«جان بس» سفیر آمریكا در كابل پایتخت افغانستان به تازگی در مصاحبه با رسانه ای آمریكایی گفته است كه گفت و گوها میان مقام‌های آمریكایی و نمایندگان گروه طالبان پیرامون صلح افغانستان پیشرفت زیادی نداشته و با انداختن مشكل به گردن طالبان افزوده است كه هنوز جدیتی از سوی طالبان برای مذاكره با حكومت افغانستان دیده نشده است.
«عبدالله عبدالله» رئیس اجرایی دولت افغانستان هم دیروز دوشنبه 23 اردیبهشت ماه جاری در نشست شورای وزیران اعلام كرد كه گام های عملی برای دستیابی به صلح افغانستان برداشته نشده است.
رسانه های افغانستان به نقل از عبدالله نوشتند كه طالبان درخواست آتش بس دولت افغانستان را در ماه رمضان رد كرده و بر حملات در این ماه تاكید دارند ، هر چند طالبان پیش از آن اعلام كرده بود كه تنها به سه روز آتش بس در تعطیلات عید فطر پایبند خواهد بود.
عبدالله همچنین با اشاره به حملات اخیر طالبان به كابل و كشته شدن معاون امنیت ملی استان بغلان، گفت كه با وجود مقابله با این گروه، حملات طالبان همچنان ادامه دارد و این نشان می دهد كه گامی به سوی صلح برداشته نشده است.
در واقع با وجود برگزاری چندین دور از مذاكرات آمریكا و طالبان، برگزاری لویه جرگه مشورتی صلح و نشست مقامات غیر دولتی افغان با طالبان پیشرفتی در صلح این كشور جنگ زده حاصل نشده و افغانستان طی 18سال گذشته كه زیر سایه حضور نیروهای غربی به فرماندهی آمریكاست، تنها شاهد كشمكش های احزاب و گروه های مختلف بوده و روی خوش ندیده است.
كلاف صلح در افغانستان در نمایی كلی شامل پیچیدگی سه سرنخ اصلی است كه آمریكا ، طالبان دو سر این گره هستند و دولت و احزاب سیاسی افغانستان سر دیگر این كلاف باز نشده است.
** دولت و احزاب افغانستان در فرآیند صلح
دولت افغانستان چندین نشست برای دستیابی و بررسی مسیر صلح افغانستان برگزار كرده است كه شاید بتوان نقطه عطف این اقدامات را دومین نشست « پروسه كابل» دانست .
9 اسفند ماه سال 1396 خورشیدی برابر با 28 فوریه سال 2018 میلادی ، نمایندگان بیش از 20 كشور و نهاد بین المللی معتبر و فعال برای صلح و امنیت به ابتكار وزارت خارجه افغانستان در كابل گردهم آمدند تا پیرامون صلح افغانستان تبادل نظر كنند.
هدف دولت افغانستان از برگزاری این نشست، تشدید و تسریع تلاش ها برای درگیر كردن احزاب افغان در این نشست و جلب همكاری و حمایت های بین المللی و منطقه ای برای حل مشكل بود.
در این نشست بود كه دولت وحدت ملی افغانستان ، بسته ای سخاوتمندانه از هر آن چه امتیاز بود را برای جلب رضایت طالبان به مذاكره پیرامون صلح روی میز گذاشت .
بسته ارایه شده از تضمین كار و مسكن برای طالبان تا تعدیل قانون اساسی و پذیرش طالبان به عنوان حزبی سیاسی در ساختار قدرت را در بر می گرفت و این امتیازها هرگونه پیش شرط را برای مذاكره با طالبان حذف كرده بود و مزایایی مانند اعطای گذرنامه رسمی به اعضای طالبان برای تسهیل سفرهایشان به منظور حضور در نشست های صلح در هر نقطه از جهان را در خود داشت.
تلاش دیگر دولت برای صلح در افغانستان اعلام آتش بس سه روزه در ماه رمضان سال 1397 بود كه با استقبال طالبان مواجه شد اما این گروه با افزایش مدت زمان این آتش بس مخالفت كرد و جنگ میان نیروهای امنیتی و طالبان از سر گرفته شد.
آخرین تلاش دولت كابل برای پیشبرد روند صلح، برگزاری نشستی موسوم به 'لویه جرگه مشورتی صلح' بود كه چند هفته پیش با حضور بیش از دو هزار و 500 تن از منتخبین 34 استان افغانستان و جامعه پناهجویان افغان مقیم در ایران و پاكستان به منظور تبیین چارچوب حركت دولت برای مذاكره و صلح گردهم آمدند و با صدور قطعنامه ای 23 ماده ای كه حاوی پیشنهادات اعضای این جرگه بود، پایان یافت.
آتش بس فوری و دائمی، مذاكرات مستقیم با حفظ نظام جمهوری اسلامی، تعدیل برخی موارد قانون اساسی پس از دستیابی به توافق صلح، احترام به حق مشاركت سیاسی و مدنی همه شهروندان افغان، حفظ و تحكیم نهادهای امنیتی، ایجاد دفتر طالبان در كابل، ترتیب جدول خروج نظامیان خارجی، اجتناب از پیش شرط ها، آزادی زندانیان، اصلاحات در شورای عالی صلح، ارائه تعریف واحد از اسلام و شناسایی خواست های معقول طالبان بخشی از پیشنهادات اعضای لویه جرگه بود.
لویه جرگه كه به معنای مجلس بزرگان است در حالی برگزار شد كه برخی احزاب سیاسی و مقامات بلند پایه افغانستان از جمله «عبدالله عبدالله» رئیس اجرایی حكومت وحدت ملی و شماری از چهره های سیاسی این نشست را «غیر ضروری» ، « نا كارآمد» و « موجب اتلاف وقت» عنوان كردند و ضمن تحریم آن از شركت در این مجلس اجتناب كردند.
محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان در این نشست خواهان آتش بس با طالبان شد و اعلام كرد كه برای اثبات حسن نیت ، برخی از زندانیان طالبان را آزاد خواهد كرد.
با وجود اظهارات صلح طلبانه رئیس جمهوری افغانستان، طالبان كه همواره مخالف برگزاری چنین نشست هایی بوده است، لویه جرگه مشورتی صلح افغانستان را یك 'دسیسه و غیر قابل قبول' خواند.
طالبان كه از اساس دولت مستقر افغانستان را دست نشانده بیگانگان می خواند و از مذاكره مستقیم با آن سر باز می زند هر نوع اقدام این دولت را برای صلح رد می كند.
** مواضع گروه طالبان در مذاكره
طالبان جدا از سال ها مذاكره پنهانی با طرف های غربی كه از سوی كارشناسان آمریكایی فاش شد، تاكنون شش دور مذاكره آشكار و مستقیم با نماینده آمریكا داشته است و همواره در این مذاكرات بند نخست مطالبات خود را برای صلح، خروج بی قید و شرط نیروهای خارجی از افغانستان اعلام كرده است.
این گروه همچنین از نشستن بر سر میز مذاكره با دولت افغانستان سر باز می زند و دولت را برای مذاكره مشروع نمی داند و اعلام داشته كه موضوع مذاكرات و دامنه اختیار برای رسیدن به توافق بر سر این موضوعات از حیطه اختیار دولت مستقر افغانستان بیرون است و طرف اصلی در این روند آمریكاست.
به گفته «سهیل شاهین» سخنگوی طالبان، تازه ترین دور مذاكرات ایالات متحده و طالبان بر سر صلح افغانستان كه در دوحه برگزار شد، بدون دستیابی به نتیجه پایان یافته و اگر این وضعیت ادامه پیدا كند، تا رسیدن به صلح فاصله زیادی هست.
به گفته او شرط اساسی طالبان برای رسیدن به توافق با ایالات متحده، تعیین یك جدول زمانی برای خروج نیروهای نظامی این كشور و همپیمانانش است.
**انتظارات پنهان و آشكار آمریكا از روند مذاكرات صلح افغانستان
آمریكا پس از ناكامی خود و همراهانش در افغانستان پس از 18 سال استفاده از اهرم جنگ و با شعار نابودی تروریست در نهایت تن به مذاكره با همان گروهی را داد كه نزدیك به دو دهه قبل برای منكوب كردنش به افغانستان لشگر كشیده بود.
آنها از انجام این مذاكرات و دستیابی به صلح در افغانستان اهدافی را دنبال می كنند كه در جنگ نتوانستند به آن دست یابند، نخست این كه ایالات متحده با حضور در افغانستان و ادامه جنگ در این كشور متحمل هزینه های هنگفتی شده است كه دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریكا در حال حاضر با خروج نیروهایش از این كشور در صدد كاهش هزینه های مربوط به این جنگ طولانی است و تلاش دارد این خروج آبرومندانه باشد.
از طرفی آمریكا با نادیده گرفتن آینده افغانستان و بازخورد رفتارش بر سرنوشت ملت افغانستان ، خواهان دستیابی به توافقی با طالبان است كه تنها آینده بدون تهدید را برای آمریكا و همپیمانان غربیش از داخل خاك افغانستان تضمین كند.
آمریكا در روند مذاكراتش مدعی است كه برای انجام تحقق مذاكره مستقیم طالبان با دولت افغانستان تلاش می كند اما كمترین نشانه ای از كار روی این ادعا در روند مذاكرات و مواضع اتخاذ شده دیده نمی شود.
بیشتر به نظر می رسد دولت آمریكا در تلاش است با امضای توافق صلح، این نمایه را به عنوان یك دست آورد و موفقیت بزرگ در زمان ریاست جمهوری ترامپ ثبت و برای تمدید دولت او استفاده كند.
همین نیت های پنهان آمریكا در مذاكره با طالبان كه اغلب پشت درهای بسته انجام می شود و افكار عمومی و بیشتر مقامات دولتی افغانستان هم از آنها بی خبر می مانند ، نگرانی هایی را در افغانستان ایجاد كرده است.
رئیس مجلس سنای افغانستان در همین ارتباط گفت كه «زلمی خلیل زاد» مامور ویژه امور خارجه امریكا برای پیگیری صلح افغانستان ، نباید نتایج مذاكرات خود را با طالبان از مردم افغانستان پنهان كند.
حتی حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان انتقاد خود را شیوه مذاكره آمریكا با طالبان تندتر از این مطرح كرد و گفت كه خلیل زاد تنها منافع فردی را در روند مذاكره دنبال می كند كه این سخنان به شدت از سوی آمریكایی ها تقبیح شد.
**مردم بی گناه و آینده مبهم صلح در افغانستان
با توجه به نقش آفرینی بازیگران اصلی در صحنه صلح افغانستان می توان بهتر به چرایی عدم موفقیت در اقدام های معطوف به صلح در افغانستان پی برد؛ هر حزب و گروهی در این كشور ساز خود را می زند و حتی گاهی افراد یك گروه نیز بر سر موضوعی واحد به اتفاق نظر نمی رسند و متاسفانه در بسیاری از مواقع این اختلاف ها ناشی از فهم متفاوت از تامین منافع ملی نیست و بیشتر ناظر بر حفظ منافع فردی ، حزبی یا قومی است.
در واقع آمریكا، طالبان و تشكل های سیاسی و حاكمیتی افغانستان، هر یك به گونه ای در روند صلح افغانستان به دنبال تحقق منافعی هستند و تعارض میان آنها اجازه نمی دهد كه تشكیل نشستی همه جانبه ممكن نشود.
تنها كسانی كه متحمل بیشترین خسارت و ضربه از ناهماهنگی این منافع در بازیگران می شوند، مردم بی دفاع افغانستان هستند.
جوانانی كه بیشتر عمر خود را در ناآرامی و در میانه خون و آتش با ترس از دست دادن عزیزان و در سایه بمباران هواپیماهای غربی و انفجار عاملان انتحاری طالبان و تعلل و نا كارآمدی احزاب سپری كرده و می كنند؛ امید دارند گره صلح به شكلی باز شود كه بندی دیگر بر زندگی آنها نزند.
**آساق**9470**1104**
تهران- ایرنا- روند مذاكره و تلاش برای دستیابی به صلح در افغانستان مدتی است كه آشكارا با گفت وگوی طالبان و آمریكا در برابر دیده دولت افغانستان جریان دارد اما نشانی روشن از پیشرفت در بازشدن این گره نیست وبه نظر می رسد بن بست فعلی با چندگانگی نیت ها و اهداف بازیگران بی ارتباط نباشد.
