به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ چندین سده پیش در دامن طبیعت بكر حجاز و در زیر سپهر پر ستاره مكه، در قلب شبه جزیره عربستان در خانواده‌ای اصیل و متفاوت با آداب خرافی روزگار، دختری چشم به جهان گشود كه بعدها فطرت و سرشت پاك خویش را به خوبی نشان داد. پس از ولادت او، خاندانش، برخلاف رسم دوره جاهلیت مبنی بر زنده به گور كردن دختران، ولادت او را گرامی داشتند و «خویلد» و «فاطمه» پدر و مادرش، نام او را «خدیجه» به مفهوم گسسته و بیگانه از زشتی‌ها و ناپسندی‌ها برگزیدند.
حضرت خدیجه(س) از جایگاه اجتماعی ممتازی برخوردار بود و شهرت بالایی داشت. ایشان تاجری موفق بود كه به واسطه هوش و نبوغ بالا، كاروان های تجاری بسیاری را هدایت می كرد و در همین عرصه تجارت، با امانتداری، اخلاق نیك و آزاد منشی حضرت محمد(ص) آشنا شد و ایشان را امین خود قرار داد و در نهایت با خاتم پیامبران(ص) ازدواج كرد. این بانوی كرامت همراه و یار همیشگی پیامبر(ص) بود و در زمان حیات خود و در تمام روزهای سخت لحظه ای ایشان را تنها نگذاشت.
بر پایه روایت های تاریخی به جایگاه بالای اجتماعی و حسن شهرت حضرت خدیجه(س) و نسب ایشان اشاره شده است. «ابن سیدالناس» تاریخ‌نگار و فقیه مصری در این باره می گوید: «او زنی شریف و با درایت بود كه خداوند خیر و كرامت برای او در نظر گرفت. به لحاظ نسب در طبقه متوسط از انساب عرب جای داشت اما دارای شرافتی عظیم و ثروتی زیاد بود.»
همچنین كمك‌های مالی حضرت خدیجه(س) موجب غنای حضرت محمد(ص) شد. خداوند در مقام بیان نعمت‌های خود به پیامبر اكرم(ص) می‌فرماید: «خداوند تو را فقیر یافت و بی‌نیاز كرد.»
رسول خدا (ص) نیز همواره می‌فرمودند: «هیچ مالی به من سود نبخشید، آنگونه كه ثروت خدیجه(س) به من سود بخشید». در ماجرای محاصره شعب ابی طالب نیز اموال حضرت خدیجه(س) در حمایت از بنی‌هاشم مصرف شد، تا آنجا كه در روایت آمده است: «ابوطالب و خدیجه(س) همه اموال خود را برای حفظ اسلام و محاصره‌شدگان انفاق كردند.»
سرانجام بانوی مهر و كرامت پس از عمری نیك سرشتی، دستگیری از نیازمندان و همراهی با رسول خدا(ص)در 10 رمضان سال دهم بعثت و سه سال پیش از هجرت پیامبر(ص) از مكه به مدینه، چشم از جهان خاكی فرو بست.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به بهانه سالروز وفات حضرت خدیجه(س) به بررسی و واكاوی سیره اخلاقی و عملی وی با «حجت الاسلام علی حسینی» استاد دانشگاه امام صادق(ع) و حوزه علمیه قم پرداخت.
- متن این گفت وگو را در ادامه می خوانیم:
**ایرنا: مهم ترین ویژگی های های اخلاقی حضرت خدیجه(س) كه وی را به نخستین زن مسلمان تاریخ اسلام بدل كرده است، چیست؟
***حجت الاسلام حسینی: شخصیت و سیره حضرت خدیجه(س) بیش از هرچیز سه شاخصه اخلاقی و ویژگی برجسته ایشان را یادآور می شود. نخستین ویژگی منحصر به فرد آن حضرت(س)، «سبقت در ایمان» بود كه در آیات سوره مباركه «توبه» و «حدید» به آن اشاره شده است. در توضیح این ویژگی باید درباره شرایط زندگی و حیات ایشان كمی تامل كرد چراكه حضرت خدیجه(س) در شرایط بسیار سختی زندگی می كرد و تفاوت زیادی است میان افرادی كه در شرایط سخت و جهادی حفظ ایمان می كنند با اشخاصی كه در عافیت و رفاه از خداپرستی سخن می گویند. این سبقت در ایمان با عناوینی چون «پیشتازی» و «طلایه داری» نیز در برخی منابع عنوان می شود كه عبارات مترادف و جامعی است.
ویژگی قابل توجه دیگر «ایمان و عشق» است كه در وجود این بزرگوار وجود داشت. ایمان حضرت خدیجه(س)، ایمانی خالص و ناب بود كه مانند آن در شرایط و اوضاع عرب جاهلیت كمتر یافت می شد؛ چنانچه در روایت داریم، زمانی كه جبرییل(ص) بر پیامبر(ص) وارد می شدند خطاب به وجود بلند مرتبه رسول الله(ص) می فرمودند كه «به خدیجه سلام برسان». این خود از اهمیت و شأن این بانوی مسلمان و با ایمان نزد خداوند متعال و فرستادگانش حكایت دارد.
مساله مهم دیگر كه اكسیر ساخت انسان است و مسبب بدل شدن مس وجودی افراد به طلا می شود موضوع «عشق» است كه انسان را به گوهر بی بدلیل آفرینش تبدیل می كند و آن را در مقام اشرف مخلوقات قرار می دهد. عشق حضرت خدیجه(س) به پیامبر اكرم(ص) نیز از این گونه به شمار می آید.
همین پشتوانه ایمان و عشق خدیجه كبری(س) از او انسانی مبارز و مجاهد ساخت كه در سخت ترین شرایط اقتصادی و معیشتی از دین و علاقه خود به خدا و خاتم پیامبران(ص) دست بر نداشت و جان و مال خود را در راه اسلام صرف كرد. به عبارتی روشن تر مصداق نخست جهاد با مال در قرآن كریم كه با عبارت «در راه خدا با اموال و جان هاي خود جهاد كنید»(آیه 41 سوره توبه) از آن یاد شده، خدیجه كبری(س) است.
**ایرنا: نقش حضرت خدیجه(س) را در همراهی و همیاری با حضرت محمد(ص) با توجه به شرایط سخت و محاصره اقتصادی در صدر اسلام و مشكلات فراوان مالی و معیشتی آن زمان، چگونه تبیین می كنید؟
***حجت الاسلام حسینی: چنانچه عنوان شد اصل نخست در ارتباط زن و مرد در زندگی مشترك «محبت متقابل» است. پس ازآن «وفاداری» از مهم ترین اصول به شمار می آید. وفاداری به این معناست كه زوجین در سختی ها، مشكلات و شرایط نامساعد اقتصادی در كنار هم قرار بگیرند و یكدیگر را تنها نگذارند. به عنوان مثال، شخصی ممكن است در اثر حوادث طبیعی یا حتی امراض دیگر ناتوان و معلول شود، در اینجاست كه وفاداری همسر نمود پیدا می كند. نمونه واضح و قابل رویت این وضعیت در كشور ما همسران وفادار جانبازان جنگ تحمیلی هستند كه با وجود همه معلولیت ها و ناتوانی های شوهران خویش از آنها با عشق و ایمان خالص مراقبت و نگهداری می كنند.
در این میان در جریان شعب ابیطالب و محاصره اقتصادی سخت آن دوران بود كه حضرت خدیجه(س) در كنار پیامبر(ص) ماند و همه دارایی خود را نیز در راه دین خدا صرف كرد و نزدیكان حضرت خدیجه(س)، شبانه به پیامبر اكرم(ص) و یاران ایشان آذوقه و مواد ضروری می رساندند و آنها را برای مقاومت و ماندن در این شرایط یاری می كردند.
**ایرنا: نقش خدیجه(س) را در گسترش اسلام از بعد مادی و معنوی چطور ارزیابی می كنید؟
***حجت الاسلام حسینی: از جهت مادی كه خیلی نیازمند توضیح نیست ایشان تمام دارایی و اموال خود را به طور تمام و كمال در اختیار حضرت محمد(ص) گذاشتند اما بعد معنوی از نظر بنده مهم تر و حایز اهمیت تر است؛ حضرت خدیجه(س) در آن زمان یك شخصیت شناخته شده و برجسته بود و حمایت و پشتیبانی ایشان از رسول خدا(ص) در جلب نظر و گرایش مردم به پیامبر اكرم(ص) از یك طرف و حفظ و صیانت از وجود مباركه رسول الله(ص) از جهت دیگر بسیار موثر بوده است. برای نمونه تصور كنید یك چهره برجسته سیاسی یا فرهنگی از یك فرد حمایت كند آن وقت چه امتیازات و جایگاهی برای آن فرد به وجود می آید، نقش حضرت خدیجه(س) در حمایت از خاتم پیامبران(ص) چنین مهم و تاثیرگذار بوده است.
جنبه دیگر در موضوع معنویت به همسر بودن حضرت خدیجه(س) مربوط می شود كه حایز اهمیت است. نقش همسری را در پیشرفت و موفقیت مردان نباید موضع كوچكی دانست. به یاد دارم وقتی همسر علامه طباطبایی درگذشت، آن بزرگوار برای این موضوع غمگین بود، وقتی از علامه در این باره می پرسیدند، پاسخ داد:«زمینه اصلی توفیق من در خارج از خانه به دلیل مهر و محبت همسرم در داخل خانه است. یك استكان چای در هنگام خستگی می دانید چه تاثیری در روحیه مرد و رفع خستگی ناشی از كار روزانه دارد.»
پیامبر اكرم(ص) نیز در هنگام حیات و در جریان بعث و فعالیت های سخت و طاقت فرسای خود با پشتوانه یك خانواده آرام و با محبت توانستند به فعالیت های سخت و دشوار خویش ادامه دهند.
**ایرنا: چگونه حضرت خدیجه(س) با توجه به جایگاهی كه زنان در دوران جاهلیت داشتند، توانست به عنوان یك زن با جایگاه اجتماعی ویژه و تاجری موفق عمل كنند؟
***حجت الاسلام حسینی: ایشان در دوره ای زندگی می كرد كه برای زن ارزشی قایل نبودند. حال در چنین شرایطی فردی بتواند جایگاه و موقعیت ممتاز بدست آورد، كار سخت و غیرممكنی است. وجود ویژگی هایی چون زمان شناسی، آگاه بودن، هوش، برنامه ریزی و مدیریت در وجود حضرت خدیجه(س) سبب شده بود كه ناممكن ها ممكن و در آن دوران مردسالار و زن ستیز به تاجری موفق و زنی صاحب نام موقعیت بدل شود.
**ایرنا: چگونه می توان میان سیره و حیات حضرت خدیجه(س) و وِیژگی های بارز اخلاقی و حرفه ای ایشان و نسل امروز پیوند برقرار كرد؟
***حجت الاسلام حسینی: خدیجه(س) همان گونه كه پیش تر عنوان شد در زمانی به عنوان شخصیتی موفق مطرح شد كه عصر ظلمت، جهالت، غارت و جنگ بود. در چنین دورانی ایشان ازدواج كرد، فرزند به دنیا آورد و مسبب اصلی بعثت پیامبر(ص) شد. درسی كه این بانوی بزرگوار به نسل امروز داد، درس استقامت و تصمیم گیری در دوران انفعال و سستی بود كه در زمانه ما نیز قابل تبیین است.
اكنون ما در شرایط تحریم و محاصره قرار داریم؛ در این اوضاع گروهی می گویند كاری از دست ما بر نمی آید و با این شرایط و مشكلات اقتصادی و معیشتی هیچ فعالیت سازنده ای به ثمر نمی رسد. درس حضرت خدیجه(س) به مردم زمانه ما همین است كه در شرایط ركود و سختی می بایست با همت و ایمان به تلاش و فعالیت پرداخت، چنانكه در آن دوران جنگ اقتصادی و محاصره شعب ابی طالب، ایشان به همیاری و همكاری پیامبر اكرم(ص) همت گماشت و با وجود همه ناملایمات خسته و ناامید نشد.
پژوهشم**9280**2002**9131
تهران- ایرنا- دهم رمضان سالروز رحلت حضرت خدیجه(س) است. بانوی بزرگواری كه با اتكا به استقامت و زمانه شناسی خویش توانست جایگاه و موقعیتی ممتاز بدست آورد و اینگونه در دوران زن ستیز عصر جاهلیت، انسانی موفق و بانویی صاحب نام شد.
