زمانی كه نرخ تورم در جامعه افزایش یابد و مردم شاهد افزایش قیمتها باشند، حس بی اعتمادی و نگرانی نسبت به آینده، آنان را برای جلوگیری از ضرر بیشتر به سوی خریدهای ناشی از هیجانات درونی می كشاند.
از سوی دیگر در شرایطی كه افزایش نرخ ارز بر قیمت تمام شده كالاها اثر گذاشته و هزینه تولید را افزایش داده است، شایعه سازان و كسانی كه از تلاطم بازار نفع می برند، دست به كار شده و با براه انداختن شایعه برای كمبود یا گران شدن كالا، مردم را وادار به خریدهای بیش از نیاز می كنند.
به اعتقاد كارشناسان، خریدهای هیجانی و چشم گرسنه مردم در شرایط تحریم، آفت اقتصاد است زیرا در زمانی كه باید تمركز بر تعادل در بازار و توزیع متناسب كالاها باشد، همه انرژی و سرمایه مردم صرف خرید بی مورد و انرژی بازرسان و نهادهای نظارتی صرف كاهش نگرانی ها و جلوگیری از سوء استفاده ها می شود.
* خرید هیجانی و اختلال در عرضه و تقاضا
رئیس اتاق اصناف مشهد در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در بازار، میزان عرضه و تقاضا حد مشخصی دارد، زمانی كه تقاضا افزایش و عرضه كالا محدود شود، قیمت كالاها افزایش می یابد.
محمود بنانژاد افزود: از سوی دیگر وقتی تقاضا برای خرید كالا توسط مردم بیشتر می شود، كارخانه ها ناگزیر به تولید كالا بیش از ظرفیت خود می شوند و این مساله كیفیت كالا را نیز كاهش می دهد.
وی اظهار داشت: كشور دارای ظرفیت مشخص برای تولید یا واردات كالاهاست، در شرایط كنونی نیز همه كالاهای مورد نیاز مصرف عمومی در بازار وجود دارد اما هیجان مردم برای خرید و احتكار خانگی كالاها، فقط به كمبود و گرانی كالا دامن می زند.
رئیس اتاق اصناف مشهد گفت: شاید در نتیجه افزایش قیمت ارز، قیمت مواد اولیه برای تولید برخی كالاها افزایش و نرخ تمام شده آن كالاها بیشتر شده باشد، اما هیجان مردم برای خرید، جهش قیمتی كالا را بیشتر از حد طبیعی آن می كند.
بنانژاد افزود: زمانی كه شرایط عرضه و تقاضا در بازار متعادل باشد، می توان برای توزیع مناسب كالاهای اساسی با قیمت مصوب برنامه ریزی كرد.
وی اظهار داشت: در اجرای طرح ضیافت و كنترل بازار در رمضان امسال، كالاهای اساسی در تمام فروشگاه های زنجیره ای و فروشگاه های شهرداری مشهد در حال توزیع است.
* خرید هیجانی و عدم تحقق اهداف تنظیم بازار
رئیس اداره نظارت بر كالا و خدمات سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: سیستم نظارت بر بازار تا زمانی كه بین مردم و نهادهای نظارتی هم افزایی لازم وجود نداشته باشد، اثرگذاری مطلوب ندارد.
عباس اخوان افزود: هدف از تنظیم بازار ایجاد تعادل در قیمتها و مدیریت كالاهایی است كه قیمت آنها افزایش یافته است.
وی اظهار داشت: در صورتی كه تعادل بین عرضه و تقاضا در بازار را با خریدهای مضاعف و هیجانی از بین ببریم و مردم هم افزایی لازم را با دستگاه های نظارتی نداشته باشند، اهداف دولت در تنظیم بازار نیز محقق نمی شود.
وی گفت: در شرایط كنونی مردم باید همراه و همیار دستگاه های نظارتی باشند تا این دو طیف به كمك یكدیگر بتوانند بازار را در زمان بحران مدیریت كنند.
اخوان افزود: از آنجا كه به دلیل تحریم ها و افزایش نرخ ارز، محدودیت هایی در برخی كالاها بوجود آمده است، از مردم درخواست می شود از هیجانات خود برای خرید بكاهند تا بتوان بازار را كنترل كرد.
وی اظهار داشت: هر زمان كه مردم به كمك دولت آمده اند، شرایط بهتر شده و این موضوع از ابتدای انقلاب تاكنون بارها به اثبات رسیده است لذا لازم است بار دیگر مردم به كمك دستگاه های نظارتی در كنترل بازار بیایند.
وی گفت: به منظور توزیع عادلانه كالاهای اساسی در بازار و جلوگیری از خریدهای هیجانی، با مصوبه كمیسیون تنظیم بازار استان نظام توزیع در حال هوشمند شدن است تا از این طریق بتوان كالاهای اساسی را با نرخ مصوب به میزان مصرف مردم به دست آنان رساند و از ایجاد صف های طولانی جلوگیری كرد.
* خریدهای هیجانی و صرف انرژی مضاعف بازرسان
مدیر بازرسی و نظارت بر اصناف خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: از زمان تحریم ها و افزایش نرخ ارز تاكنون هیچ كمبودی در بازار استان بوجود نیامده است.
امیر دلداری افزود: پارسال نگرانی ناشی از كمبود كالا یا سوء استفاده عده ای برای افزایش نرخ ها، انرژی بازرسان اصناف و نهادهای نظارتی را صرف پیدا كردن انبارهای احتكار كالا در استان نمود اما به دنبال آن، انبار های خانگی احتكار نیز شكل گرفت كه ناشی از هیجانات خرید مردم بود.
وی اظهار داشت: اواخر سال گذشته شایعه كمبود گوشت مرغ در بازار استان بوجود آمد و قیمت آن افزایش یافت، در این شرایط با اینكه نهادهای مسئول بیش از نیاز مردم استان، گوشت مرغ توزیع كردند، باز هم مردم این كالا را حتی با قیمت زیاد خریداری نمودند كه این ناشی از نگرانی آنها از گرانی و كمبود گوشت مرغ بود.
وی گفت: اكنون كه دیگر شایعه كمبود گوشت مرغ در بازار خراسان رضوی وجود نداشته و مردم نیز هیجانی برای خرید آن ندارند، قیمت گوشت مرغ بسیار كاهش یافته است.
مدیر بازرسی و نظارت بر اصناف خراسان رضوی افزود: زمانی كه مردم برای خرید یك كالا به بازار هجوم آورده و بیش از حد نیاز خود آن را خریداری می كنند، این امر باعث كمبود آن كالا در بازار و افزایش قیمت آن می شود.
دلداری اظهار داشت: طی یك سال گذشته كالا به حد نیاز با قیمت مناسب در بازار وجود داشته اما اثر روانی شایعات و هیجانات در خرید منجر به كمبود یا گرانی كالاها شده است.
وی گفت: هنگام برنامه ریزی برای تنظیم بازار، بازرسان طبق یك برنامه كلی برای جلوگیری از گرانی و كنترل قیمتها وارد عمل می شوند اما زمانی كه شایعه سازی یا خریدهای هیجانی برای یك كالای خاص پیش می آید، همه انرژی بازرسان صرف كنترل یك كالا می گردد لذا از انجام سایر برنامه های خود بازمی مانند.
مدیر بازرسی و نظارت بر اصناف خراسان رضوی افزود: امسال قیمت كالاها نسبت به سال گذشته تغییر زیاد نداشته است، هیچ كمبودی نیز در بازار نیست لذا مردم نگران نباشند و از خریدهای هیجان زده بپرهیزند.
* خرید هیجانی و احتكار خانگی
معاون بازرسی و نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: 50 درصد انرژی حوزه بازرسی این سازمان صرف تبیین مفهوم گرانی از گران فروشی می شود و باید رسانه ها بین گرانی و گران فروشی تفكیك قائل شوند.
علی با خرد افزود: رسانه ها، مردم و حتی مدیران دولتی، گرانی را به پای ضعف بازرسی و نظارت می گذارند، در حالی كه علت گرانی اقلام به دلیل افزایش هزینه تولید است.
وی اظهار داشت: در نیمه دوم سال گذشته با تشكیل ستاد مبارزه با احتكار و اختفای كالا و همكاری نزدیك و مناسب دادستانی، ورود به عرصه تخلفات و گرفتن حكم برای توقیف كالا بسیار آسانتر از گذشته شد.
وی گفت: 83 پرونده احتكار به ارزش هزار میلیارد ریال در سه ماهه پایانی سال گذشته در خراسان رضوی تشكیل شد.
باخرد با اشاره به نوسان قیمت گوشت مرغ طی سال گذشته افزود: پارسال قیمت مصوب دولت برای گوشت مرغ رعایت نشد اما با توزیع گوشت گرم مرغ و تفاهم با مرغداران برای رسیدن به یك قیمت منطقی، قیمت مرغ در بازار كنترل شد.
معاون بازرسی و نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: زمانی كه گوشت گرم مرغ گران بود، كشتار بیش از حد مصرف بازار استان انجام و گوشتها نیز توزیع شد اما مردم همه مرغهای توزیع شده با قیمت زیاد را خریداری كردند و این ناشی از ترس یا هیجانی بود كه مردم از كمبود در بازار و گران شدن اقلام داشتند.
وی با بیان اینكه هیچ كمبودی در خراسان رضوی وجود ندارد، افزود: تمام قیمت اقلام استانی و ملی در سامانه 124 قرار گرفته و قابل مشاهده برای همگان است.
7489 / 6053
مشهد - ایرنا - كارشناسان و مسئولان نظارت بر بازار خراسان رضوی معتقدند خرید هیجانی مردم كه از كمبود و گرانی نگران هستند، تعادل بین عرضه و تقاضا در بازار را برهم زده و راه را برای گرانی بیشتر اقلام باز می كند.
