده 85 درصد شتر جهان است.
سازمان خوار و بار و كشاورزی ملل متحد همچنین میزان تولید گوشت شتر را 703 هزار تُن در سال و میزان تولید شیر آن را 2.6 میلیون تُن اعلام كرده است.
آمارهای وزارت جهاد كشاورزی ایران نیز نشان می دهد بیش از 170 هزار نفر شتر در ایران پرورش داده می شود و در این میان استان سیستان و بلوچستان دارای بیشترین تعداد شتر بوده و خراسان جنوبی، یزد و هرمزگان در رتبه های بعد قرار می گیرند.
با وجود اینكه خشكسالی های گذشته حدود 10 درصد از جمعیت شتر كشور را كاهش داده اما با این حال، سالانه حدود پنج هزار تُن گوشت و 18 هزار تُن شیر شتر در كشور تولید می شود.
بنابر پژوهشی آماری، تولید شیر در ایران از 2 هزار و 300 هزار تُن در سال 1353 با متوسط نرخ رشد سالانه 3.34 به هشت هزار و 268 هزار تُن در سال 1392 افزایش یافته و مقایسه این رقم با میزان تولید شیر شتر نشان دهنده سهم اندك آن به نسبت محصولات لبنی دیگر دام ها در كشور است.
در استان سمنان هم سالانه یك هزار و 500 تُن گوشت و 550 تُن شیر شتر تولید می شود كه با این وجود تاكنون برنامه ریزی خاصی برای استفاده از این ظرفیت ویژه و بالابردن ارزش افزوده محصول تولید شده وجود نداشته است.
در حالیكه 15 هزار نفر شتر در استان سمنان وجود دارد، نبود كشتارگاه خاص برای شتر، فقدان آگاهی بهره برداران از شیوه های نوین و تامین وثیقه برای تسهیلات در مناطق روستایی برای شترداری از جمله مشكلات رشد و توسعه این صنعت در استان است.
با توجه به اهمیت موضوع، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) استان سمنان میزگردی با عنوان « ظرفیت شترداری در كویر» با حضور محمد سعیدی مدیركل دامپزشكی استان، مصطفی شاه حسینی معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادكشاورزی استان، مجتبی سركبیری عضو شورای سیاستگذاری شتر كشور و رضا عرب بهره بردار حوزه پرورش شتر استان سمنان برگزار كرد.
حاضران در این میزگرد بر ضرورت توسعه شترداری تاكید كرده و نگاه تلفیقی شترداری صنعتی و سنتی را خواستار شدند.
آن ها هم چنین چالش های صنعت شترداری را بررسی كرده و سیاست های نادرست را متذكر شدند.

** شترداری شغلی كهن با نیازهای امروزی
بهره بردار صنعت شترداری در این میزگرد گفت: شترداری‌ شغلی میراثی برای من و خانواده محسوب می شود و اقتصاد از خانواده از قدیم تاكنون با این صنعت عجین شده است.
عرب، پرورش شتر را مقرون به صرفه خواند و افزود: این حیوان كم توقع، از هر نوع گیاهی كه به مذاق برخی حیوانات علفخوار در بیابان و صحرا خوش نمی آید، می پسندد و از آن تغذیه می كند.
وی با اشاره به سودآوری شترپروری، بیان كرد: هم اكنون 500 نفر شتر را پرورش می دهم و شیر، دوغ، گوشت آن ها در سمنان و برخی استان های دیگر توزیع می شود.
این بهره بردار به اشتغالزایی صنعت شترداری اشاره و تصریح كرد: این صنعت سبب اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم می شود كه می توان از این فرصت برای جوانان بهره برد.
عرب اضافه كرد: تولیدات شیر، گوشت و میزان اشتغالزایی این حرفه در سمنان به طور قطع در افزایش صادرات محصولات پروتئینی این استان به استان های همجوار و بهبود روند توسعه اقتصادی این دیار نقش بسزایی دارد.
وی به ضرورت حمایت مسئولان از بهره برداران در عمل تاكید و بیان كرد: مردم همواره حامی مسئولان در دوران مختلف بودند و آن ها نیز به فكر رسیدگی به مشكلات شترداران باشند.
به گفته وی، تامین آب برای مزرعه های شترداری یكی اصلی ترین مشكلات فعالان این عرصه است.
بهره بردار شتر در استان سمنان با توصیه جوانان به شغل های كهن ایران زمین، یادآور شد: پشتكار مهم ترین عامل در موفقیت هر انسانی است كه جوانان به این نكته در هر شغلی به خصوص شترپروری توجه داشته باشند.

** ارزش افزوده بالای شترپروری برای كشور
مدیركل دامپزشكی استان سمنان در این میزگرد با اشاره به اهمیت صنعت شترداری‌ و ظرفیت های آن با توجه به اقلیم كشور، گفت: اطلاع رسانی در زمینه اهمیت این صنعت به منظور ورود و جذب سرمایه گذار، همكاری و حمایت مسئولان لازم است.
سعیدی افزود: صنعت شترداری سودآوری از لحاظ اقتصادی و اجتماعی برای افراد در این حرفه دارد‌.
وی به بیان اینكه رشد جوامع بشری و نیاز به تامین پروتئین با منشاء حیوانی با توجه به تراكم افزایش یافته است، صنعت شترپروری می تواند تامین كننده نیازهای بشر باشد.
وی با اشاره اینكه برخی حیوانات بالاترین تطبیق را در حوزه ارزش افزوده دارند، خاطرنشان كرد: شتر دامی با قابلیت های فراوان در زمینه تولید فرآورده های مختلف، جوابگوی این مساله است.
سعیدی افزود: سیاست ها باید به سمت پرورش دام هایی با بازدهی بیشتر باشد.
وی یادآور شد: شتر در مقایسه با گاو و گوساله كه به صورت صنعتی پرورش می یابد، بازدهی بالاتر و نسبت به گوسفند و بز با جیره خشك كمتر، بهره وری بیشتری دارد.
وی ادامه داد: به واسطه تبدیل كردن علوفه های غیر قابل مصرف در مناطق غیرقابل زیست به گران ترین و ارزشمندترین فرآورده مثل شیر و گوشت، شتر دامی راهبردی است.
سعیدی با اشاره به گسترش بیابان های كشور و تصریح كرد: بیابان های كشور در حال گسترش هستند به گونه ای كه هر ثانیه 360 مترمربع پوشش جنگلی در ایران در حال تخریب است و وضعیت بارندگی غالب زیر 220 میلی متر در سال است.
وی ابرازداشت: شرایط اقلیمی كشور ایجاب می كند كه برنامه ریزی برای پرورش حیواناتی كه با این طبیعت سازگاری دارند، باشد.

** دولت برای توسعه شترداری بسترسازی كند
مدیركل دامپزشكی استان سمنان گفت: دولت باید حمایت كننده و بسترساز توسعه صنعت شترداری در كشور باشد.
سعیدی آموزش نیروهای متخصص علمی در زمینه شترداری را یكی از بسترهای این صنعت برشمرد و ادامه داد: نبود متخصص در حوزه پرورش شتر در كشور و استان یكی از مشكلات صنعت شترداری است و حتی در دانشگاه ها واحد تخصصی شتر وجود ندارد.
وی اضافه كرد: مردم و ذائقه ایرانی هنوز با گوشت شتر آشنایی و انس ندارد و گوشت گوسفند، بز و گاو بیشتر مصرف می شود.
سعیدی تاكید كرد: آشنایی جامعه با اثرات دارویی و درمانی تولیدات شتر به منظور گسترش مصرف این فرآورده ها اجتناب ناپذیر است.
به گفته وی، ترویج و آموزش مدون برای بهره برداران و معرفی نژاد برتر شتر به شترداران از ضرورت های قابل توجه است.
مدیركل دامپزشكی استان سمنان با بیان اینكه حاكمیت وظیفه ایجاد بسترهای لازم برای فعالیت دامپروری های صنعتی و نیمه صنعتی را دارد، تصریح كرد: نگاه تلفیقی شترداری سنتی و صنعتی اكنون با توجه به بیابان های وسیع نیاز كشور است.

** سیاست ها به سمت توسعه شترداری در كشور است
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادكشاورزی استان سمنان در میزگرد ایرنا گفت: سیاست ها و اهداف وزارت جهاد كشاورزی به سمت توسعه شترداری و افزایش تعداد جمعیت شترها به عنوان یك دام فراموش شده است.
شاه حسینی افزود: با توجه به وضعیت اقلیمی، خشكسالی های پیاپی و كمبود نهاده های دامی، بهترین گزینه برای تامین گوشت و دیگر فرآورده های دامی، شترپروری است.
وی بیان كرد: مزایای گوشت و شیر شتر از جنبه دارویی كمك كننده به توسعه این صنعت است.
وی به وسعت استان سمنان اشاره كرد و ادامه داد: سمنان با توجه به مراتع موجود، شرایط صنعت شترداری را به بهترین شكل دارد.
معاون جهادكشاورزی استان سمنان خاطر نشان كرد: سمنان با 15 هزار نفر شتر جایگاه پنجم را در بین استان های كشور از نظر تعداد دارد.
وی با اشاره به ظرفیت سمنان برای افزایش تعداد شترها، ابراز داشت: قرار گرفتن ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد شتر شمال شرق كشور یكی از مزیت های استان در زمینه این مساله است.
شاه حسینی تصریح كرد: تلقیح مصنوعی شتر، انتقال جنین و آمیخته گری شتر 2 كوهان و تك كوهان در این ایستگاه انجام می شود.
وی با بیان اینكه صنعت شترداری در سمنان سنتی انجام می شود، خاطر نشان كرد: سیاست های جهاد كشاورزی برای شترپروری صنعتی شدن آن در استان است.
به گفته وی، سیاست پرواربندی شتر در واحدهای صنعتی برای كاهش فشار بر مراتع كشور است.
شاه حسینی بیان كرد: اكنون مصرف شیر شتر در جامعه ترویج داده شده و تعداد مصرف كنندگان این محصول در حال افزایش است.
وی ادامه داد: فروش شیر شتر با توجه به هزینه های شترداران در مقایسه با شیر گاو مقرون به صرفه است.
وی با بیان اینكه كارخانه های صنایع تبدیلی شیر شتر به صورت صنعتی و پاستوریزه و دیگر محصولات در كشور محدود است، تاكید كرد: استان سمنان ظرفیت و شرایط تاسیس كارخانه های صنایع شیر شتر را دارد.

** ضرورت صنعتی سازی شترداری
معاون جهادكشاورزی استان سمنان یادآور شد: صنعتی سازی جزو اهداف و اولویت های این سازمان است، اكنون چهار واحد پروانه دار در شتر داشتی(تكثیر و تولید گونه دامی) با 220 نفر شتر در استان فعال است.
شاه حسینی ادامه داد: 45 واحد پرواری با 2 هزار و 500 نفر شتر در این واحدها كه به طور عمده دام آن ها از داخل این استان تامین می شود، فعال هستند.
شاه حسینی با اشاره به اقدام ها برای توسعه صنعت شترداری، بیان كرد: تامین چاه های مال داری، آبشخورها، انتقال آب و مرمت چشمه ها برای شترداران این استان از محل اعتبارات وزارت جهادكشاورزی از جمله اقدام های انجام شده در این بخش است.
وی ادامه داد: یكی از مشكلات شترداران نامشخص بودن هویت شترها است و هویت دار كردن شتردارها، یكی از طرح ها در وزارتخانه است.
به گفته وی، پرداخت تسهیلات به شترداران، توزیع دام اصلاح نژاد شده بین دامداران، ساختمان و تاسیسات به منظور صنعتی شدن شترداری، كارگاه های آموزشی برای شترداران از دیگر اقدام های این سازمان در استان سمنان است.

** آسیب های فقدان فعالیت تعاونی شترداران
عضو شورای سیاستگذاری شتر كشور در ادامه میزگرد ایرنا بیان كرد: سیاست های سال 1372 دولت سبب شده صنعت شترداری در استان سمنان انحصاری شود و فقدان فعالیت پویای تعاونی شترداران در سمنان منجر به بروز مشكلات در توسعه صنعت شترداری استان شده است.
سركبیری تاكید كرد: شترداران برای بیان مشكلات، دریافت یارانه به منظور تامین نهاده دامی و ساماندهی آبشخورها باید تعاونی ها را در استان ها فعال و تحت پوشش اتحادیه مركزی قرار دهند و نماینده های استان ها، اتحادیه كشوری ایجاد كنند.
عضو شورای سیاستگذاری شتر كشور با اشاره به اجرای سیاست های مسئولان در نقل و انتقال شتر تنها در پنج استان، گفت: این محدودیت سبب شد كه بسیاری از شترها به صورت قاچاق بین استان ها نقل و انتقال یابد كه این امر ممكن است بیماری های شتر را به علت نبود نظارت دامپزشكی افزایش دهد.

** مشكلات توسعه صنعت شترداری
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادكشاورزی استان سمنان گفت: اشتغالزایی و درآمدزایی برای خانوارهای روستایی، وجود مراتع خاص تعلیف شتر، وجود بازار مصرف گوشت به ویژه در استان های كویری، ارگانیك بودن گوشت شتر، استفاده از كرك شتر، مقاوم بودن شتر در شرایط بیابانی، بحث گردشگری، تولید و صادرات شتر به كشورهای دیگر از جمله نقاط مثبت توسعه صنعت شترداری است.
وی با اشاره به وجود مشكلات بر سر راه توسعه صنعت شترداری، بیان كرد: دادن مجوز و كد بهداشتی به شیر شتر با رفع محدودیت ها می تواند به آن را به عنوان محصول شناخته شده رونق بخشد.
وی ادامه داد: فقدان گرایش جوانان به صنعت شترداری، نبود كشتارگاه خاص شتر، ناآگاهی بخشی از جامعه نسبت به سودمند بودن فرآورده های شتر، پایین بودن سطح علمی شترداران و كمبود اعتبارات خاص شترداری، مسائلی است كه مانع توسعه صنعت شترداری است.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادكشاورزی استان سمنان یادآور شد: آگاهی نداشتن از شیوه های نوین پرورش شتر، مشقت بار بودن شترداری، مشكل تامین وثیقه بانكی به ویژه در مناطق روستایی برای دریافت تسهیلات و نبود مجوز بهره برداری از مراتع برای شترداران، دیگر موانع توسعه شترداری در استان سمنان است.

** محصولات شتر فراسودمند است
عضو شورای سیاستگذاری شتر كشور و بهره بردار شتر گفت: پرورش شتر مقرون به صرفه است و دارای محصولات فراوانی از آن به دست می آید.
سركبیری افزود: گوشت شتر به علت چربی كم برای تومور سرطانی و شیر آن برای افراد دیابتی مطلوب است.
این بهره بردار با بیان اینكه محصولات شتر فراسودمند است، تصریح كرد: محصولات این دام در درمان هپاتیت، ایدز، آلزایمر و نفس تنگی بسیار سودمند است و حتی ادرار این حیوان نیز كاربردهای خاص خود را دارد.

** اشتغالزایی صنعت شترداری
سركبیری خاطرنشان كرد: پشم شتر در ایران مغفول مانده و به عنوان ماده ای دورریختنی و بدون استحصال از آن غفلت شده است.
وی ادامه داد: گاهی در بازارها، منسوجات پشم شتر با قیمت های پایین به فروش می رسد در صورتی كه محصولات اصلی پشمی این دام قیمت بسیار بالایی دارد.
عضو شورای سیاستگذاری شتر كشور اظهار داشت: استخوان شتر در صنایع دستی كاربرد دارد و از این دست محصولات این دام به عنوان مشاغل خانگی برای درآمدزایی استفاده می شود.
سركبیری تصریح كرد: اگر معضلات پیش پای دامداران نباشد، 2 نفر شتر حقوق یك خانواده را تامین می كند.
وی با اشاره به مسائلی كه در سال های گذشته سبب ایجاد مشكلات شترداری در كشور شد، تاكید كرد: سیاست های نادرست گذشته سبب شد جوانان پا به این عرصه نگذارند، مشكلات بیمه شترداران و شتر، حوادث ریلی و جاده ای و صنایع تبدیلی از دیگر مشكلات صنعت شترداری است.
سركبیری تاكید كرد: فقدان صدور مجوز، نبود فناوری استحصال و بهره برداری و صنایع تبدیلی از مشكلات صنعت شترداری در كشور است.
عضو شورای سیاستگذاری شتر كشور با اشاره به فعالیت تعاونی های عشایری در مناطق مختلف استان، اظهارداشت: انجمن شترداری كه نماینده ای برای بیان مشكلات شترداران باشد در این استان وجود ندارد.
وی گفت: حدود 2 هزار هكتار مرتع برای شتر در استان سمنان در سال 1371 تعریف شد، اما در اجرا مناطق میان بند و ییلاق مشخص نیست.
این بهره بردار افزود: در مراتع تعریف شده تنها چهار تا پنج آبشخور برای شتر تعریف شده است و كمبود تعداد آبشخور سبب تهاجم چندین گله شتر می شود كه در اثر آن، تغذیه از مراتع اطراف باعث نابودی آن می شود.
وی ادامه داد: شترداری سنتی كه دام در آن رها و آزاد بود باید به سمت روش نوین و نیمه بسته هدایت شود تا مراتع باقی بماند و شتر نیز سلامت باشد.

** سمنان مستعد پرورش شتر مولد به عنوان دام آینده جهان
عضو شورای سیاستگذاری شتر كشور، گفت: شترداری نماد واقعی اقتصاد مقاومتی است چرا كه این حیوان از گونه هایی استفاده می كند كه هیچ حیوانی استفاده نمی كند.
وی با بیان اینكه شتر به عنوان دام آینده جهان مطرح است و شتر مولد را در داخل استان سمنان می توان پرورش داد، تصریح كرد: استان سمنان مستعد در نگهداری و پرورش شتر مولد است البته این حرفه، تجربه و علم نیاز دارد.

** اهداف كمی توسعه شترداری با جذب سرمایه گذار
شاه حسینی با اشاره به اهداف كمی جهادكشاورزی سمنان در صنعت شترداری، خاطرنشان كرد: افزایش شیر شتر با ایجاد مزارع نیمه صنعتی و صنعتی می تواند در نقاط مستعد استان سمنان مانند مناطق جنوبی محقق شود.
وی با بیان اینكه در شرایط آب و هوایی استان سمنان امكان توسعه شتر 2 كوهانه داشتی وجود ندارد، ابرازداشت: افزایش این نوع شتر در ایستگاه شمالشرق شاهرود، باعث گرایش شترداران به سمت آمیخته گری 2 كوهانه و یك كوهانه شد.
وی اضافه كرد: آمیخته گری باعث افزایش تولید گوشت به میزان 20 تا 30 كیلوگرم و به صرفه شدن این صنعت می شود.
شاه حسینی گفت: تلقیح مصنوعی و انتقال جنین 2 كوهانه به یك كوهانه، ایجاد مراكز پرواربندی شتر با دادن پروانه های صنعتی از دیگر سیاست های این سازمان برای توسعه صنعت شترداری است.
وی تاكید كرد: افزایش جمعیت شتر از 15 هزار نفر به 20 هزار نفر تا سال 1402 با احتساب شترهای وارداتی از مغولستان و رعایت مسایل دامپزشكی از اهداف و برنامه های جهادكشاورزی به منظور رونق اقتصادی و اشتغالزایی است.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادكشاورزی استان سمنان با بیان اینكه 450 بهره بردار شتر در این استان مشغول به فعالیت هستند، گفت: برنامه ریزی برای افزایش تعداد بهره برداران به 550 نفر تا پایان برنامه ششم است.
وی به توزیع شیرهای شتر به صورت سنتی در استان سمنان اشاره و اضافه كرد: ایجاد مراكز جمع آوری شیر شتر، پاستوریزه كردن و عرضه به بازار از دیگر برنامه های جهادكشاورزی است.
به گفته وی، تولید گوشت شتر از یك هزار و 500 تن به سه هزار تن و شیر شتر از 550 لیتر به یك هزار و 500 لیتر در سال از دیگر برنامه هاست.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادكشاورزی استان سمنان افزود: فراوری شیر شتر، احداث كارگاه های بسته بندی گوشت شتر و برگزاری جشنواره ها به منظور كسب بازار توسط فراورده های شتر از برنامه های كیفی این سازمان است.
شاه حسینی بیان كرد: جذب سرمایه گذار خارجی، كه در استان های دیگر با توجه مناسب بودن هزینه های تولید اتفاق افتاده است می تواند در این استان نیز انجام شود.

** واردات شتر كنترل شود
مدیركل دامپزشكی استان سمنان گفت: به منظور حفظ امنیت زیستی و ارزش ژنتیكی، واردات شتر باید با شرایط شترهای این استان همخوانی داشته باشد.
سعیدی بیان كرد: بیماری های شتر در كشورهای عربستان وجود دارد به همین خاطر مراقبت و كنترل خاصی در واردات شتر اعمال می شود.
9891/6103/7408