سلسله نشست‌های تخصصی دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی روز شنبه با نشست «آسیب شناسی نگارش زبان فارسی در رسانه ها» با حضورعلیرضا حسینی‌پاکدهی (عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی)، حسن ذوالفقاری (مدیر گروه آموزش زبان فارسی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی)، مهدی شادخواست (ناظرارشد استان‌های روزنامه همشهری)، شهرام اقبال زاده پژوهشگر و منتقد ادبی و «گیتا علی‌آبادی» مدیرکل مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها درمحل این دفتر برگزار شد.
«راهبردهای مطبوعات برای درست‌نویسی و نحوه نگارش زبان فارسی»، «آشنایی با اقدامات مطبوعات برای درست‌نویسی»، «بررسی علل کاربرد کلمات بیگانه در مطبوعات» و «ضرورت تدوین معیارهای شاخص برای درست‌نویسی در مطبوعات» از محورهای مورد بحث در این نشست بود.
در دوره اول این نشست هریک ازسخنران‌ها در وقت‌های تعیین شده به ذکر نمونه‌های بارزغلط نویسی و نادرست نویسی با رسم الخط مختلف در رسانه‌ها و به ویژه مطبوعات پرداخته و چالش‌ها، مسئل و مشکلات این عرصه را بیان کردند.
استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در این نشست با اشاره به چالش‌ها و مشکلات موجود در نوع غلط نویسی نگارش زبان فارسی درمطبوعات، گفت: امروز هر رسانه‌ای به نوبه خود یک روش و نحوه رسم الخط برای نگارش زبان فارسی دارد و همین چندگانگی نگارش در رسانه‌ها باعث شده که غلط‌های فاحش و خیلی علنی دامن بسیاری از رسانه‌ها و به ویژه مطبوعات کشور را بگیرد.
علیرضا حسینی پاکدهی به برخی پیش زمنیه ها و مسائل موجود در شیوه غلط و نادرست نویسی زبان فارسی در مطبوعات اشاره کرد و گفت: کم دانشی برخی اهالی رسانه باعث شده که کمتر فردی به دنبال شکل صحیح نوشتن کلمات نیستند.
به گفته وی از سویی غیر حرفه‌ای بودن عده‌ای از روزنامه نگاران و خبرنگاران و همچنین عدم استقلال آنها باعث شده کمتر مشتاق و علاقه مند دل دادن به ادامه روند کار در رسانه‌ها شوند از طرفی نیز امروز برخی صاحبان رسانه‌ها با افراد فوق بصورت جناحی و سیاسی برخورد می‌کنند.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه مهمترین مشکل هنگام نوشتن اهالی رسانه را «قرض گیری الفبا» عنوان کرد و گفت: هر چند الفبای آنها را قرض گرفته ایم اما «آواهای» آنها را قرض نگرفته ایم.
به گفته وی گاهی سرعت و کم دقتی و کمی وقت وقت را بهانه‌ای برای غلط نویسی خود قرار می‌دهیم در حالیکه همگهان واقف هستند که این موضوع بهانه‌ای بیش نیست.
پاکدهی در ادامه سخنان خود با اشاره به موضوع برتری داشتن زبان بین المللی نسبت به زبان فارسی، تاکید کرد: هیچ زبانی نسبت به زبان دیگر برتری ندارد اگر هم برتری وجود داشته فقط بخاطر موقعیت تاریخی بوده است.
وی ادامه داد: امروز بسیاری از خانواده‌ها به فرزندان خود تاکید می کنند که زبان دوم بین المللی بیاموزند چرا که سعادت و خوشبختی فرزندان خود را در دانستن زبان دوم بین المللی می‌دانند.
استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در بخش دوم سخنان خود با اشاره به جایگاه و ارزش زبان نزد انسان‌ها و ملل مختلف، اظهارداشت: زبان پیچیده‌ترین و سیله بشری است از این رو هیچ مکتب بشری را نمیتوان یافت که یک پایه آن زبان نباشد.
حسینی پاکدهی در عین حال گفت: زبان علاوه بر وسیله ارتباطی میان انسان‌ها و ملل، وسیله تفکر و اندیشه نیز محسوب می‌شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی تاکید کرد: زبان وسیله جهت گیری و جهت یابی ما نسبت به طبیعت و جامعه بوده و شبیه قطب نما عمل می‌کند از این رو باید از این زبان به ویژه در نگارش زبان فارسی در رسانه‌ها به نحوه احسن استفاده شود و از طرفی اهالی رسانه درست نویسی زبان و ادبیات فارسی در انتشار اخبار را باید سرلوحه فعالیت رسانه‌ای خود قرار دهند و آن را در نزد خود نهادینه کنند.
در ادامه این نشست پژوهشگر ومنتقد ادبی نیز با اشاره به ویژگی‌ها و شاخص مهم زبان و ادبیات فارسی و تاکید بر اهمیت درست نویسی زبان فارسی و نگارش آن در مطبوعات و رسانه‌ها، گفت: زبان پشتوانه فرهنگی و دانشی می‌خواهد از این رو زبان هستی بخش و خانه هستی به شمار می‌رود.
«شهرام اقبال زاده» در ادامه به شیوه‌های مختلف نگارش ناصحیح زبان فارسی در رسانه‌ها اشاره کرد و افزود: اینکه به راحتی و صراحت غلط نویسی در مطبوعات و رسانه‌ها صورت می‌گیرد این کمال بی دقتی است.
وی ادامه داد: گاهاً مشاهده می‌شود خبرنگار و روزنامه نگارکلمات و مطالب واضح را اشتباه نوشته اند ولی اینکه ویراستار وادیتتورپس از خبرنگار چرا باید بی دقتی کرده و نه تنها اشتباه را نادیده گرفته بلکه اشتباهات جدیدی هم اضافه کنند.
این منتقد ادبی خاطرنشان کرد: زمانی فریاد زدیم درس انشا را از مدارس و دروس حذف نکیند چرا که انشاء یعنس تفکر خلاق اما کسی گوشش بدهکار نبود.
وی افزود: در دوران ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان که زبان و نگارش ادبیات فارسی را تدریس نکرده ایم در دانشگاه هم فقط دو واحد درسی درنظر گرفته شده …چگونه انتظار داریم که نگارش فارسی آموخته شود.
این پژوهشگر تاکید کرد: با کتاب که نمیتوان ادبیات و نگارش زبان فارسی و شیوه درست نویسی آموخت بلکه باید ادبیات را تدریس کرد.
به گفته وی عشق به ادبیات، زبان فارسی، نگارش، تاریخ، فرهنگ و… باید از دوره مدرسه آغازو نه به دوره دانشگاه واسپاری شده و آنهم در حدود دو تا سه واحد تدریس شود.
پژوهشگر ومنتقد ادبی در عین حال تصریح کرد: امروز همچنین دچار انحطاط فرهنگ و زبانی هستیم چراکه ایدئولوژی جای دانش را گرفته است.
اقبال زاده تاکید کرد: اگر تکنولوژی مهار نشود حتی درکشور مبدا هم تعادل بهم می‌ریزد از این رو باید رسانه زبان درست نویسی و نگارش زبان فارسی را در وجود خودش نهادینه کند که با بروز و ظهور تکنولوژی‌های نوین ارتباطاتی هم هیچ تغییری درآن ایجاد نشود و این شیوه در جامعه به ویزه فضای رسانه‌ها نهادینه شود.
در ادامه این نشست عضو گروه آموزش زبان فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز با اشاره به یک پژوهش و تحقیق انجام گرفته بر روی چندین نشریه اعم از داخلی و سراسری در مدتی قبل، گفت: متأسفانه در بازه زمانی درنظرگرفته شده کمتر رسانه‌ای وجود داشت که در نگارش زبان فارسی درست نویسی را رعایت کرده باشد.
«حسن ذوالقفاری» ادامه داد: متأسفانه برخی در رسانه‌ها نه تنها در درست نویسی بلکه در شیوه نگارش هم مشکل دارند مثلاً در هرکجای متن که کم می‌آورند «ویرگول» می‌گذارند.
عضو گروه آموزش زبان فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی ضمن آسیب شناسی با استناد به آمار و اسناد موجود غلط نویسی در مطبوعات و رسانه‌ها، پیشنهادکرد: برای اهالی رسانه کارگاه‌های آموزشی درست نویسی زبان و ادبیات فارسی در مطبوعات و رسانه‌ها درنظرگرفته شده وعملی شود.
وی با اشاره به نقش مطبوعات و رسانه‌های مجازی در ساده نویسی برای آحاد مردم، گفت: زبان و ادبیات فارسی را امروز خود اهال یرسانه با نحوه نگارش و انتشار مطالب رقم می‌زنند لذا چنانچه تغییر و یا تخربی صورت می‌گیرد مستقیماً توسط خود آنهاست.
ذوالفقاری درعین حال تصریح کرد: براین باورم که حفظ زبان و ادبیات فارسی در مطبوعات به هویت سازی کمک خواهد کرد.
عضو گروه آموزش زبان فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی ربان و ادبیات فارسی را مهم و تأثیر گذاشت دانست و گفت: باید به این زبان از هرلحاظ اهتمام و توجه ویژه داشت.
به گفته وی در خصوص شیوه و نحوه درست نویسی نگارش زبان و ادبیات فارسی در رسانه‌ها، امروز نیازمند اقدامات اساسی و تخصصی همراه با آموزش و برنامه رزی کوتاه، میان و بلند مدت هستیم.
ذوالفقاری آموزش مدون در حوزه درست نویسی فارسی در رسانه‌ها، طرح رتبه بندی نشریات در خصوص نگارش درست نویسی زبان فارسی در مطبوعات، آموزش و… را از دیگر آیتم‌ها برای رسانه‌های فعال در حوزه درست نویسی زبان فارسی اعلام کرد.
در ادامه این نشست همچنین نویسنده و پژوهشگر نیز با بیان اینکه زبان یک ابزار نیست، تاکید کرد: زبان حلقه اتصال فرد از گذشته به آینده است و هر نسلی باید زبان خاص خودش را داشته باشد.
«مهدی شادخواست» گفت: اشتباهات خبرنگاران و روزنامه نگاران را نباید ساده و سرسری گرفت چراکه مطالب این قشر بیشتر از کتاب‌ها خوانده می‌شوند و همواره مورد توجه مخاطبان به عنوان سرمایه‌ها یاصلی رسانه هستند.
به گفته وی هر لغزش نگارش باعث رواج مسله و مشکلاتی در جامعه خواهد شد لذا اینجاستت که اهمیت ویرایش و ادیتتور بیشتر و از گذشته احساس می‌شود.
این نویسنده و پژوهشگر تاکید کرد: امروز ویرایش به مفهوم رسم الخط و سجا بندی تحلیل یافته است.
شادخواست تاکید کرد: ویراستار چشم دوم نویسنده است از رو اگر او خود یک نویسنده باشد به مراتب کارش راحت تر و سهل تر خواهد شد.
وی با بیان آسیب‌ها و چالش‌های موجود در شیوه‌های غلط نویسی در زبان فارسی و نگارش آن در رسانه‌ها، پیشنهاد کرد: شیوه نامه‌های رسم و الخط بازنگری و یک شیوه نامه مشترک تدوین شود.
به گفته وی از سویی نیز آموزش‌های مختلف مبتنی بر اصول علمی و تخصصی برای اهال یرسانه در نظر گرفته شود.
در ادامه این نشست کارشناسان و متخصان موجود به سوالات حاضران پاسخ گفتند.
فراهنگ** ۱۳۵۵ ** ۹۲۴۶**
نظر شما