كودكان كار كرمان، پشت چراغ قرمز قانون

به گزارش ایرنا، سر چهار راه پشت چراغ قرمز كه ایستادم یكی با دود و دم و بویی زمخت كه معلوم نبود از سوختن چه چیزی بلند می شود، كنار شیشه خودرو ایستاد و دیگری قصد داشت با چشم های معصومش، دلم را به رحم آورد كه از او فال بخرم.
از كودك فال فروش افغان كه حدود هفت سالی داشت پرسیدم، مدرسه می روی؟ و او با لهجه ای كه كمتر شباهت به افاغنه داشت گفت، نه نمی روم، پرسیدم چرا؟ و كودك با زبان الكنش گفت، می خواهم كار كنم و به پدرم كمك كنم.
پسر بچه ای دیگر كه آدامس می فروخت و از فاصله ای دورتر شاهد مكالمه من و پسر فال فروش بود، جلو آمد و گفت، خانم آدامس نمی خری؟ و من حیران مانده بودم بین دل و عقل!
ماشین شاسی بلند گرانقیمتی چند متر آنطرف تر ترمز می زند، یكی از بچه ها با دیدن مشتری پولدار برای اینكه زودتر به ماشین برسد بی محابا به وسط خیابان می دود، صدای ترمز شدید و فریاد اعتراض راننده ماشین دیگری به گوشم می رسد، پسرك گل فروش صورتش را به شیشه دودی ماشین لوكس چسبانده و گل هایش را تكان می دهد و راننده ای كه بی اعتنا به روبرویش خیره شده.
** آرزوی بزرگ كودك فال فروش
او هم آرزو داشت دكتر شود، محمد پسر بچه ای ایرانی كه فقر و تنگدستی خانواده، او را به كار واداشته، به گفته خودش صبح ها درس می خواند و عصرها كار می كند.
حالا چراغ سبز شده بود و من باید حركت می كردم، اما مكالمه با بچه های كار مرا قانع نمی كرد، از طرفی دلم برای محمد و امثال او می سوخت و از طرف دیگر نمی خواستم با كمك به كودكان كار، راهی را برای ماندن آنها در خیابان باز كنم، برای همین آنها را به آنطرف چهار راه دعوت كردم تا سر فرصت با هم صحبت كنیم.
بشیر؛ پسر بچه فال فروش؛ اولین نفری بود كه به شوق خریدن فال خودش را به من رساند، بشیر می گوید همه پولی را كه در می آورم به خیرالله می دهم و او مقداری از آن را به خودم می دهد، او می گوید، تمام خانواده ام غیر از پدرم كار می كنند.
حلقه معیوب جمع آوری كودكان كار سالهاست كه در كشور ما تكرار می شود و پس از گذشت مدتی باز هم شهر شاهد حضور این كودكان می شود كه چهره جامعه را كدر و نازیبا نشان می دهند.
** معاش بی تلاش
زمانی دلیل كار نكردن پدر بشیر را پرسیدم گفت، نمی دانم. خواهر، مادر و برادرهای بشیر سر چهارراه ها تكدی گری و یا دست فروشی می كنند.
طبق گفته بشیر، پدرش بیمار نیست و تنها دلیل كار نكردنش این می تواند باشد كه هیچ كس به مرد تنومند افغان كه در حال تكدی است كمك نمی كند و یا دست فروشی آدامس و فال را از او نمی پذیرد، لذا فرستادن زن و بچه به خیابان برای دست فروشی و تكدی گری بهترین حالت برای درآوردن معاش بی تلاش است.
فردای آن روز خانه محمد را پیدا كردم و حال نزار خانواده اش را به چشم دیدم، اتاقی محقر كه تعداد وسایل موجود در آن از تعداد انگشتان دستت فراتر نمی رفت.
حالا محمد كه درگیر شرایط بد اقتصادی خانواده و آرزوهای بزرگ است، همراه با كودكان افاغنه كه در واقع برخی تیم های تكدی گری و كودكان كار را تشكیل می دهند و هدفمند برای فرد یا افرادی كار می كنند كنار هم در خیابان جلوی ما را می گیرند و فال، گل، آدامس و غیره می فروشند.
پر واضح است، مسئولان كرمانی با روشن كردن چراغ قرمز قانون برای كودكان كار كه چهره شهر را آشفته می كنند، به خود آسیب می رسانند و راه را برای تیم های سودجود باز می كنند به نوعی خواسته مردم را اجابت كرده و از طرف دیگر سره را از ناسره احصا می كنند.
حالا قرار است، امثال محمد برای رسیدن به آرزوهای بزرگشان تحت لوای بهزیستی قرار بگیرند، كودكان كار تیمی و اتباع غیرمجاز با خانواده به وطن خود بازگردند و اتباع مجاز نیز تحت حمایت و ساماندهی اداره كل امور اتباع قرار گیرند.
در این میان افرادی كه در صدد یافتن سوژه و خوراك برای فضای مجازی و البته سایت و شبكه های بیگانه هستند از هر صحنه ای آنطور كه می خواهند بهره برداری می كنند و آنطور كه می خواهند، می نویسند؛ نه آنچه هست و چه بسا در این میان علاوه بر كارشكنی، تشویش اذهان عمومی را نیز دامن بزنند.
البته نمی توان مشكلات و ایرادهای بر سر راه جمع آوری كودكان كار را انكار كرد، بی شك اجرای هیچ طرحی بدو آغاز خالی از اشكال و ایراد نیست اما رسانه ها و كاربران فضای مجازی می توانند با دیدن مشكلات و ارائه راهكار، شرایط را به شیوه ای بهتر تغییر دهند نه آنكه خود ابزاری در دست دشمن برای سیاه جلوه دادن شرایط موجود شوند.
** قانون و كودكان كار
دولت ایران در سال 73 پیمان نامه‌ جهانی حقوق كودك را امضا كرد و تعهدات مربوط به كودكان كار و خیابانی را پذیرفته است و در برنامه ششم توسعه نیز در باره كودكان كار و خیابان مقرر شده كه حمایت ها تا 25 درصد بیشتر شود تا كاهش 25 درصدی آمار اینها را شاهد باشیم.
همچنین در بند ب ماده 95 برنامه ششم توسعه آمده دولت مكلف است به منظور پیشگیری و كاهش آسیب های اجتماعی، نسبت به تهیه طرح جامع كنترل و كاهش آسیب های اجتماعی با اولویت اعتیاد، طلاق، حاشیه نشینی، كودكان كار و مفاسد اخلاقی مشتمل بر محورهای ذیل اقدام كند به گونه ای كه آسیب های اجتماعی در انتهای برنامه به 25 درصد میزان كنونی كاهش یابد.
بر اساس آیین نامه ساماندهی كودكان كار و خیابان كه در سال 84 به تصویب هیأت وزیران رسید، سازمان بهزیستی كشور موظف است با همكاری و مشاركت شهرداری‌، انجمن‌های خیریه‌، تشكل‌های غیردولتی، نیروی انتظامی و با استفاده از مدد كار اجتماعی در قالب تیم نسبت به شناسایی‌، جذب‌، پذیرش و توانمندسازی كودكان خیابانی در تمام مراكز استانها اقدام كند.
ماد‏ه‏‌ 79 قانون كار جمهوری اسلامی نیز اشتغال به كار كودكان زیر 15 سال را ممنوع دانسته است و بر اساس قانون كار اگر یك كارفرما كودك زیر 15سال را به كار بگیرد، متخلف خواهد بود و برای نخستین بار مجازات نقدی، بار دوم مجازات نقدی و حبس و بار سوم علاوه بر این موارد، كارخانه یا كارگاه پلمپ و پروانه كار فرد متخلف ابطال خواهد شد.
لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان نیز پس از گذشت حدود یك دهه در مرداد سال 97 از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصویب شد ه است كه با ایراداتی از سوی شورای نگهبان مواجه و در دست اصلاح است.
با توجه به موارد مذكور به نظر می رسد در حوزه قانونی، قوانین بسیار خوبی در جهت رسیدگی و حمایت از كودكان كار وجود دارد و بتواند متنقدان ضعف قانون را راضی كند.
**حضور كودكان كار در كرمان افزایش پیدا كرده است
سرپرست معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری كرمان نیز در ابتدای سال جاری در نشست ساماندهی كودكان كار در استان كرمان گفت: وجود كودكان كار و خیابانی در كرمان افزایش بی سابقه ای پیدا كرده به طوری كه این افراد در بسیاری از معابر و خیابان های اصلی و فرعی شهر مشاهده می شوند.
محمد صادق بصیری افزود: حضور كودكان كار و خیابانی در جامعه ضمن آنكه وجهه نامطلوبی دارد موجب ناراحتی مردم و بر هم زدن امنیت روانی شهروندان شده است.
وی تصریح كرد: 6 ماه پایانی سال گذشته بیش از 800 كودك كار و خیابانی توسط مراكز مربوطه شناسایی شده اند كه حدود 500 نفر از آنها افاغنه بوده اند
سرپرست معاونت سیاسی ، امنیتی و اجتماعی استانداری كرمان گفت: حتی پس از جمع آوری این افراد، خانواده های این كودكان نیز همكاری نمی كنند و پس از برگشت از مراكز نگهداری، آنها را مجددا به سطح شهر و معابر بر می گردانند.
وی با اشاره به استقرار دستگاه های بیومتریك در مراكز نگهداری كودكان كار و خیابانی تاكید كرد: در راستای جمع آوری كودكان كار و خیابانی باید با همكاری سازمان های مربوطه، كودكان كار اتباع بیگانه غیرمجاز طرد شده و سایر كودكان نیز ساماندهی شوند.
بصیری تصریح كرد: كودكان اتباع بیگانه مجاز نیز در صورتی كه برای دومین بار جمع آوری شوند برابر با قوانین موجود طرد خواهند شد.
وی با اشاره به اینكه كودكان كار ایرانی بیشتر در مغازه ها به عنوان شاگرد در حال كار هستند، اظهار داشت: به دلیل تشابه چهره كودكان افاغنه و ایرانی، بسیاری از افراد كودكانی كه در معابر و خیابان ها حضور دارند را ایرانی قلمداد می كنند در حالی كه بسیاری از این كودكان از اتباع افاغنه هستند.
وی ادامه داد: مركز دیدبانی بهزیستی اعلام كرده بیشتر كودكان كار در بازه سنی بین چهار تا هفت سال هستند.
سرپرست معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری كرمان با اشاره به گستردگی موضوعات مرتبط با ساماندهی كودكان كار و خیابانی بیان كرد: هر میزان كه برای ساماندهی كودكان كار تلاش می شود باز هم افراد زیادی در معابر حضور دارند و این موضوع در شهرستان ها نیز قابل مشهود است.
وی تصریح كرد: طرح ساماندهی اتباع بیگانه در این استان تدوین و در سطح كشوری مطرح شده است و امیدواریم با تصویب و اجرایی شدن این طرح، بسیاری از مشكلات مربوط به اتباع بیگانه در كرمان ساماندهی شود.
** هیچ اقدام غیرقانونی علیه كودكان كار انجام نشده است
فرماندار كرمان با اشاره به نشر مطالبی در زمینه اقدامات غیرقانونی بمنظور جمع آوری كودكان كار در این شهر گفت: هیچ اقدام غیرقانونی علیه این كودكان انجام نشده است.
علی بابایی افزود: افراد در فضای مجازی بدترین عبارات را در كلیپ و متن منتشر شده در مورد دستگیری كودكان كار منتشر كرده اند.
وی تاكید كرد: هیچ اقدامی بدون هماهنگی، دستورالعمل و خارج از قانون در زمینه دستگیری كودكان كار در كرمان انجام نشده است.
فرماندار كرمان گفت: كودكان كار بعد از جمع آوری در مدت زمان كوتاه و در محلی مناسب در راستای بررسی وضعیت و مدارك اقامتی و همچنین احضار والدین آنها نگهداری می شوند و غذای آنها از طریق بهزیستی تامین می شود.
بابایی با تاكید بر اینكه جمع آوری كودكان كار و متكدیان از خیابان های شهر كرمان درخواست همگانی است افزود: جمع آوری این افراد در كرمان طرح موفقی است.
وی با بیان اینكه بیشتر كودكان جمع آوری شده در این طرح، افغانه هستند تاكید كرد: طرح جمع آوری كودكان كار طی یك مدت زمان تكرار می شود تا جامعه آماری مشخص در این بخش به دست آید و اگر نارسایی در این زمینه وجود دارد باید رفع شود.
وی با بیان اینكه اهالی شهر كرمان نبود كودكان كار را در خیابان ها حس كرده اند تصریح كرد: برخی افراد در فضای مجازی طی چند روز گذشته اقدام به انتشار مطالب غیر واقعی در زمینه جمع آوری كودكان كار كردند.
فرماندار كرمان وجود كودكان كار و متكدیان را زیبنده شهر ندانست و تاكید كرد: این كودكان همزمان ورود به اردوگاه مورد معاینات پزشكی قرار می گیرند و با شرایط قانونی با آنها رفتار می شود.
وی افزود: در مورد كودكان كار و خیابانی غیراتباع در حوزه بهزیستی بر اساس پروتكل اقدام و هزینه می شود.
بابایی ضمن تقدیر از اداره كل اتباع خارجه استان كرمان در راستای جمع آوری كودكان كار ادامه داد: دفتر اتباع برای افاغنه مجاز نیز برنامه دارد.
وی بیان كرد: متكدیان اتباع غیرمجاز نیز توسط نیروی انتظامی و با روش دیگری مورد برخورد قرار خواهند گرفت.
** ساماندهی كودكان كار كرمان در دست اقدام است
معاون امور آسیب ها و مسائل اجتماعی دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری كرمان نیز با بیان اینكه بیشتر كودكان كار جمع آوری شده در كرمان را اتباع خارجه تشكیل می دهند تصریح كرد: حضور كودكان كار در سطح شهر موجب ایجاد چهره نامناسب می شود.
پرویز افزون با اشاره به مخدوش شدن چهره شهر به دلیل حضور كودكان كار و متكدیان اظهار داشت: اگر قرار است معضلات اجتماعی را مدیریت كنیم باید از تمام توان موجود در این راستا بهره گرفت.
وی هماهنگی و همراهی دستگاه های اجرای ذیربط را در راستای ساماندهی كودكان كار امری مهم در تحقق اهداف بر شمرد و تصریح كرد: رسانه ها می توانند اینگونه اقدامات را به منظور تنویر افكار عمومی نشر دهند.
معاون امور آسیب ها و مسائل اجتماعی دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری كرمان تاكید كرد: اثرات مخرب حضور اتباع بیگانه از نظر فرهنگی و اجتماعی باید پیگیری شود.
وی با بیان اینكه اداره كل امور اتباع بیش از آنچه كه باید كمك كند در راستای جمع آوری كودكان كار ایفای نقش كرده است گفت: با همبستگی باید این معضل اجتماعی را مدیریت كرد.
افزون گفت: هرجا قانون اجرا شده امور به درستی پیش رفته و هر جایی كه قانون اجرا نشده گرفتار شده ایم.
وی تصریح كرد: اقدامات ما در طرح جمع آوری كودكان كار در كرمان به هیچ عنوان غیرقانونی و غیراخلاقی نبوده است.
افزون تاكید كرد: شهرداری، نیروی انتظامی ، فرمانداری، مركز بهداشت، بهزیستی و سایر نهادها و ارگان ها نیز در راستای جمع آوری و ساماندهی كودكان كار در كرمان اقدامات قابل توجه ای انجام داده اند و هیچ اثری از كودك آزاری در این طرح دیده نمی شود.
وی تاكید كرد: رسانه ها در راستای ساماندهی كودكان كار و تنویر افكار عمومی ورود كنند.
** ساماندهی كودكان كار در كرمان طرحی موفق است
رئیس بهزیستی شهرستان كرمان نیز طرح جمع آوری كودكان كار را در كرمان موفق عنوان و به منظور اجرای بهینه این طرح اعلام آمادگی كرد.
علی اكبر مختاری به انتشار مطالب غیر واقعی در فضای مجازی در راستای جمع آوری كودكان كار طی چند روز اخیر اشاره كرد و گفت: این اقدام غیر اخلاقی است زیرا هیچ كار غیرقانونی در این بخش انجام نشده است.
وی تصریح كرد: شكایتی به دلیل تشویش اذهان عمومی از فرد یا افراد منتشر كننده مطالب غیر واقعی در فضای عمومی در مورد كودكان كار تنظیم شده است.
رئیس بهزیستی شهرستان كرمان تعداد كودكان كار جمع آوری شده طی چند روز اخیر را به تفكیك در یكشنبه 15 اردیبهشت 44 نفر، دوشنبه 15 نفر، سه شنبه 13 نفر، چهارشنبه 12 نفر و پنجشنبه 19 نفر اعلام كرد.
** دستگاه های اجرایی در ساماندهی كودكان كار تعیین تكلیف شوند
مدیر پیشگیری از تخلفات شهری شهرداری كرمان نیز گفت: شهرداری در راستای جمع آوری كودكان كار فراتر از وظیفه خود اقدام كرده است.
علی عسكری ادامه داد: بر محترمانه دستگیر شدن كودكان كار و انتقال به مركز نگهداری تاكید شده است.
وی با بیان اینكه طرح جمع آوری كودكان كار در كرمان تاكنون با این شیوه و جدیت اجرا نشده بود تصریح كرد: اگر سالهای قبل این طرح با جدیت به مرحله اجرا در می آمد اكنون شاهد این تعداد كودك گرفتار در در خیابان ها نبودیم.
مدیر پیشگیری از تخلفات شهری شهرداری كرمان گفت: نبود والدین كودكان كار و نداشتن مدارك لازم برای تحویل گرفتن این كودكان روند نگهداری این افراد در اردوگاه را افزایش می دهد.
وی با اشاره به ساماندهی كودكان كار بعد از جمع اوری تصریح كرد: این افراد در چند مقطع پالایش و منتقل می شوند.
عسكری شرایط نگهداری كودكان كار جمع آوری شده از سطح معابر را با توجه به امكانات موجود خوب ارزیابی كرد و از دستگاه های ذیربط خواست در این راستا شهرداری را یاری دهند.
وی تاكید كرد: باید تكلیف دستگاه های اجرایی مختلف نسبت به رفع این معضل مشخص شود.
مدیر پیشگیری از تخلفات شهری شهرداری كرمان تاكید كرد: ساماندهی كودكان كار باید از طریق دستگاه های اجرایی مختلف تعیین تكلیف شود.
وی با اشاره به اینكه طی چند روز اخیر افزون بر 100 كودك كار در استان كرمان جمع آوری و ساماندهی شده است تاكید كرد: یكی از اقدامات مهم این طرح ساماندهی كودكان كار بعد از جمع آوری است تا از بروز مشكلات و معضلات بعدی اجتماعی جلوگیری شود.
** 103 كودك كار در كرمان دستگیر شدند
مدیركل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری كرمان نیز گفت: 103 نفر در طرح جمع آوری كودكان كار در كرمان دستگیر شده اند گفت: 100 نفر از این تعداد را اتباع خارجه و سه نفر را ایرانیان تشكیل می دهند.
حمید شمس الدینی تصریح كرد: 56 و نیم درصد از اتباع بیگانه دستگیر شده در طرح جمع آوری كودكان كار مجاز بوده اند.
وی ادامه داد: 27 درصد از این تعداد برگ حمایت تحصیلی داشتند و 16 درصد غیرمجاز بودند.
شمس الدینی اظهار داشت: افرادی كه دارای برگ حمایت اصلی هستند خواسته شده گواهی اشتغال به تحصیل فرزندان خود را ارائه كنند و بدون مصوبه كارگروه از كشور طرد می شوند.
مدیركل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری كرمان گفت: یكی از ضعف هایی كه در زمینه جمع آوری كودكان كار وجود دارد قانع نشدن افكار عمومی است و باید در این زمینه تدبیری اندیشیده شود.
وی با بیان اینكه برخی رسانه ها و فضای مجازی فقط در صدد یافتن سوژه هستند تصریح كرد: رسانه ها ضمن تنویر افكار عمومی باید از انتشار اخبار غیر واقعی جلوگیری و در راستای بهبود شرایط محیط زندگی تلاش كنند
شمس الدینی تاكید كرد: همچنین در راستای اجرای طرح ها و برنامه های موجود مدیران و كاركنان شجاع برای اجرای قانون نیاز است.
كودكان كار به عنوان آسیب پذیرترین بخش جامعه، حلقه ای از زنجیره مسائل اقتصادی و اجتماعی هستند كه بدون توجه و حل این مشكلات، راهكار دائمی برای ساماندهی این آسیب اجتماعی نمی توان متصور شد.
تغییر نگاه قانون گذاران و متصدیان امور به كودكان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست، استفاده از ظرفیت ها و مشاركت سازمان های خیریه و مردم نهاد، فراهم كردن سازو كار مناسب برای اشتغال پاره وقت و تمام وقت برای افراد واجد شرایط، آموزش و آگاه سازی خانواده ها برای آشنایی با مخاطرات موجود و مقابله با باندها و شبكه های حرفه ای متكدی گری از جمله راهكارهای پیشنهادی برای حل مشكل كودكان كار بشمار می رود.
3029/ 7437/ 5054