گذار از بهره هوشی به دنیای هوش دیجیتال

به گزارش روز شنبه ایرنا، حمیرا مقدمی از اعضای گروه محتوا و خدمات، پژوهشكده IT در مقاله‌ای كه به تازگی آن را ترجمه كرده به نكات مهمی در خصوص این كه چطور باید از رسانه‌های دیجیتال و فناوری اطلاعات در جهت بهبود جامعه استفاده كرد، اشاره می‌كند.

** نگاه دیجیتال به مقوله آموزش
چالش جدیدی كه امروزه آموزش‌دهندگان با آن رو به رو هستند این است كه باید به پلتفرم‌های آموزشی فراتر از یك ابزار فناوری اطلاعات نگاه كنند.
آن‌ها باید فعالیت‌های‌شان را در زمینه پرورش توانایی و ارتقای خودباوری دانش‌آموزانی متمركز كنند. دنیایی كه در آن افراد همگام با رسانه‌های دیجیتالی پیش می‌روند و برای به اشتراك‌ گذاشتن اطلاعات‌شان از یكدیگر سبقت می‌گیرند.

** انواع هوش
IQ یا EQ برای اندازه‌گیری هوش عمومی و عاطفی و برای سنجش توانایی‌های فردی كه امكان مدیریت چالش‌های دیجیتالی را فراهم می‌سازد از هوش دیجیتال - DQ - استفاده می‌كنند.
بر اساس این مقاله «هوش دیجیتال» به سه سطح تقسیم شود :
سطح 1: شهروندی دیجیتال
توانایی استفاده از تكنولوژی و رسانه‌های دیجیتال به صورت ایمن، متعهدانه و موثر
سطح 2: خلاقیت دیجیتالی
توانایی تبدیل شدن به بخشی از اكوسیستم دیجیتال با خلق مشترك محتوای جدید و تبدیل ایده‌ها به واقعیت با استفاده از ابزارهای دیجیتال
سطح 3: كارآفرینی دیجیتالی
توانایی استفاده از رسانه‌ها و فناوری‌های دیجیتال برای حل چالش‌های جهانی و یا خلق فرصت‌های جدید

** چرا سطح شهروندی دیجیتال در DQ مورد غفلت واقع شده است؟
بیشترین توجه به مقوله هوش، به سمت و سوی خلاقیت دیجیتال است. مدارس به طور روز افزون تلاش می‌كنند تا كودكان را در معرض مسائلی مانند سواد رسانه‌ای، برنامه‌نویسی و حتی روباتیك قرار دهند.
مسائلی كه هر كدام به طور مستقیم به قابلیت‌های اشتغال و ایجاد شغل آینده مربوط می‌شوند.
به همین دلیل برنامه‌های آموزشی بسیار زیادی مثل code.org در امریكا یا IamTheCode.org در آفریقا وجود دارد كه دسترسی به آموزش كدنویسی را افزایش می‌دهد. در كنار این كارآفرینی دیجیتال هم به طور خاص در دانشگاه‌ها مورد تشویق واقع شده است.
بسیاری از دانشگاه‌های برتر، دوره‌های آموزشی و طرح‌های ویژه‌ای در زمینه كارآفرینی را برای تشویق فرهنگ نوآوری به كار گرفته‌اند.
حتی جنبش‌هایی در سطح جهان گسترش یافته است كه كارآفرینی اجتماعی را از طریق برنامه‌های منتورینگ؛ مثل بنیاد مارا - و برنامه‌های آموزش و پرورشی؛ مانند مدرسه پیشگامان آشوكا بین كودكان ترویج می‌دهند.
اما آن چیزی كه اغلب از سوی رهبران و فرهیختگان جامعه مورد غفلت واقع شده، شهروندی دیجیتال است. واقعیت این است كه توانایی فرد در استفاده از فناوری و زندگی در دنیای دیجیتال، نیازی است كه می‌بایست از سنین كودكی به آن توجه شود و در انسان شكل بگیرد. یادگیری شهروندی دیجیتال باید از زمان بازی با ابزارهای دیجیتالی و آشنایی با شبكه‌های اجتماعی آغاز شود.

** نیاز كودكان به آموزش مهارت‌های دیجیتالی
به اعتقاد آموزش دهندگان كودكان باید مهارت‌های دیجیتالی را به میل خود انتخاب كنند، یا والدین در خانه‌ها آن‌ها را به این سمت هدایت كنند.
واقعیت این است شكاف به وجود آمده بین والدین (متولدین نسل Z رشد یافته در عصر گوشی‌های هوشمند و رسانه‌های اجتماعی) و كودكان (عصر دیجیتال) چنان چشمگیر شده كه می‌توان گفت هنوز راهكار قطعی برای نحوه آموزش كودكان این عصر معرفی نشده است.
كودكان و جوانان اغلب در معرض خطرات سایبری مانند اعتیاد به فناوری، تهدید اینترنتی و كودك آزاری هستند. آن‌ها آمادگی شدیدی در جذب هنجارهای سمی رفتاری دارند.
كودكان آسیب پذیر، مثل معلولین، كودكان زیر سن بلوغ و محرومان از نظر اقتصادی، بیشتر از سایرین با چنین خطرات و چالش‌هایی روبرو هستند و عواقب وخیم‌تری را نیز بر جای می‌گذارند.
بنابر آن‌چه كه گفته شد، كودكان به عنوان بخش بزرگی از شهروندان دیجیتال، نیازمند آموزش مهارت‌هایی هستند كه زندگی در عصر دیجیتال را به آن‌ها می‌آموزد.

** آموزش‌های ضروری
گزارش مجمع جهانی اقتصاد به شناسایی هشت مورد از مهارت هایی پرداخته كه آموختن آنها برای زندگی در جامعه امروز ضروری است :
چارچوب هوش دیجیتال در سطح شهروندی دیجیتال
هویت شهروند دیجیتال : توانایی ایجاد و مدیریت یك هویت سالم آنلاین و آفلاین به صورت كامل
مدیریت زمان صفحات دیجیتال: توانایی مدیریت زمان صفحات دیجیتالی، چند وظیفه‌ای بودن و میزان تعامل فرد در بازی‌های آنلاین و رسانه های اجتماعی با بكارگیری خودكنترلی
مدیریت خشونت‌های سایبری: توانایی تشخیص موقعیت های سوء استفاده از فضای مجازی و مهار كردن هوشیارانه آن موقعیت
مدیریت امنیت سایبری: توانایی محافظت از اطلاعات شخصی با ایجاد رمزهای عبور قوی و مدیریت حملات سایبری مختلف است
مدیریت حفاظت از حریم خصوصی: توانایی در اختیار داشتن تمام اطلاعات شخصی آنلاین به اشتراك گذاشته شده برای محافظت از حریم خصوصی خود و افراد دیگر
تفكر انتقادی: توانایی تشخیص بین اطلاعات درست و نادرست، محتوای مفید و مضر و مخاطبین آنلاین قابل اعتماد و مشكوك
ردپاهای دیجیتال: توانایی درك ماهیت ردپاهای دیجیتال و پیامدهای واقعی زندگی و مدیریت آنها با مسئولیت پذیری كامل
همدلی دیجیتال: توانایی نشان دادن همدلی به نیازها و احساسات خود و دیگران به صورت آنلاین

** ویژگی‌های آموزش دیجیتال
آموزش شهروندی دیجیتال باید شامل فرصت‌هایی برای ارزیابی و بازخورد باشد. ابزارهای ارزیابی باید جامع و سازگار باشند تا بتوانند نه تنها مهارت‌های سخت و فنون حرفه‌ای، بلكه مهارت‌های نرم هوش دیجیتالی را نیز ارزیابی كنند.
چنین ارزیابی هایی می‌توانند درك بهتری از نقاط قوت و ضعف كودكان را به آن‌ها ارائه دهند و یاری‌شان كنند تا مسیرشان را به سمت موفقیت پیدا كنند.
نكته بسیار مهم این است كه همه اقشار جامعه باید آموزش‌های شهروندی دیجیتال را آغاز كنند. هر كسی از هر موقعیتی كه در آن قرار دارد: والدین در خانه‌هایشان، آموزگاران در كلاس‌هایشان و رهبران در جوامع خود. نیازی به صبر كردن نیست، یعنی اصلاً زمانی برای صبر وجود ندارد. كودكان در دنیای دیجیتال امروز غوطه‌ور شده‌اند و بر آن‌چه كه قرار است آینده دنیا باشد، تأثیرگذار خواهند بود.
علمی** 9207** 1055