چالشها و موانع ساماندهی مشاغل مزاحم شهری و كارگاهی مشهد

این نشست به میزبانی مركز تحقیقات شهرسازی و معماری دانشگاه امام رضا (ع) برگزار شد و در ابتدا نیز رئیس مركز یاد شده طی سخنانی گفت: ساماندهی مشاغل شهری گریز ناپذیر است اما این ساماندهی الزاماتی دارد كه مهمترین آن رسیدن به فهم و درك مشترك از مساله ساماندهی مشاغل است.
قدیر صیامی افزود: كنشگران و بازیگران متعددی دراین قضیه نقش دارند و پیش از ورود به این موضوع باید همه عناصر تصمیم گیر و تصمیم ساز از جمله دولت، دانشگاه، اتاق اصناف، اتحادیه ها و سایر كنشگران در خصوص این ساماندهی به درك مشترك برسند.
وی ساماندهی مشاغل شهری را اقدامی دانش بنیان وعلمی عنوان كرد و ادامه داد: باید از اقدامات بخشی نگرانه، سطحی ویا احیانا سیاسی در این خصوص پرهیز كرد به عنوان مثال زمینی درجایی خریداری می شود اما نیازهای صنف در این تصمیم در نظر گرفته نمی شود كه حاصل این اقدامات سطحی زیان بار خواهد بود.
رئیس مركز تحقیقات شهرسازی و معماری دانشگاه امام رضا(ع) بر لزوم اعتماد سازی در ایجاد مجتمعهای ساماندهی مشاغل اشاره كرد گفت: برخی اقدامات گذشته دراین خصوص به اعتماد صنوف و صاحبان مشاغل در طرحهای ساماندهی لطمه زده است كه نیازمند اطلاع رسانی و بیان نكات مثبت این طرحها برای اصناف است.
صیامی افزود: اگر اصناف خود از آسیبها و صدمات مشاغلشان به خانواده و شهر خود اطلاع یابند، ساماندهی مشاغلشان را پیشاپیش از مدیران شهری مطالبه می كنند.

*25 صنف و شغل مزاحم شهری
مدیركل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: توجه به مسائل زیست محیطی در اصل 50 قانون اساسی مد نظر قرار گرفته است و قوانین دیگر نیز در همین راستا ترسیم شده اند هرچند برخی قوانین نیز دارای سوابق 50 ساله است.
تورج همتی افزود:ساماندهی مشاغل مزاحم دو حوزه آلودگیها و مزاحمتهای زیست محیطی را در بر می گیرد كه حوزه نخست به شكل مستقیمی فعالیتهای مشاغل مزاحم را شامل می گردد.
وی اضافه كرد: مزاحمتهای زیست محیطی اما طیفهای دیگری از مزاحمتها را شامل می شود كه بیشتر رفاه شهروندان را هدف قرار گرفته است.
مدیركل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: ساماندهی مشاغل مزاحم شهری مشاغل 25 صنف را شامل می شود كه آلودگی و مزاحمت زیست محیطی تولید می كنند.
همتی افزود: این مشاغل از نظر مكان یابی مشكل دارند و در بافت مسكونی و بافتهای غیر متجانس قرار گرفته اند و برخی دیگر به واسطه ضعف تكنولوژی و یا تعدد واحدهای كارگاهی به صورت كالبدی و محیطی مزاحمتهایی را برای بافت شهری ایجاد می كنند.
وی ایجاد مزاحمت در ساختهای همجوار، بروز مسائل ترافیكی و اكولوژی شهری را به عنوان دیگر مسائل این مشاغل اعلام و اظهار كرد: وجود مشكلات متعدد در این مشاغل لزوم برنامه ریزی شهرداریها برای جلوگیری از ایجاد این واحدهای صنفی مزاحم را دوچندان كرده است.
همتی به مخاطرات زیست محیطی و تولید مواد سمی به وسیله كارگاههای آبكاری در مشهد اشاره و بیان كرد: محیط زیست در اقدامی مشترك با اتحادیه آبكاری و سماورسازان مشهد مكانی را برای جا به جایی این صنف در شهرك صنعتی كلات در نظر گرفته است تا مسائل زیست محیطی این حرفه بر طرف شود.
وی علاوه بر آلودگیهای زیست محیطی به دیگر انواع آلودگی مشاغل مزاحم در مشهد اشاره و بیان كرد: آلودگیهای كالبدی و فضایی اصناف مزاحم به شكل تخریب و استهلاك زیرساختها و بافتهای شهری و مزاحمتهای اقتصادی و اجتماعی این اصناف با كاهش ارزش قیمت بافت مسكونی چهره نشان می دهد.
او ادامه داد: ایجاد گرهها و مزاحمتهای ترافیكی و بروز مزاحمتهای بصری در منظر شهری از دیگر انواع آلودگیهای مشاغل مزاحم این كلانشهر است.

* ساماندهی مشاغل از طریق مدیریت تعاملی
مدیركل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: تنها راهكار ساماندهی هدفمند این مشاغل مزاحم جایگزینی این اصناف در بازه زمانی مشخص و در مكانهای سازگار با كاربری مشاغل یادشده می باشد و این ساماندهی باید از طریق یك سازمان و با در نظر گرفتن همه ابعاد اجتماعی، اقتصادی، تجاری، زیست محیطی، بهداشتی، اجتماعی، ایمنی و فناوری و با مشاركت ذی نفعان و صاحبان مشاغل انجام پذیرد.
همتی افزود: ساماندهی مشاغل مزاحم باید با تشكیل مثلث مردم، مسئولان و مدیران اصناف همراه شود تا از طریق مدیریت یكپارچه در فرایندی تعاملی اهداف مد نظر محقق شود.
وی با تقسیم مشاغل شهری به سه رنگ قرمز، زرد و سبز افزود: مشاغل سبز به دلیل ماهیت فناوری شان و یا دانش بنیان بودن آنها دارای آلودگی نیستند و یا مزاحمتهای كمتری دارند لذا در طرح ساماندهی جای ندارند.
مدیركل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: گروههای شغلی زرد و قرمز به فراخور مزاحمتهایی كه برای بافتهای همجوار خود در شهر ایجاد می كنند یا به خارج شهر منتقل می شوند و یا مطابق طرحهای جامع و تفصیلی شهری در پهنه های مجاز جایگزین می شوند.
همتی افزود: برخی واحدهای صنفی نیز با ارتقاء فناوری و یا استاندارد سازی اصلاح شده و مساله ایجاد آلودگی آنها رفع می شود.
وی اضافه كرد: ساماندهی، ایجاد و یا برنامه ریزی برای استقرار واحدهای صنفی در آینده باید حتما مطابق اهداف توسعه پایدار و اسناد بالادستی مد نظر متولیان شهری قرار بگیرد.
همتی همچنین بر هدایت سرمایه های بخش خصوصی در حوزه راه اندازی واحدهای ساماندهی شده مشاغل شهری تاكید كرد.

* تعیین مهلت و جرایم برای واحدهای صنفی مزاحم
معاون ساماندهی مشاغل سازمان ساماندهی مشاغل شهری و فراورده های كشاورزی شهرداری مشهد نیز در خصوص نحوه عملكرد این نهاد در برخورد با مشاغل مزاحم گفت: برای مشاغل گروه زرد و قرمز استانداردهایی را طرح كرده ایم و به این اصناف یك سال برای رفع مشكلاتشان فرصت می دهیم.
محسن نعیمی مقدم افزود: در صورتی كه این استانداردها تامین نشود در سال دوم عوارض شغلی معادل 15 برابر معمول از این اصناف مطالبه می شود و اگر تا سال سوم نیز این مزاحمتها رفع نشد انتقال واحد صنفی در دستور كار قرار می گیرد.
وی ادامه داد: برخی مشاغل مزاحم در داخل محدوده شهر قرار دارند كه یا باید رفع مزاحمت كنند و یا به داخل حریم و شهركهای صنعتی واقع در حریم شهر انتقال یابند.
معاون ساماندهی مشاغل سازمان ساماندهی مشاغل شهری و فراورده های كشاورزی شهرداری مشهد به فرایندهای گذشته ساخت مجتمعهای صنفی در حریم شهر اشاره و بیان كرد: زمانی كه شهرداری عاملیت تشكیل این مجتمعها را بر عهده داشت اخذ مجوزها و امتیازها بدون مشكل انجام می شد اما از زمانی كه این وظیفه به اصناف سپرده شد با وجود رعایت منافع صاحبان مشاغل جانماییها با ضوابط و نوع كاربریها مطابقت نداشت.
نعیمی افزود: با تشكیل شركتهای تعاونی، مشكلات یاد شده كمتر شده است و از طرف دیگر منابع اصناف نیز تامین می شود.
وی كارنامه علمكرد شركتهای تعاونی در ایجاد مجتمعهای صنفی را موفق توصیف كرد و ادامه داد: به زودی مجتمع خدمات خودرویی فجر طبرسی در منطقه خین عرب (طرحچی23) با 450 واحد صنفی به مساحت 45 هزار مترمربع افتتاح می شود كه این مجتمع، حاصل عملكرد یك شركت تعاونی در بخش خدمات خودرویی است.
معاون ساماندهی مشاغل سازمان ساماندهی مشاغل شهری و فراورده های كشاورزی شهرداری مشهد همچنین به زمان سه ساله اخذ مجوز تغییر كاربری و سخت گیریهای محیط زیست در اعطاء مجوزها اشاره كرد و گفت: اخذ مجوزهای یاد شده و موافقت كمیسیون راه و شهرسازی در این خصوص از چالشهای اصلی در راه فعالیت مجاز واحدهای صنفی در مجتمع های ساماندهی شده است و این نهادها به نوعی عرصه را بر این گونه فعالیتهای قانونی تنگ كرده اند كه مالكان ترجیح می دهند بدون این مشكلات به فعالیتهای غیر مجاز ادامه دهند.
نعیمی افزود: شهرداری با هدف تشویق اصناف برای حضور در مجتمعهای صنفی هزینه های پروانه و دیگر مجوزهای مرتبط با شهرداری را با تخفیف و در قالب اقساط پنج ساله دریافت می كند.
وی ادامه داد: شهرداری مشهد قصد كسب منفعت اقتصادی از راه اندازی مجتمعهای صنفی ندارد و حدود یك سال است كه اعتماد خوبی بین شهرداری و اصناف جهت راه اندازی مجتمع های صنفی ایجاد شده است.

*ساماندهی 1406 واحد صنفی مزاحم
معاون ساماندهی مشاغل سازمان ساماندهی مشاغل شهری و فراورده های كشاورزی شهرداری مشهد گفت: طی 15 سال گذشته 10 مجتمع خدمات صنفی در مشهد و یا حریم این كلانشهر ایجاد شده است و در این چارچوب هزار و 406 واحد صنفی از صنوف خدمات خودرویی سنگین و سبك، خدمات ساختمانی، انبارداری، سنگ فروشان و سنگ تراشان قبور به مجتمعهای جدید صنفی منتقل شده اند.
نعیمی افزود: 369 هزار و 93 مترمربع مكان جدید به این اصناف در حریم و مناطق هفت، پنج ، 10 و دوی شهر مشهد اختصاص یافته است.
وی اضافه كرد: در مجموع پنج هزار و 191 واحد در قالب 12 مجتمع خدمات صنفی در بیش از سه میلیون مترمربع مساحت در حال احداث است كه از این تعداد واحد صنفی در حال ساماندهی 590 واحد در خین عرب یا به مالكان واگذار شده و یا به زودی واگذار خواهد شد.

*ساماندهی مشاغل شهری در قالب طرح های توسعه
مشاور معاونت خدمات شهری شهرداری مشهد نیز گفت: بهترین اقدام در بحث ساماندهی مشاغل شهری گنجاندن این طرح ساماندهی در طرحهای توسعه شهری است .
محمد رضا مسعودی افزود: مدیریت شهری و مراجع بالادستی به دلیل نپرداختن به موضوع ساماندهی مشاغل در طرحهای توسعه شهری طی سالهای گذشته غفلت كرده اند.
وی مشاغل را نیاز شهرعنوان كرد و ادامه داد: لازم است برای این مشاغل تمهیداتی اندیشه شود و از طرف دیگر باید اذعان كرد كه بسیاری از كارگاههای غیرمزاحم شهری در داخل بافت مسكونی شهری می توانند خود را با ضوابط به خوبی سازگار كنند و در این مناطق مستقر شوند.
مشاور معاونت خدمات شهری شهرداری مشهد ایجاد عرصه های كارگاهی در بافت شهری و در قالب طرحهای تفصیلی شهری را بلامانع دانست و گفت: بسیاری از این مشاغل مورد نیاز شهروندان هستند و حتی می توانند در قالب مساحتهای 2 تا 5 هزار متری و یا حتی یك هكتاری در داخل بافت شهری ساماندهی شوند.
مسعودی بر تدوین و اعمال ضوابط سخت و محكم در خصوص راه اندازی این مجتمعهای صنفی در شهر تاكید كرد و افزود: این ضوابط باید در همه عرصه های زیست محیطی ، ترافیكی، حفظ مناظر شهری و ایجاد مسیرهای دسترسی مناسب رعایت شود.
وی به تشكیل مجتمع های صنفی در نواحی مختلف شهرداری مشهد اشاره كرد و این اقدام را موجب ایجاد اشتغال مناسب و رونق كسب و كار در محیط شهری توصیف نمود.

* مشاغل مزاحم نداریم
رئیس اتاق اصناف مشهد هم ابتدا به مبانی نامگذاری این نشست انتقاد كرد و گفت: هیچ شغلی ذاتا برای كسی مزاحم نیست.
محمود بنا نژاد افزود: در بسیاری از موارد برعكس است یعنی دیگران برای این اصناف مزاحمت ایجاد كرده اند به گونه ای كه مثلا بافت مسكونی در اطراف این مشاغل شكل گرفته و به مرور زمان مشكلاتی در اثر این تداخل بروز كرده است.
وی ادامه داد: بر اساس موارد ذكر شده نام مشاغل كارگاهی را جایگزین مشاغل مزاحم شهری می كنیم.
رئیس اتاق اصناف مشهد در تقسیم بندی مشاغل كارگاهی نیز گفت: برخی از این مشاغل، خدماتی هستند كه به واسطه صدمات زیست محیطی، مسایل اجتماعی و حتی برخی به دلیل ضروریات امنیتی باید به طور قطع سامان دهی شوند.
بنا نژاد افزود: برخی از این مشاغل از جمله عمده فروشان هم نباید در بخش پرترافیك و بافت مركز شهری واقع شوند.
وی ادامه داد: الان استان به برخی اصناف مهم در مشهد نیازهایی دارد با این حال راهنمایی و رانندگی و سد معبر برایشان مزاحمت ایجاد می كنند لذا لازم است به خاطر این مشكلات این اصناف به نقاط دیگری منتقل شوند.
رئیس اتاق اصناف مشهد فعالیت واحدهای صنفی طلا و جواهر در حاشیه خیابان را دارای مخاطرات امنیتی دانست و بر ساماندهی و تمركز آنان در مجتمعهای امن تاكید كرد.
بنا نژاد افزود: برخی اصناف مانند پنچرگیریها باید در داخل شهر استاندارد سازی شوند و برخی دیگر نیز لازم است در حریم شهر ساماندهی گردند كه تشكیل شهركها و مجموعه های برق، صافكاری و نقاشی از آن جمله بوده است وصنوف آلاینده مانند خودروهای سنگین نیز باید در خارج از محدوده شهری مستقر شوند.
وی ادامه داد: مشكل ابتدایی، انتقال واحدهای صنفی به بیرون شهر است، دلبستگی به واحد صنفی و جا به جایی آن دارای تبعات منفی از جمله از دست دادن حق كسب و پیشه و مكانیت واحد صنفی است چون این حق صنفی به واسطه اعتبار و شناخت پلاك و مراجعه مشتری در مدت زمان معینی به وجود آمده است.
رئیس اتاق اصناف مشهد تصریح كرد: مدعی هستیم كه دسترسی مردم برای خدمات باید آسان باشد در حالی كه فاصله زیاد شهركهای صنفی بر هزینه های خدمات ارائه شده تاثیر منفی خواهد گذاشت و شاهد این مثال نیز یك شهرك صنفی است كه هنوز بعد از 20 سال سامان نگرفته است چرا كه این نوع همفكریها و هم اندیشیها برای تشكیل آن شكل نگرفته بود.
بنا نژاد افزود: تفاهمنامه ای با مجموعه مدیریت شهری و شورای شهر مشهد منعقد شده است كه به موجب آن در هنگام اجرای طرحهای ساماندهی صنفی، امور اداری از جمله تایید تغییر كاربری تسهیل شود.
وی ادامه داد: مقرر شده است سازمان جهاد كشاورزی تغییر كاربری برای ساماندهی صنوف را اخذ نكند اما جهاد كشاورزی مبالغ حاصل از تغییر كاربری را كماكان به عنوان حق خود دریافت می كند.
* خلف وعده محیط زیست
در حاشیه این نشست معاون اتحادیه گلگیر و رادیاتورسازان مشهد به خبرنگار ایرنا گفت: سالها پیش شركت تعاونی تشكیل دادیم و با استعلام از شهرداری و محیط زیست به تامین ملك و جمع آوری پول از اعضا اتحادیه اقدام نمودیم و شهرك خدمات خودرویی را در بلوار مجیدیه مشهد راه اندازی كردیم.
محمد عزتیان افزود: امروز كه در اطراف شهرك گلگیر و رادیاتور مشهد ساخت و ساز شده و محدوده مسكونی این مجتمع خودرویی را در بر گرفته است فعالیت صنف در این محله از سوی محیط زیست در محدوده شهری اعلام شده است و گفته اند باید از محدوده شهری خارج شویم و این در حالی است كه استعلامهای لازم پیش از شروع كار شركت تعاونی برای ساخت شهرك صنفی اخذ شده بود.

* تعیین نوع فعالیت صنفی توسط شهرداری
رئیس اتحادیه تولید كنندگان و تعمیركاران برق خودریو مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: این صنف از جمله اصنافی است كه مجاز به فعالیت و ماندن در محدوده بافت شهری هستند لذا از این جهت مشكلی با شهرداری نداریم.
علی نجوی افزود:مساله عمده صاحبان این صنف اما مساله سد معبر است لذا بر اساس آئین نامه اتحادیه حتما باید مالكان این حرفه ملكی را در اختیار داشته باشند كه پاركینگ كافی برای توقف خودروهای در حال تعمیر داشته باشد.
وی ادامه داد: برخی همكاران متاسفانه اقدام به خرید ملكی می كنند كه فاقد محل توقف خودرو است لذا شایسته است شهرداری پیش از انتقال هر ملك موضوع نوع فعالیت صنفی مجاز در هر ملكی را تعیین كند.
در بین سخرانی مدعوین این جلسه چندین كلیپ كارتونی طنز در مذمت مشاغل پرسر و صدا پخش شد كه اعتراض برخی روسای اتحادیه ها و نمایندگان اصناف از جمله صنف تعمیر خودرو و صافكار را در پی داشت و نمایندگان این اصناف كه جریان جلسه را یك طرفه و علیه منافع خود می دانستند اقدام به طرح برخی سوالات كردند.
1922/3221