طهمورث یوسفی روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: مركز زمین شناسی و اكتشافات معدنی جنوب كشور، گزارشی تحلیلی از سیل پنجم فروردین 98 دروازه قرآن شیراز تهیه كرده كه نشان می دهد عوامل مختلفی در این سیل و همچنین سیل 6 فروردین در محله سعدی و رودخانه خشك نقش داشته اند.
وی ادامه داد: عوامل بروز سیل شیراز به دو بخش طبیعی و عوامل موثر ناشی از دخالت بی رویه انسان تقسیم بندی شده كه سهم عوامل انسانی در بروز سیل پنجم و ششم فروردین 98 در شیراز بیش از 70 درصد بوده است.
یوسفی اظهار داشت: از جمله عوامل طبیعی كه می توان در این رخداد به آن اشاره كرد، شدت بارش و حجم رواناب ایجاد شده است كه بسیار زیاد و زمان تمركز آن كم بود و در پی آن سیالاب ناگهانی ایجاد شده است.
وی پوشش گیاهی كم را از دیگر عوامل طبیعی در این منطقه دانست كه سبب تشدید رواناب سطحی شده و گفت: از لحاظ زمین شناسی،پوشش دامنه های این منطقه را لایه های مارنی، واحد زمین شناسی رازك و گچساران تشكیل می دهد كه لایه های مارنی نفوذ ناپذیر هستند و پوشش دشت‌های منطقه نیز رسوبات آبرفتی ریز دانه تا درشت دانه است كه نفوذپذیری كم تا متوسط دارند.
مدیر مركز زمین شناسی و اكتشافات معدنی جنوب كشور(مركز شیراز) ادامه داد: بنابراین وسعت زیادی از بستر حوضه آبریز را رسوبات سست و حساس تشكیل می دهد و در نتیجه شرایط مناسبی برای وقوع سیلاب ایجاد می‌كنند و بدلیل سست بودن،حمل آن توسط رواناب‌ها زیاد خواهد بود و وجود گل و لای بسیار زیاد همراه با سیلاب اخیر شیراز نیز گویای این مهم است.
یوسفی گفت:شیب زیاد زیر حوضه دروازه قرآن و محله سعدی شیراز كه به ترتیب نزدیك به 30 و 14 درصد بوده سبب سرعت بخشیدن جریان رواناب‌ها در این مناطق بود.
وی اظهار داشت: زیرحوضه رودخانه خشك، وسعت بسیار زیادی (904 كیلومتر مربع) دارد و لازم به ذكر است كه زیر حوضه های دروازه قرآن و سعدی جزئی از این زیر حوضه است و اگر زیر حوضه پیربنو – بیدزرد را كه از زیر حوضه های دشت شیراز محسوب می شود از زیر حوضه های شهر شیراز كم كنیم می توان گفت نزدیك به 77 درصد رواناب های سطحی و زیر سطحی هدایت شده توسط لوله های زیر زمینی در شهر شیراز، توسط رودخانه خشك از شهر خارج می شود كه یكی از عوامل طغیانی شدن این رودخانه در بارندگی های شدید است.
وی گفت: تغییر كاربری اراضی یكی از مهمترین عوامل ایجاد تشدید رواناب است،بگونه ای كه در دامنه های شرقی و غربی پیرامون مسیل دروازه قرآن، ساخت و سازهای تجاری،تفریحی و مسكونی انجام شده است، و رواناب های بالا دست این مناطق همراه با رواناب های حاصل از پوشش های نفوذ ناپذیر در مناطق ساخت و ساز شده در مسیرهای جدید و یكپارچه شده به دهانه خروجی دروازه قرآن هجوم آورده و سبب افزایش حجم سیلاب سرریز شده در دروازه قرآن شده است.
یوسفی اضافه كرد: دستكاری در مسیر آبراهه‌ها و یا مسدود كردن كامل این آبگذرها كه در زیر حوضه دروازه قرآن (جاده احداث شده از زیبا شهر به طرف سعدی) و در ساخت سازه های پیرامون مسیل دروازه قرآن، به وفور قابل رویت است كه این مورد از شمار عوامل مهم در هجوم سیلاب دروازه قرآن بوده است.
وی اظهار داشت: مسدود كردن مسیل در تنگه دروازه قرآن كه وظیفه خروج رواناب های این مسیل را به عهده لوله ای با قطر یك متر گذاشته اند كه در سیلاب مرگبار دروازه قرآن یكی از دلایل مهم عدم توانایی انتقال و خروج به موقع رواناب ها توسط این لوله بوده است.
مدیر مركز زمین شناسی و اكتشافات معدنی جنوب كشور(مركز شیراز) افزود: هجوم رواناب های مسیرهای دستكاری شده در بالا دست و رواناب هایی كه خارج از مسیر مسیل و از منطقه های حاشیه ای و دامنه ای پیرامون و نزدیك به خروجی دروازه قرآن توسط كوچه‌های آسفالته هدایت شده، نیز به رواناب های سرریز شده در دروازه قرآن پیوسته و سبب افزایش حجم رواناب شده است.
یوسفی ساخت و ساز در حریم مسیل ها را یكی از عوامل بروز سیل اخیر شیراز دانست و گفت: در تمام حوضه های آبریز ساخت و ساز در حریم مسیل ها به وفور مشاهده شده است.
وی عنوان كرد: احداث پل‌های ارتباطی بر روی مسیل‌ها و تنگ كردن مسیر گذر آب بدون در نظر گرفتن حداكثر دبی محتمل از جمله پل‌های ورودی مسیل سعدی و غالب پل های ارتباطی رودخانه خشك،از جمله مواردی است كه در سرریز رواناب ها و ایجاد خسارت نقش داشته است.
یوسفی به تنگ شدن مسیل ها در پی حمل رسوبات اشاره و عنوان كرد: لایروبی منظم مسیل ها از جمله اقداماتی است كه می تواند در كاهش خسارات ناشی از سیل تاثیرگذار باشد و عدم توجه به این مهم یكی دیگر از عوامل سرریز رواناب ها از مسیر گذر آب در سیلاب اخیر محله سعدی و دروازه قرآن بوده است.
یوسفی گفت: تهیه نقشه پهنه بندی خطر سیل در شهر شیراز و شناسایی نقاط پر خطر و حادثه خیز در سطح شهر،تحت نظر گرفتن یا مانیتورینگ نقاط پر خطر و حادثه خیز در سطح شهر در مواقع بارندگی شدید،لایروبی منظم در مسیر گذر مسیل ها بویژه در محدوده پل ها و مسیرهای سرپوشیده و زیرزمینی از پیشنهادهای موثر برای مهار سیل است.
مدیرمركز زمین شناسی و اكتشافات معدنی جنوب كشور افزود: ایجاد سازه های تاخیری سیل در سرشاخه ها،تقویت پوشش گیاهی و حفاظت خاك در بالا دست حوضه های آبریز، جلوگیری از ایجاد منابع در حریم مسیل ها و آزاد سازی و برداشتن موانع در حریم ها و بویژه مسیر گذر مسیل ها از جمله مواردی است كه می تواند در كاهش خسارات ناشی از سیل موثر واقع شود.
یوسفی اضافه كرد: عدم تغییر كاربری اراضی،ایجاد مسیری های كمكی جهت زهكش مسیل دروازه قرآن و محله سعدی،هدایت سیلاب ها به مناطق كمتر آسیب پذیر، بویژه در بخش های كه ساخت وسازها در مناطق مرتفع واقع است ،اجرا و تكمیل سیستم جمع آوری فاضلاب و پیش بینی و هشدارهای دقیق هواشناسی نیز از جمله موارد ضروری دیگری است كه باید مورد توجه قرار گیرد.
سیل پنجم فروردین 98 دروازه قرآن شیراز موجب كشته شدن 21 نفر و زیان رساندن به صدها دستگاه خودرو شد.
همچنین سیل ششم فروردین 98 باعث آبگرفتگی منازل مردم به ویژه در شهرك سعدی شیراز شد.
9873 /1876
شیراز-ایرنا- مدیر مركز زمین شناسی و اكتشافات معدنی جنوب كشور(مركز شیراز) گفت: علیرغم وجود دلایل طبیعی، دخالت بی رویه انسان در طبیعت بیش از 70 درصد در بروز سیل ویرانگر شیراز دخیل بوده است.
